Nhân ngày Thanksgiving, nghe tay "đại gia cả ngàn gốc bơ" ở Nam Cali kể chuyện khá "tào lao" về vấn đề hưu trí ở Mỹ này! Đọc xong rồi, hãy bỏ ngoài tai nhé!
Bà xả tui về hưu được trên một năm nên mình tìm đọc thêm các tài liệu nói về hưu trí. Làm gì để đi cho hết quãng đường đời còn lại vì mù tịt với ngày tháng hay những gì sẽ có thể xảy ra trong tương lai. Đọc và biết thêm vài kinh nghiệm của mấy người đã về hưu, nói chuyện những người quen lớn tuổi để rút tỉa, học hỏi thêm kinh nghiệm của họ.
Có một ông Mỹ, được xem là người thành đạt, về hưu ở tuổi 58, có kể lại trên mạng rằng: "Những ai sắp sửa đến tuổi nghỉ hưu, tưởng rằng nghỉ hưu là "sống một cuộc đời tốt đẹp, an hưởng tuổi già sau những năm tháng làm việc cực nhọc để gầy dựng sự nghiệp, gia đình. Nhưng trên thực tế không phải là như vậy.
Ông ta chia sẻ vài kinh nghiệm cá nhân, cho rằng nếu chúng ta không đề ra một kế hoạch lâu dài cho những năm tháng sắp tới khi về hưu, thì cuộc sống có thể tràn ngập những cơn buồn chán, đầy nổi lo lắng và thậm chí bị trầm cảm như trường hợp của ông ta đã phải trải qua. Sau phải đi chữa bệnh tâm lý và tham gia các công việc làm từ thiện đã giúp cho ông ta tìm lại được hướng đi đúng đắn trong cuộc đời, cảm thấy mình hữu ích cho cộng đồng, cảm nhận cuộc đời đáng sống thay vì té phải xuống hố sâu, hụt hẫng khi đã ngưng làm việc.
Mình có biết một vài trường hợp. Về hưu chán chường nên đâm ra nghiện hút thuốc, cà phê, rượu bia, thậm chí là ma tuý. Người Mỹ về già nghiện thuốc giảm đau vì họ buồn chán, trầm cảm. Đây là vấn nạn lớn của người già tại Hoa Kỳ. Bà Inge mà mình đã quen biết trên 20 năm qua, ghi tên đi học ở đại học cộng đồng còn ông Larry thì cứ đi nhảy đầm uống rượu mỗi đêm. Mỗi ngày họ gặp một nhóm bạn để chia sẻ kinh nghiệm hay kiến thức hiểu biết. Cả hai đều rủ nhau đi Tây năm vừa rồi ở lứa tuổi trên
"8 bó" khiến cho mình mất đi những người bạn già để học hỏi thêm kinh nghiệm sống của họ.
Hôm trước ghé thăm anh bạn trên Los Angeles. Mình đi công việc nên hỏi anh nếu có nhà thì sẽ ghé thăm chơi. Anh ta mới về hưu được 1 năm, ở nhà buồn, xem phim bộ riết cũng ớn. Anh ta than là đầu óc bắt đầu trả nhớ về con số không. Anh ta do ở xa quá nên cũng không gặp gở thường được . Nay anh ta lại lái xe ban đêm không được nên không thể đến nhà mình khi bà xả tổ chức ăn uống. Mới nói chuyện động viên một ông người Mỹ, hội viên của
Toastmaster, bị ung thư đang được xạ trị. Tối đọc kinh Chú Đại Bi cho ông ta, giúp ông ta lên tinh thần để chiến đấu với căn bệnh của thế kỷ.
