Hoàng hậu Trưởng Tôn đă dùng trí tuệ của ḿnh, vừa giữ cho thể diện của Đường Thái Tông Lư Thế Dân, vừa cứu nguy cho Ngụy Trưng để ông tiếp tục can gián Hoàng đế bằng những lời trực ngôn của ḿnh...
Hiểu rơ đại nghĩa
Trưởng Tôn hoàng hậu (601-636), sinh ra tại Trường An. Bà từ nhỏ đă thích đọc sách và thông hiểu lễ nghĩa. 13 tuổi gả cho Lư Thế Dân. Sau khi nhà Đường dựng lập, khi mâu thuẫn giữ Lư Thế Dân và Lư Kiến Thành ngày càng sâu sắc, bà đối với Đường Cao Tổ Lư Uyên hết ḷng phụng dưỡng, đối với hậu cung cũng hết ḷng ân cần cung thuận, cố gắng xóa bỏ hiểu nhầm đối với Tần vương Lư Thế Dân và dành sự ủng hộ của họ đối với Tần vương. Trong “Sự biến Huyền Vũ Môn”, bà càng gắng sức làm yên ḷng gia nhân Tần phủ, khiến mọi người v́ thế mà cảm động.
Không cần hậu táng
Trưởng Tôn hoàng hậu bản tính tiết kiệm, những vật phẩm bà sử dụng ở mức vừa đủ, không bao giờ phô trương.

Trưởng Tôn Hoàng hậu. Ảnh minh hoạ.
Tháng 6 năm Trinh Quán thứ 10 (năm 636), Trưởng Tôn hoàng hậu trong lúc hấp hối, nói lời từ biệt cuối cùng với Đường Thái Tông Lư Thế Dân, đă căn dặn ông rằng: “Gia tộc của thần thiếp không có mấy công lao, đức hạnh, chỉ nhờ duyên phận mà được kết phu thê với Hoàng đế, đă đáng giá gấp trăm lần. Để giữ ǵn thanh danh cho gia tộc, thỉnh cầu Bệ hạ đừng trao cho người thân của Thần những chức vị quan trọng, đây là mong nguyện lớn nhất của Thần. Thần thiếp khi sinh không có công đức ǵ to tát, nay chết đi cũng mong không làm nhọc sức dân. Xin Bệ hạ đừng xây lăng mộ to lớn ǵ cả, đừng lăng phí sức dân và của cải. Chỉ cần tạo một ngôi mộ bằng một nấm đất, rồi dùng gạch và gỗ xây bao quanh là được rồi. Nếu được như vậy, đây sẽ là kỷ niệm lớn nhất của Bệ hạ đối với Thần thiếp”.
Bà nói xong không bao lâu th́ mất, hưởng dương 36 tuổi, an táng tại Chiêu lăng.
Sau khi Trưởng Tôn hoàng hậu mất, Đường Thái Tông Lư Thế Dân đă nói với các đại thần rằng: “Từ nay Trẫm mất đi một phụ tá tài đức vẹn toàn”. Bà được truy phong thụy hiệu là Văn Đức Thuận Thánh Hoàng hậu.
Can gián Hoàng đế Đường Thái Tông Lư Thế Dân
Công chúa Trường Lạc là con của Trưởng Tôn Hoàng hậu sinh ra, được Đường Thái Tông Lư Thế Dân coi như là viên ngọc trong tay. Khi Công chúa kết hôn, Đường Thái Tông Lư Thế Dân ban đầu tính cho của hồi môn của Công chúa hơn mức b́nh thường, c̣n trội hơn của hồi môn của em gái ông là Vĩnh Gia Trưởng công chúa. Tuy nhiên, đại thần Ngụy Trưng đă can ngăn ông. Sau khi băi triều, Đường Thái Tông Lư Thế Dân đă kể lại chuyện này cho Hoàng hậu, Hoàng hậu không những không tức giận mà c̣n khen ngợi: “Trước đây Thần thiếp thường nghe Bệ hạ khen ngợi Ngụy Trưng, nhưng không biết lư do. Hôm nay nghe lời khuyên của ông ấy, mới thấy ông là người tính t́nh khẳng khái thanh liêm. Lời nói ngay thẳng thường khó nghe, thuốc tốt tuy đắng nhưng có lợi cho trị bệnh. Có một thần tử chính trực như vậy, Bệ hạ quả là rất may mắn”.
