Ở Kostiantynivka, khái niệm 'tuyến mặt trận thống nhất' sụp đổ, biến TP này trở thành một 'vùng xám' ở Donetsk - không rõ ranh giới, nguy hiểm và biến động liên tục.
Cuộc tấn công ba mũi của Nga vào thành phố then chốt Kostiantynivka (tỉnh Donetsk) được tiếp sức bằng đơn vị máy bay không người lái (UAV) tinh nhuệ nhất, dần dần biến thành phố yên bình thành "vùng xám" chiến trường.
Bóng tối dần phủ Kostiantynivka
Chỉ bốn tháng trước, TP Kostiantynivka còn nhộn nhịp như một trung tâm hậu cần tuyến đầu: binh sĩ xếp hàng mua cà phê, người dân vẫn làm việc, giải trí.
Qua mùa xuân và hè, TP này dần chìm vào bóng tối của bom đạn. Xe quân sự lao vun vút qua phố, trong khi dân thường còn trụ lại âm thầm di chuyển giữa hầm trú ẩn và căn hộ để tìm nhu yếu phẩm. Tới tháng 5, ngay cả các biểu tượng kiên cường như bưu điện Nova Poshta hay trạm xăng Okko cũng buộc đóng cửa sau các đợt tấn công.
Khi đi qua Kostiantynivka, dễ thấy những chiếc xe bị thiêu rụi nằm rải rác. Dọc lối vào TP, các đường hầm chống UAV được dựng vội. Phố xá hoang vắng, trận chiến giành Kostiantynivka chính thức bắt đầu. Cùng với Pokrovsk, nơi đây là rào chắn lớn nhất còn lại trước mục tiêu kiểm soát toàn bộ tỉnh Donetsk của Nga.
Tính đến tháng 8, lực lượng Nga đã áp sát chỉ còn cách rìa TP 6 km, theo dữ liệu từ dự án DeepState.
Borys “Forseti”, một lính điều khiển UAV thuộc Lữ đoàn Liubart (Ukraine) đang di chuyển đến các vị trí gần Kostiantynivka (tỉnh Donetsk) ngày 5-7. Ảnh: Francis Farrell/The Kyiv Independent
Mùa xuân năm nay đánh dấu bước ngoặt: Nga tung vào trận tuyến đơn vị UAV Rubicon. Đây là lực lượng đặc biệt sử dụng máy bay không người lái góc nhìn thứ nhất (UAV FPV) cáp quang với tầm hoạt động xa chưa từng có, cho phép tấn công sâu vào hậu tuyến Ukraine.
Sự xuất hiện của Rubicon khiến Ukraine buộc phải rà soát lại toàn bộ mạng lưới hậu cần. Một số lữ đoàn thích nghi tốt, số khác bị đẩy vào thế khó. Tuy vậy, các đơn vị UAV của Ukraine cũng phản công quyết liệt, nhắm vào chuỗi hậu cần Nga, khiến việc tiếp tế và di chuyển trở nên ngày càng khó khăn.
Dần dà, khái niệm “tuyến mặt trận thống nhất” sụp đổ, nhường chỗ cho một “vùng xám” - không rõ ranh giới, nguy hiểm và biến động liên tục.
The Kyiv Independent đã dành một ngày với hai đội UAV thuộc Lữ đoàn Liubart - đơn vị mới thành lập từ Tiểu đoàn 5 của Lữ đoàn Azov. Với nhiều chiến binh tình nguyện trẻ và đầy quyết tâm, Liubart đang chiến đấu cùng Azov ở rìa nam chảo lửa Kostiantynivka.
Những tâm điểm giao tranh
Kostiantynivka là TP nằm ở cực nam và cực đông trong cụm bốn đô thị tạo thành trục hậu cần chính của Ukraine tại Donetsk. Kết nối trực tiếp với TP là tuyến đường huyết mạch dẫn đến Druzhkivka ở phía bắc, tiếp theo là Kramatorsk và Sloviansk.
Cuộc chiến hiện nay bắt nguồn từ mùa xuân năm 2023, sau khi lực lượng Nga do nhóm Wagner dẫn đầu chiếm được TP Bakhmut lân cận, cách đó 20 km.
Ban đầu, Kostiantynivka có vẻ sẽ là mục tiêu tiếp theo. Tuy nhiên, các cuộc phản công của Ukraine - một phần trong chiến dịch phản công mùa hè 2023 - đã đẩy quân Nga lui về phía bên kia Kênh đào Siversky Donets-Donbass, nằm giữa Bakhmut và Kostiantynivka.