Ông Mỹ nói ở trên báo trước cho những người mới nghỉ hưu và sắp nghỉ hưu về những mối nguy hiểm về mặt tinh thần đang ở phía trước và đề nghị một hướng đi hầu giúp việc nghỉ hưu thành công, tránh rơi lâm vào hoàn cảnh bi đát mà ông ta đã trải qua. Về mặt tài chính thì ông ta không lo vì đã bán công ty có được một số tiền lớn, ăn xài đến Tết Congo cũng không hết. Về mặt tinh thần thì lại có vấn đề. Cho thấy nếu giàu cũng có nổi khổ cho nên chẳng thà giàu mà sung sướng còn hơn cứ nghèo mà đau khổ dài dài.
(Minh họa)
Hóa ra khi về hưu lại có nhiều vấn đề xảy ra: làm sao để có cuộc sống tương đối thanh thản, không lo ngại ị thiếu tiền, mặt khác, về tinh thần, chống chọi sự chán chường khi 71 tìm cách để giết thì giờ hàng ngày. Có chị bạn kể lại, bảo lãnh cho ông bố sang Hoa Kỳ, ông lại buồn cả ngày, lủi thủi đi ra trong nhà ngoài sân. Đến khi chị ta khám phá ra ở vùng Bolsa có một trung tâm sinh hoạt cho người già. Sáng chở bố lại mua cơm trưa tại chỗ để ăn với mấy ông bạn mới, tập thể dục hay đánh cờ tướng, chém gió về quá khứ vàng son, giúp cho ông bố vui hẳn ra, tinh thần lạc quan. Nhớ bà cụ mình lúc sang Hoa Kỳ, có thẻ xanh đầy đủ. Mình chở đi chơi, tập Đông Phương Hội đủ trò nhưng mẹ mình kêu
"cho Mạ về VN đi con", đành phải bấm bụng đưa mẹ về lại Đà Lạt. CHÁN MỚ ĐỜI!
Ông ta cho biết thêm, nghỉ hưu không phải là đích mà chúng ta muốn đến mà là một hành trình với ba điểm dừng chính. Điểm dừng đầu tiên, ông ta gọi là
"tuần trăng mật". Như hai vợ chồng mới cưới, hồ hởi đi du lịch, thấy cuộc đời toàn là màu hồng, phỏng theo tiếng hát của ca sĩ Pháp Edith Piaf,
"Quand tu me prends dans tes bras, je vois la vie en rose!". Những người về hưu lúc nghỉ ngơi, thường đi du lịch đây đó, tận hưởng những sở thích của mình và làm những việc mà họ hằng mong muốn. Phần chuyển tiếp này thường kéo dài khoảng một năm.
Sau thời gian du hí ban đầu,
"tuần trăng mật" này qua đi, nhiều người về hưu phải chịu đựng nổi thất vọng. Nghỉ hưu, không phải là một kỳ nghỉ vui vẻ, hạnh phúc vĩnh viễn như từng mơ tưởng. Bây giờ bà xả mìnhi còn vui vẻ đi chơi đây đó nhưng một mai, có thể chán đi du lịch, sức khỏe yếu thì mệt nên mình phải chuẩn bị, làm cách nào để mụ vợ không rơi vào tình trạng cảm thấy là vô dụng, vô tích sự!
Tấm ảnh đêm tân hôn nói lên tình yêu tuyệt vời để rồi sau đó phải dọn dẹp, gầy dựng nên cuộc sống
Điểm dừng thứ hai là
"đối diện với bức tường". Sau thời gian trăng mật đi chơi đây đó, viếng thăm bạn bè ở xa, chúng ta sẽ tự hỏi về cuộc sống mới. Thông thường, giai đoạn này sẽ bắt đầu với cảm giác bồn chồn. Chúng ta bắt đầu nhớ lại sự tương tác với các đồng nghiệp cũ. Sự buồn chán có thể bắt đầu len lỏi vào và thậm chí có thể chuyển thành chứng trầm cảm hồi nào mà không hay biết. Đây là điểm dừng nguy hiểm nhất trên cuộc hành trình hoàng hôn của đời người.
