Trung Quốc đang tiến những bước dài về công nghệ tàu sân bay, thậm chí vừa trình diễn khả năng phóng tiêm kích tàng hình bằng hệ thống máy phóng điện từ – điều từng chỉ có ở Hải quân Mỹ. Tuy nhiên, theo các chuyên gia, để biến sức mạnh trên giấy tờ thành sức mạnh thực chiến, Bắc Kinh vẫn còn cả một chặng đường dài, đặc biệt ở kinh nghiệm, con người và học thuyết tác chiến, theo Insider.
Tàu sân bay Liêu Ninh và Sơn Đông của Trung Quốc trong một cuộc tập trận. Ảnh Sun Xiang/Xinhua qua Getty Images.
Tàu sân bay Trung Quốc bắt kịp công nghệ nhanh chóng
Trung Quốc hiện sở hữu 3 tàu sân bay. Hai chiếc đầu tiên, Liêu Ninh và Sơn Đông, đã đi vào hoạt động nhưng vẫn dựa trên thiết kế Liên Xô cũ, sử dụng kiểu "cầu bật" (ski-jump) để giúp máy bay cất cánh. Chiếc mới nhất – Phúc Kiến – đang chạy thử nghiệm trên biển, được trang bị hệ thống máy phóng điện từ (EMALS), một bước nhảy vọt về công nghệ. EMALS là công nghệ phóng máy bay sử dụng động cơ cảm ứng tuyến tính thay cho máy phóng hơi nước truyền thống. EMALS mang lại hiệu quả cao hơn, linh hoạt hơn và chiếm ít không gian hơn trên tàu sân bay và hiện cũng đang được sử dụng trên tàu lớp Gerald R. Ford của Mỹ.
Hải quân Mỹ đang vận hành 11 tàu sân bay chạy bằng năng lượng hạt nhân. Tất cả đều có hệ thống máy phóng – phần lớn dùng máy phóng hơi nước, duy nhất tàu USS Gerald R. Ford mới nhất sử dụng EMALS. Mỹ cũng đã đưa vào hoạt động cả máy bay thế hệ thứ tư và thứ năm trên các tàu sân bay, trong khi Trung Quốc mới thử nghiệm với J-35 – mẫu tiêm kích tàng hình được coi là "đối trọng"với F-35C của Mỹ.
Đáng chú ý, Trung Quốc đã bỏ qua giai đoạn máy phóng hơi nước, tiến thẳng từ ski-jump sang EMALS. Đoạn video do truyền thông nhà nước công bố tháng trước cho thấy Phúc Kiến phóng thành công J-35, J-15T và máy bay cảnh báo sớm KJ-600. Nếu hệ thống này vận hành ổn định trong mọi điều kiện, nó sẽ cho phép máy bay Trung Quốc mang nhiều vũ khí, nhiên liệu hơn, từ đó mở rộng đáng kể khả năng tác chiến.
Lực lượng không quân-hạm đội
Hải quân Mỹ hiện triển khai F/A-18 Super Hornet, EA-18 Growler (tác chiến điện tử) cùng F-35C – máy bay tàng hình thế hệ 5 đã qua thử lửa. Ngoài ra, mỗi nhóm tác chiến tàu sân bay Mỹ có thể mang 60-70 máy bay, trên thực tế, lớn hơn nhiều so với số lượng trên tàu Trung Quốc.
Trung Quốc sử dụng chủ yếu J-15 – một biến thể nặng nề dựa trên thiết kế Liên Xô. Với cầu bật, J-15 bị hạn chế trọng lượng khi cất cánh, nhưng nhờ máy phóng điện từ, phiên bản mới J-15T có thể mang đủ vũ khí, nhiên liệu, nâng cao sức mạnh chiến đấu. J-35 tàng hình được kỳ vọng sẽ tạo bước ngoặt, nhưng đến nay vẫn còn nhiều ẩn số.
