Nội bộ chính quyền Tổng thống Donald Trump đang mâu thuẫn vì quyết định ký kết thỏa thuận khổng lồ bán chip cho UAE và Saudi Arabia, do lo ngại Mỹ mất vị thế đi đầu trong công nghệ AI.
Trong chuyến đi 3 ngày tới Trung Đông, Tổng thống Mỹ Donald Trump và các đặc phái viên từ Thung lũng Silicon đã biến Vịnh Ba tư từ "mầm non" thành nhà môi giới quyền lực trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo (AI).
3 nguồn tin cho hay Mỹ cùng UAE đã ký thỏa thuận liên quan tới hàng trăm nghìn chip Nvida tiên tiến nhất để xây dựng trung tâm dữ liệu lớn hàng đầu thế giới. Các lô hàng bắt đầu ngay năm 2025, với phần lớn chip sẽ chuyển đến các nhà cung cấp dịch vụ đám mây Mỹ và khoảng 100.000 chip chuyển đến công ty AI của UAE G42.
Chính quyền Trump tiết lộ thỏa thuận này hôm 15/5, cùng với kế hoạch xây dựng khuôn viên AI tại Abu Dhabi với công suất điện lên tới 5 gigawatt. Đây sẽ là dự án lớn nhất ngoài nước Mỹ và phục vụ chủ yếu khách hàng châu Phi, châu Âu và châu Á. Chi tiết chưa được tiết lộ và vẫn có khả năng thay đổi.
Trong chuyến thăm của ông Trump, Mỹ cũng ký thỏa thuận trị giá hàng tỷ USD bán chip từ Nvidia và AMD cho Saudi Arabia. Theo 5 nguồn tin, Mỹ và Saudi Arabia đang tiếp tục thảo luận về một hợp đồng lớn hơn nữa về công nghệ AI.
Hai cố vấn về AI hàng đầu Nhà Trắng - David Sacks và Sriram Krishnan - là những người đàm phán tại Trung Đông và đều là nhà đầu tư mạo hiểm lâu năm. Trong khi đó, những nhân vật máu mặt trong ngành AI như Sam Altman của OpenAI và Jensen Huang của Nvidia đàm phán trực tiếp bên lề chuyến đi của tổng thống Mỹ trong những ngày gần đây.
Họ tin rằng các thỏa thuận sẽ mở ra mạng lưới quan hệ đối tác và thúc đẩy hoạt động cho các doanh nghiệp Mỹ, mở rộng vị thế dẫn đầu của quốc gia này trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo.
Theo New York Times, các thỏa thuận về AI đang chia rẽ nội bộ chính quyền Trump, khi vấp phải những hoài nghi và băn khoăn. 9 quan chức đương nhiệm và trước đây cho rằng các thỏa thuận này chưa đi kèm biện pháp ngăn chặn Trung Quốc hưởng lợi từ công nghệ Mỹ và đẩy các trung tâm dữ liệu lớn nhất thế giới nằm ở Trung Đông, thay vì Mỹ, vào cuối thập niên này.
Lo lắng đi vào "vết xe đổ" ngành năng lượng
Những căng thẳng mới nhất phản ánh một số mâu thuẫn trong chính sách của ông Trump. Vị tổng thống từ lâu chỉ trích các ngành công nghiệp Mỹ chuyển hoạt động ra nước ngoài và tìm cách áp thuế cao để thúc đẩy sản xuất trong nước.
Tuy nhiên, trong chuyến công du nước ngoài gần đây, ông Trump dường như đi ngược lại những gì từng tuyên bố khi cho phép các công ty AI xuất khẩu công nghệ sang Trung Đông.
Các công ty trên thế giới đang xếp hàng mua chip Nvidia và ký kết với các nhà cung cấp Mỹ. Ảnh: New York Times.
Klon Kitchen - thành viên tại Viện Doanh nghiệp Mỹ - hiểu cho tham vọng lấy công nghệ Mỹ làm xương sống cho mọi hệ thống AI, nhưng băn khoăn về rủi ro xuất khẩu AI như cách Mỹ đã làm với ngành năng lượng.
Mỹ dẫn đầu thế giới trong phát triển AI. Các công ty trên thế giới đang xếp hàng mua chip Nvidia và ký kết với các nhà cung cấp Mỹ. UAE cùng Saudi Arabia là các quốc gia năng nổ nhất vì muốn xây dựng ngành công nghệ AI để giảm phụ thuộc vào dầu mỏ.
Tuy nhiên, giao dịch bán chip cho nước ngoài cần thông qua chính phủ Mỹ, vì Washington muốn ngăn chặn công nghệ rơi vào tay các đối thủ như Trung Quốc.