Một số người bắt đầu lạm dụng rượu hoặc ma túy để giảm bớt chứng trầm cảm. Một số khác có thể không bao giờ tiến xa hơn điểm dừng thứ hai này. Mình thấy, hiện nay có phòng trào hát karaoke rất hay để giúp cho người già có một đam mê làm ca sĩ hát hò cho quên đời. Đúng hơn là để giải toả tinh thần bị dồn nén của họ lúc về già. Vợ chồng về già lại càng dễ cãi nhau khi đối diện kẻ
"nội thù 24 /24". Nhiều ông bò ra Bolsa, uống cà phê chém gió đến giờ ăn thì về để khỏi phải cãi nhau vô bổ. Thật ra cả hai người đều bị dồn nén về mặt tinh thần thay vì nên đối thoại, chúng ta lại trở thành đối chọi với nhau.
Mình có một bà dì vợ, con cháu ở xa. Mỗi tuần hai vợ chồng chở mẹ vợ đi đón dì, chở đi ăn rồi đi lòng vòng ở khu Bolsa. Có lần dì nói:
"Chú biết không, từ khi ổng qua đời dì buồn, vì không có ai để cãi nhau. Đến chở dì đi chơi như thế này là dì rất mừng". Cho thấy vợ chồng cãi nhau cũng là một cách hay giúp cho nhau giải toả nổi buồn không tên.
Mình cũng có anh bạn, bác sĩ về hưu sớm có đam mê là hát hò nên thấy anh ta bận rộn tập hát rồi lăn vào các hội đoàn người Việt để hát trong các buổi văn nghệ. Mình hay kể chuyện tếu lâm khi nghe mấy bà mấy ông rên rĩ hát nhạc Việt Nam khi xưa nhưng thật ra mình hiểu được lý do mà họ hát để giúp xả ra bớt áp lực về mặt tinh thần bị dồn nén khi về hưu, do nguyên cả ngày phải ở nhà.
"Đối diện với bức tường"
Nay mình mới hiểu ra, các cựu quân nhân Hoa Kỳ khi giải ngủ đều rơi vào tình trạng trầm cảm. Nghe nói sau cuộc chiến ở Việt Nam, cựu quân nhân Mỹ tự tử rất nhiều đâu cả 20,000 người/năm. Tính ra lính Mỹ chết tại Việt Nam có 58,000 người nhưng số người Mỹ chết sau khi trở về nước còn cao hơn rất nhiều. Xem link cua chính phủ Hoa Kỳ ở đây:
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/2343923/
Như câu chuyện nhà tu và cô gái giang hồ. Có lần hai ông sư được người làng kế bên, nhờ đến giúp làm ma chay. Sau khi cúng kiếng xong thì đi về. Đến bờ suối thì gặp một cô gái giang hồ, nhờ hai người bế qua suối vì sợ ướt áo quần. Một ông xung phong bế cô ta qua suối rồi để xuống, tiếp tục đi về chùa. Ông sư đi cùng thì lại nghĩ, tại sao sư huynh mình đã đi tu mà còn làm cho ô uế thân thể của kẻ xuất gia, khi bế cô gái giảng hồ này. Hình ảnh này đã ám ảnh ông ta suốt đoạn đường trở về chùa. Cuối cùng khi về chùa, ông ta bực quá nên đã hỏi tội vị sư huynh.
"Anh là kẻ xuất gia, tại sao lại làm ô uế khi dám bế cô gái sang suối?" Ông sư huynh ngạc nhiên rồi nói,
"Đúng là tôi đã bỏ cô gái ấy bên bờ suối, còn anh vẫn mang theo cô về chùa!".
Binh sĩ Mỹ tham trận tại Việt Nam, Á Phủ Hãn, Iraq,..khi về lại Hoa Kỳ, đa số bị căn bệnh này, vì họ không quên được những gì đã tham dự tại chiến trường. Mình mới xem một phim kể về vụ tàn sát dân làng vô tội tại Á Phủ Hãn, tương tự vụ thảm sát tại Mỹ Lai.