Bà c̣n cử người mang quà đến tặng cho Ngụy Trưng và thành kính bày tỏ rằng: “Trước đây vẫn nghe tiếng rằng Ngài là người ngay thẳng chính trực, nay được diện kiến nên muốn bày tỏ sự tưởng thưởng đến Ngài”.
Lại trong một dịp khác sau đó, Đường Thái Tông Lư Thế Dân ở trên triều thường bị Ngụy Trưng nói thẳng can ngăn, phản đối những quyết định của ông khiến ông rất tức giận và có ư định xử tội Ngụy Trưng. Đường Thái Tông Lư Thế Dân tức giận trở về cung điện, mắng nhiết: “Ta nhất định sẽ đem cái tên khố rách áo ôm ấy chém chết!”. Hoàng hậu ngồi ở bên, thấy thế liền hỏi: “Là ai đă khiến Người nổi giận?”. Nghe xong sự việc, Hoàng hậu quay vào trong và mặc bộ lễ phục trang trọng nhất, cung kính lạy Đường Thái Tông Lư Thế Dân. Hoàng đế ngạc nhiên hỏi v́ sao, th́ Trưởng Tôn hoàng hậu nói: “Thần thiếp nghe nói, chỉ có minh quân mới có được những thần tử chính trực. Nay Ngụy Trưng tính t́nh khẳng khái thanh liêm như vậy, chẳng phải là v́ Hoàng thượng là một minh quân sao? Như vậy đă đáng để thần thiếp chúc mừng Hoàng thượng”. Đường Thái Tông Lư Thế Dân nghe xong liền biến tức giận thành vui mừng và không trách phạt Ngụy Trưng nữa.
Nếu những lúc như vậy Hoàng hậu đổ thêm dầu vào lửa, th́ tính mạng của Ngụy Trưng có lẽ sẽ nguy hại, và Đường Thái Tông Lư Thế Dân cũng khó c̣n được nghe lời trực ngôn từ đại thần của Ngài. Hoàng hậu Trưởng Tôn đă dùng trí tuệ của ḿnh, vừa giữ cho thể diện của Hoàng đế, vừa cứu nguy cho Ngụy Trưng để ông tiếp tục can gián Hoàng đế bằng những lời trực ngôn của ḿnh.
Có lần Đường Thái Tông Lư Thế Dân có được một con đại bàng nhỏ quư giá, ông rất thích chơi và huấn luyện cho nó một số kỹ năng. Một lần khi đang chơi với đại bàng th́ Ngụy Trưng cầu kiến.
Đường Thái Tông Lư Thế Dân trong tâm nghĩ: “Thật là phiền hà! Lúc nào không đến mà lại đến vào lúc này? Đợi ông lăo này nói xong cũng phải mất nửa ngày, rồi thể nào cũng lại giảng giải đạo lư rằng không nên chơi bời mất lư trí”. Cho nên Đường Thái Tông Lư Thế Dân chuẩn bị tiễn Ngụy Trưng sớm.
Tuy nhiên Ngụy Trưng đă nh́n thấu tâm cơ của Hoàng đế, nên cố t́nh nói hết chuyện lớn chuyện nhỏ, măi không hết chuyện. Đường Thái Tông Lư Thế Dân dù nóng vội cũng không làm cách nào được. Đợi đến khi Ngụy Trưng cáo lui, Đường Thái Tông Lư Thế Dân thở phào nhẹ nhơm, nh́n lại th́ thấy con đại bàng đă chết ngạt. Mặc dù Đường Thái Tông Lư Thế Dân rất khó chịu nhưng không thể trách tội Ngụy Trưng. V́ ông hiểu muốn làm một minh quân biết nghe lời can gián, tốt nhất là nên ngưng chơi với chim.
VietBF@ sưu tập