Chính quyền cựu Tổng thống Joe Biden từng bật đèn xanh cho một số giao dịch bán chip cho UAE, nhưng họ không muốn đáp ứng mọi yêu cầu của quốc gia này vì bận tâm sau cùng UAE sẽ vượt Mỹ về AI, nhất là khi nước này có quan hệ chặt chẽ với Trung Quốc.
Sau khi ông Trump nhậm chức, các cố vấn nghĩ rằng việc tiếp tục hạn chế giao dịch với Trung Đông có thể phản tác dụng. Huawei, nhà sản xuất chip hàng đầu Trung Quốc, đã cải thiện hiệu suất chip AI, mặc dù chưa xuất khẩu sản phẩm nào. Do đó, nếu Mỹ tiếp tục chiến lược hiện tại, UAE có thể quay sang tìm kiếm giải pháp từ Trung Quốc.
Trong thỏa thuận, UAE cùng Saudi Arabia đề xuất dùng chip và mô hình AI để giúp các công ty Mỹ tiếp cận khách hàng mới trên khắp khu vực. Họ cũng sẽ đảm bảo an ninh khi cho phép Mỹ biết về vị trí thực tế và cách các con chip được sử dụng. Ngược lại, Washington gây sức ép yêu cầu hai nước này cân bằng doanh số bán chip với đầu tư vào Mỹ.
Không hợp với tư duy "nước Mỹ trên hết"
Trong khi đó, một số chuyên gia đồng tình với quan điểm Mỹ không có đủ nguồn năng lượng xây dựng tất cả trung tâm dữ liệu đáp ứng nhu cầu của cả thế giới. Những hạn chế này đã khiến các công ty như OpenAI khó theo mong muốn của khách hàng, khiến công ty phải giới hạn tính năng mới phổ biến là tạo hình ảnh động.
J.J. Kardwell - Giám đốc điều hành của Vultr - cho biết các doanh nghiệp Mỹ bắt đầu tìm cách xây dựng trung tâm dữ liệu ở nước ngoài vì lượng điện tối đa sẵn có trong năm 2025 ở khoảng 50 megawatt, đủ hỗ trợ khoảng 25.000 chip AI mới nhất của Nvidia. Ngược lại, các quốc gia vùng Vịnh giàu dầu mỏ có nguồn năng lượng dồi dào và khả năng xây dựng nhanh chóng các trung tâm dữ liệu hỗ trợ 100.000 chip hoặc hơn.
Tuy nhiên, không phải ai trong chính quyền Trump - vốn tập trung vào chương trình nghị sự "nước Mỹ trên hết" với hy vọng thúc đẩy sản xuất năng lượng và các ngành công nghiệp trong nước - cũng đồng tình với quan điểm này.
Theo họ, mỗi trung tâm dữ liệu đặt ở nước ngoài đại diện cho một dự án không nằm trên đất Mỹ, đồng nghĩa thợ điện, thợ lắp ống và công nhân địa phương mất việc, trong khi chính quyền mất khoản thuế. Ngoài ra, chính phủ Mỹ sẽ ít có ảnh hưởng trực tiếp đến lợi ích kinh tế hoặc quân sự từ AI.
Jimmy Goodrich - cố vấn cấp cao về phân tích công nghệ của RAND - nói việc thiết lập các trung tâm dữ liệu AI ở nước ngoài là "lựa chọn con đường dễ dàng". Ông hiểu lý do các công ty thất vọng vì tình trạng thiếu năng lượng và quy trình cấp phép, nhưng giải pháp không phải "bỏ đi và hãy đến Trung Đông".
Ông Goodrich cho biết Mỹ vẫn có các kỹ sư, công ty và chip AI hàng đầu, nên cần tìm cách đẩy nhanh quá trình cấp phép và cải thiện mạng lưới năng lượng. Việc thiết lập một số trung tâm dữ liệu lớn nhất thế giới ở Trung Đông có nguy cơ biến các quốc gia vùng Vịnh, thậm chí Trung Quốc, thành đối thủ cạnh tranh với Mỹ về AI.
Còn Sam Winter-Levy - thành viên Quỹ Carnegie vì Hòa bình Quốc tế - nhận định xuất khẩu chip lượng khổng lồ "không phù hợp với cách tiếp cận Nước Mỹ trên hết với chính sách AI và chính sách công nghiệp". "Tại sao chúng ta lại muốn di dời cơ sở hạ tầng sẽ hỗ trợ những ngành công nghiệp quan trọng trong những năm tới?", ông đặt câu hỏi.
VietBF@ sưu tập