Nhiều người Mỹ cho rằng,
"Điều tồi tệ nhất của việc nghỉ hưu là đánh mất bản sắc của chúng ta. Tốt nhất là tìm một bản sắc mới". Điển hình là chúng ta trước đây là bác sĩ, kỹ sư, luật sư,.. bổng nhiên chúng ta phải trả lời là tôi đã hưu trí khi ai đó hỏi đang làm nghề gì. Chúng ta đánh mất bản thể, tước vị mà chúng ta đã bỏ ra biết bao nhiêu thời gian để gầy dựng lên, để có một bản sắc trong xã hội. Rất nhiều người đã ngừng lại ở chỗ này, giống như đang đứng trước bức tường ô nhục Bá Linh khi xưa. Họ không biết sẽ phải làm gì khi đối diện bức tường. Kiếm cách leo qua, hay mò bên trái bên phải để xem có cánh cửa nào khác để vượt qua.
Có một số người tiếp tục đến điểm dừng thứ ba, là
"xác định lại bản thể của mình", nơi họ gầy dựng lại bản sắc mới và mở rộng ra những thói quen mới. Đây là điểm dừng khó khăn nhất trong cuộc hành trình đời người. Cần có một sự nỗ lực bền bỉ, thường có liên quan đến việc việc thử nghiệm, để vượt qua điểm dừng này và tiếp tục trên con đường đi của mình.
Tại Hội Lions, có một ông cựu cảnh sát viên của thành phố, về hưu, ông ta tích cực tham gia rất nhiều chương trình thiện nguyện trong thành phố. Vợ ông ta rên rĩ là không thấy mặt ông ta. Nhiều người khác cũng tham gia các sinh hoạt xã hội. Có ông quen, mua miếng đất 120 mẫu trên núi, để tặng cho Hội Lions này, nhằm giúp các học sinh nghèo có chỗ để đi nghỉ hè, trượt tuyết. Mấy ông khác thì đóng giường, đóng bàn ghế đem lên. Mình thì cho một chiếc xe van cũ để chở học sinh nghèo lên đó chơi. Nhìn những đứa trẻ được đi chơi, nghỉ hè, bố mẹ không phải lo lắng cho con 1 tuần lễ khiến cho ai nấy đều vui vẻ, cuộc đời sẽ đẹp hơn nếu mọi người bỏ ra ít công ít của đóng góp vô.
Có ông Mỹ hồi năm 97 tuổi cho ra đời cuốn sách nói về hành trình nghỉ hưu của ông ta. Ông ta đặt kế hoạch ngủ niên như học thêm một môn gì, học vẽ, học thêm về một đề tài nào ông ta ưa thích. Ở Hoa Kỳ, đi học đại học cộng đồng rất rẻ, có nhiều chương trình mà chính phủ cho tiền để đi học. Mình biết vài người sang đây cứ đi học mệt thở, để nhận tiền chính phủ sẽ cho hàng năm. Sau này, bán cái vườn, mất bản sắc người nông dân, chắc mình sẽ xin tiền đi học các môn vớ vẩn. Có bác nào biết lớp dạy hết sợ vợ thì cho em hay để ghi danh.