Ngoài tiêm kích, Phúc Kiến có thể triển khai KJ-600 – máy bay cảnh báo sớm trên không tương tự E-2D Hawkeye của Mỹ. Đây là “mắt thần” giúp mở rộng phạm vi quan sát, nâng cao năng lực tác chiến hiệp đồng, điều mà hai tàu sân bay cũ của Trung Quốc chưa có.
Mỹ vẫn vượt trội nhờ kinh nghiệm tác chiến
Dù công nghệ đang thu hẹp khoảng cách, các chuyên gia quân sự nhận định rằng, cái Trung Quốc thiếu chính là kinh nghiệm. Hải quân Mỹ đã có hơn một thế kỷ vận hành tàu sân bay, từ Thế chiến II cho đến các chiến dịch Trung Đông. Họ có hệ thống đào tạo nhiều thế hệ sĩ quan, thủy thủ, kỹ thuật viên; có học thuyết, quy trình và chuỗi hậu cần toàn cầu được thử thách qua chiến tranh thực tế.
Trong khi đó, kinh nghiệm của Trung Quốc mới chỉ hơn một thập kỷ, chủ yếu quanh vùng biển gần bờ. Các tàu sân bay nước này chưa từng thực hiện nhiệm vụ dài ngày hoặc tham gia tác chiến quy mô lớn. Số lượng nhân sự có kinh nghiệm vận hành các vị trí quan trọng còn hạn chế, đến mức nhiều vị trí trên tàu được giao cho sĩ quan cấp cao thay vì kỹ thuật viên chuyên trách như phía Mỹ.
Bryan Clark – chuyên gia quốc phòng thuộc Viện Hudson và cựu sĩ quan tàu ngầm Mỹ – nhận định: “Bạn có thể chế tạo một con tàu nhanh hơn nhiều so với việc xây dựng một đội ngũ vận hành nó".
Nói cách khác, Trung Quốc có thể đóng tàu, mua công nghệ, nhưng không thể “mua” kinh nghiệm chiến đấu.
Một vấn đề khác là khả năng duy trì hoạt động. Theo giới chuyên gia, Mỹ có mạng lưới tiếp tế, bảo dưỡng toàn cầu, cho phép tàu sân bay và máy bay hoạt động liên tục trong môi trường khắc nghiệt. Trung Quốc tuy có công nghiệp đóng tàu khổng lồ, nhưng vẫn đang học cách xử lý hao mòn của máy bay trên hạm, quy trình bảo dưỡng định kỳ, cũng như tái cung ứng khi ở xa bờ.
Hải quân Mỹ duy trì lịch trình huấn luyện, mô phỏng, triển khai luân phiên nhiều thế hệ. Trung Quốc mới đang đào tạo “thế hệ đầu tiên” lính hải quân tàu sân bay, nên chưa thể có nền tảng kiến thức – kỹ năng nối tiếp.
Hiện tại, tất cả tàu sân bay Trung Quốc đều chạy bằng nhiên liệu thông thường, hạn chế phạm vi hoạt động nếu không có tiếp tế quốc tế. Nhiều nguồn tin cho rằng Bắc Kinh đã bắt đầu nghiên cứu tàu sân bay hạt nhân – có thể là chiếc thứ tư. Nếu thành công, đây sẽ là bước nhảy vọt nữa, nhưng cũng kèm theo thách thức kỹ thuật và vận hành mới.
Trong khi Mỹ tiếp tục hạ thủy các tàu lớp Ford, dù chậm tiến độ, Trung Quốc vẫn kiên trì mở rộng hạm đội. Khi Phúc Kiến chính thức biên chế, nó sẽ gia nhập cùng Liêu Ninh và Sơn Đông, giúp Bắc Kinh tăng hiện diện ở Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương. Tuy nhiên, để vận hành như Mỹ – một lực lượng có thể triển khai toàn cầu, chiến đấu liên tục – các chuyên gia nhận định rằng, Trung Quốc cần thêm nhiều năm, thậm chí nhiều thập kỷ.
Vietbf @ Sưu tầm