Trong năm 2024, Nga tái khởi động chiến dịch tiến công vào Kostiantynivka với mục tiêu kiểm soát Chasiv Yar ở đông bắc và Toretsk ở đông nam.
Tại cả hai nơi, giao tranh đô thị khốc liệt đã khiến quân Nga chịu tổn thất nặng nề, nhưng cuối cùng vẫn tiến lên từng bước sau khi phá hủy phần lớn các công trình dân sự.
Trong khi đó, ở mặt trận Pokrovsk phía tây nam, Nga đã tiến gần tuyến quốc lộ T0504 nối với Kostiantynivka, gây gián đoạn tuyến hậu cần quan trọng của Ukraine.
Oleksandr “Lif”, một lính điều khiển UAV thuộc Lữ đoàn Liubart (Ukraine) đang điều khiển một chiếc UAV tiếp sóng tại các vị trí gần Kostiantynivka. Ảnh: Francis Farrell/The Kyiv Independent
Đến tháng 8 năm nay, khu vực quanh Kostiantynivka đã trở thành một chuỗi mặt trận đan xen, mỗi nơi mang đặc điểm địa hình riêng và đồng thời là một phần của tuyến phòng thủ chung.
Tại đông bắc, Nga tuyên bố kiểm soát hoàn toàn Chasiv Yar vào ngày 31-7. Kiev phủ nhận, nhưng các bản đồ nguồn mở cho thấy phần lớn TP đổ nát này đã rơi vào tay Nga.
Từ Chasiv Yar xuôi về Toretsk, quân Ukraine vẫn giữ được tuyến phòng thủ dọc theo con kênh suốt hơn một năm. Tuy nhiên, các đợt tấn công mới nhất đã vượt qua tuyến kênh này, tiến gần Kostiantynivka ở khoảng cách 8 km.
Một sĩ quan tuyến phòng thủ, đề nghị không tiết lộ danh tính, cho biết các đợt tiến công này phần lớn do tình trạng thiếu bộ binh trầm trọng khiến mặt trận trở nên rời rạc, khó kiểm soát.
Tại TP Toretsk, Ukraine vẫn giữ vững thế trận. Lữ đoàn Liubart và Azov - hiện thuộc Quân đoàn Vệ binh Quốc gia số 1 mới thành lập - đang trấn giữ phía tây thành phố, bảo vệ hai bên hồ chứa lớn và vùng cao địa chiến lược phía sau.
Nhìn chung, theo The Kyiv Independent, hướng tấn công đáng lo ngại nhất hiện nay là từ tây nam - nơi Nga mở đợt tiến công mới vào mùa xuân, xuyên thủng phòng tuyến Ukraine tại điểm yếu được giao cho các đơn vị có khả năng chiến đấu thấp hơn.
Trong bối cảnh đó, các lực lượng Ukraine đang hết sức tìm cách bảo vệ Kostiantynivka, tìm đủ mọi biện pháp, chiến thuật đánh trận như UAV, bắn tỉa hoặc ngụy trang đường rừng.
Khu vực do Lữ đoàn Liubart phụ trách, nằm ở phía nam hồ chứa, hiện vẫn vững vàng. Nhưng ở các khu vực lân cận, tình hình kém ổn định hơn.
Tháng 7 vừa qua, quân Nga đã chiếm được cao điểm và tiến vào các làng Yablunivka và Oleksandro-Kalynove, đe dọa các tuyến tiếp tế của Ukraine. Càng tiến sâu, lực lượng Nga càng tạo ra thế gọng kìm quanh Kostiantynivka - 'vùng xám' ở Donetsk.
Nếu Nga tiếp tục chiếm đất, đặc biệt là ở phía tây, Kostiantynivka có thể rơi vào tình cảnh như Pokrovsk - tâm điểm chiến trường hiện nay.
“Sẽ có giao tranh ở Kostiantynivka, chắc chắn là vậy. Vấn đề chỉ là khi nào. Điều đó còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố: khả năng tiếp viện, hiệu quả tiêu diệt địch, và liệu chúng tôi có được nghỉ ngơi hay không. Không ai có thể chiến đấu liên tục 30 ngày mà vẫn giữ hiệu quả” - một binh sĩ Ukraine nói.