Muốn sống thọ, và có tiền hưu khi về già, các cố vấn tài chính đều khuyên chúng ta qua hình ảnh này. Gặp phụ nữ là hãy băng qua lề đường. Đó là lời khuyên chân thật nhất của một người thành thật (Minh họa)
Việc này có thể mất từ sáu tháng đến vài năm. Nhiều người kém may mắn, không đạt được mục tiêu cuối cùng và vẫn mắc kẹt trong lối suy nghĩ về vấn đề nghỉ hưu truyền thống, áp dụng lối sống thụ động với rất ít điều mới lạ mong đợi mỗi ngày. Từ từ bộ não nếu thụ động, không làm việc nhiều sẽ làm cho đầu óc quên dần và trả bộ nhớ về con số không. Có người may mắn có cháu nội ngoại để bồng bế, tạo điều kiện thuận lợi cho con họ đi làm. Họ có thể đưa đón cháu đến trường, giúp cho con họ có chí hướng phấn đấu làm việc mỗi ngày. Vợ chồng của chị vợ mình, cả hai vốn là nha sĩ, mới về hưu, trông 3 đứa cháu 3 ngày một tuần. Đi chơi là lại nhớ đến các cháu nội. Có gì để giúp cho họ vui đời để tiếp tục sống nếu không cứ mỗi ngày phải tọng đủ loại thuốc trị
"bệnh họ Cao" là Chán Mớ Đời.
Làm sao để né tránh được số phận này? Những người mới nghỉ hưu thường thiếu có sự định hướng rõ ràng, vì vậy họ cần đề ra một kế hoạch để hướng dẫn cách để họ sử dụng thời gian. Có nhiều cuộc nghiên cứu đã giúp ích cho người hưu trí. Ví dụ, một nghiên cứu gần đây cho thấy hạnh phúc của người về hưu có tương quan với việc tham gia vào các hoạt động chủ động và thụ động. Bạn sẽ là người tham gia hay là khán giả? Nghiên cứu này được củng cố bởi một nghiên cứu khác, trong đó ghi nhận rằng những người về hưu hạnh phúc có chỉ số hoạt động
"tích cực" gấp đôi so với những người về hưu không hạnh phúc.
Nói cho ngay, ngày nay chúng ta về hưu, có xã hội mạng nên còn lên chia sẻ một bài hát, một món ăn,… nếu không, chắc là mọi người đều sẽ dễ rời vào tình trạng lộn xộn về tâm lý. Mình thấy bà xả luộn bận rộn đi gặp các bà bạn khiến cho mình mừng. Mỗi tuần đều đi leo núi với vợ để giúp vợ tịnh khẩu, tránh bớt khẩu nghiệp. Leo núi mệt nên mụ vợ thở không ra hơi nên không nói được gì cả. Vợ chồng không đối chọi. Ăn vui.
Mình nghĩ sau khi đi chơi mệt thở, mụ vợ sẽ đi đến tình trạng này, và sẽ cần làm thiện nguyện cho một tổ chức nào đó hay ở chùa. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng sự cân bằng giữa cả hai loại là cần thiết để có được thời gian nghỉ hưu tối ưu. Tương tác với những người không phải là gia đình ruột thịt của chúng ta có thể kéo dài tuổi thọ của chúng ta lên đến bốn năm. Ngược lại, sự cô đơn có thể rút ngắn tuổi thọ cả 8 năm. Ngoài ra, các hoạt động solo tích cực, chẳng hạn như ô chữ hoặc trò chơi ghép hình và các sở thích, chẳng hạn như vẽ tranh hoặc làm vườn, có thể giúp cho chúng ta duy trì khả năng về nhận thức của mình.
Dạo này thấy họ quảng cáo trò chơi Solitaire rất nhiều. Khi xưa, chưa có vợ buồn mình hay chơi trò chơi này. Sau này thấy cãi nhau với mụ vợ mệt quá, bèn lăn ra ngủ.
Điểm mấu chốt: Hạnh phúc của chúng ta sau khi nghỉ hưu phụ thuộc vào những mục tiêu mà chúng ta theo đuổi. Và chúng ta càng có nhiều mục tiêu theo đuổi và chúng càng đa dạng thì chúng ta sẽ càng hạnh phúc hơn. Điều tồi tệ nhất của việc nghỉ hưu là đánh mất bản sắc của chúng ta. Phần tốt nhất là luôn luôn tìm một cái mới nhưng đừng có tìm vợ mới là hoà bình.
Lâu lâu nhìn ảnh người đẹp, sexy cũng thấy khuây khoả(Minh họa)
