|
Tổng thống Donald Trump tuyên bố quân đội Mỹ đã thực hiện một cuộc không kích “thành công” nhằm vào 3 cơ sở hạt nhân của Iran gồm Fordow, Natanz và Isfahan, sử dụng máy bay ném bom tàng hình B-2 Spirit mang bom xuyên phá GBU-57 Massive Ordnance Penetrator (MOP) và tên lửa Tomahawk, theo Reuters, CBS News.
Sự kiện này một lần nữa khẳng định vị thế của B-2 Spirit và GBU-57 như những biểu tượng công nghệ quân sự của Mỹ, với khả năng tàng hình vượt trội và sức mạnh hủy diệt các mục tiêu kiên cố dưới lòng đất. Bài viết này sẽ phân tích chi tiết thiết kế, công nghệ và vai trò chiến lược của B-2 Spirit cùng bom GBU-57.
B-2 Spirit: Máy bay ném bom tàng hình chiến lược
Ra mắt năm 1989 và chính thức hoạt động từ năm 1997, B-2 Spirit, do Northrop Grumman sản xuất, là máy bay ném bom tàng hình duy nhất trên thế giới có khả năng mang bom GBU-57. Với chi phí sản xuất khoảng 2,1 tỉ USD/chiếc, B-2 là một trong những máy bay đắt đỏ nhất từng được chế tạo. Hiện tại, không quân Mỹ vận hành 20 chiếc B-2, tất cả đóng tại căn cứ không quân Whiteman, Missouri (Mỹ).
B-2 Spirit có thiết kế “cánh bay” (flying wing), thân và cánh liền khối, không có đuôi với sải cánh dài 52m, tương đương một nửa sân bóng đá. Hình dáng này, trông giống tàu vũ trụ trong phim khoa học viễn tưởng thập niên 1950, được phát triển từ các thử nghiệm máy bay không đuôi như Horten Ho 229 của Đức quốc xã trong những năm 1940. Thiết kế này giảm thiểu góc cạnh, giúp máy bay khó bị radar phát hiện nhờ diện tích phản xạ radar (RCS) cực nhỏ.
Tuy nhiên, nhược điểm của thiết kế không đuôi là sự mất ổn định khi bay. Vấn đề này được giải quyết nhờ công nghệ fly-by-wire, cho phép máy tính xử lý tín hiệu từ phi công và điều khiển hệ thống thủy lực để đảm bảo độ ổn định. Ngoài ra, B-2 sử dụng vật liệu hấp thụ radar (RAM) như carbon không dẫn điện và titan, cùng lớp phủ đàn hồi để che các đường nối và ốc vít, giảm nguy cơ tạo ra vết nứt phản xạ radar.
Động cơ phản lực, vốn dễ bị phát hiện bởi cảm biến hồng ngoại do khí thải nóng, được bố trí khéo léo trên B-2. Các cửa hút khí nằm trên đỉnh cánh, dẫn không khí qua ống hình chữ S đến 4 động cơ turbine F118 bên trong. Không khí lạnh được hút vào để trộn với khí thải nóng, khuếch tán nhiệt độ trước khi thoát ra ngoài. Hệ thống LIDAR trên máy bay còn phát hiện vệt khói, giúp phi công điều chỉnh độ cao để tránh để lại dấu vết.
B-2 Spirit có thể mang theo 20-30 tấn vũ khí, bay với tốc độ hơn 1.000km/giờ và tầm hoạt động hơn 11.000km, hoặc lên đến 18.500km khi tiếp nhiên liệu trên không. Điều này cho phép B-2 thực hiện các nhiệm vụ liên lục địa từ Mỹ hoặc căn cứ như Diego Garcia ở Ấn Độ Dương. Phi hành đoàn gồm hai người, một phi công và một chỉ huy nhiệm vụ, được hỗ trợ bởi khoang nghỉ ngơi, toilet và lò vi sóng, cho phép thực hiện các sứ mệnh kéo dài gần hai ngày.
Khi tiếp cận không phận đối phương, B-2 chuyển sang chế độ tàng hình: rút ăng-ten, ngắt một số hệ thống liên lạc và hạ độ cao để tránh radar tầm xa. Radar APQ-181 của máy bay hỗ trợ điều hướng và quét mục tiêu mặt đất, đồng thời vẽ sơ đồ vị trí radar và máy bay đối phương. B-2 có thể mang 16 bom hạt nhân B-61 hoặc B-83, với hệ thống điện tử chống xung điện từ và mặt nạ bảo vệ phi công khỏi ánh sáng vụ nổ hạt nhân. Ngoài ra, nó cũng mang được 80 bom Mark 82, bom chùm, bom thông minh JDAM, bom lượn AGM-154 JSOW, tên lửa hành trình AGM-158 JASSM và đặc biệt là hai quả bom GBU-57.
Bom GBU-57: Siêu vũ khí xuyên phá boongke
GBU-57 Massive Ordnance Penetrator, do Boeing phát triển và triển khai từ năm 2011, là bom phi hạt nhân lớn nhất của Mỹ, nặng 13.600kg với 2.700kg thuốc nổ mạnh, tương đương sức công phá 110 tấn TNT. Được thiết kế để phá hủy các mục tiêu kiên cố như hầm ngầm, boongke chỉ huy hoặc cơ sở hạt nhân, GBU-57 có khả năng xuyên phá hơn 60m bê tông cốt thép hoặc 200 feet đất đá, nhờ vỏ thép cứng và ngòi nổ thông minh.
GBU-57 được thả từ độ cao 10.000-15.000m, đạt tốc độ siêu thanh khi chạm đất để tối ưu hóa lực xuyên phá. Đầu bom gia cố bằng hợp kim thép đặc biệt chịu được áp lực và nhiệt độ cao, cho phép xuyên qua các lớp bê tông hoặc đất đá trước khi kích nổ. Ngòi nổ thông minh có thể “nhận biết” các khoảng trống trong mục tiêu (như phòng hoặc tầng hầm) và tự kích hoạt tại thời điểm tối ưu, tạo sóng xung kích phá hủy cấu trúc ngầm.
Hệ thống dẫn đường GPS kết hợp dẫn đường quán tính đảm bảo độ chính xác với sai số dưới 10m, dù vẫn có nguy cơ bị ảnh hưởng bởi chiến tranh điện tử tiên tiến. Theo truyền thông Mỹ, để đạt hiệu quả tối đa với các mục tiêu siêu kiên cố như Fordow, cơ sở hạt nhân của Iran nằm sâu 80-90m dưới núi, có thể cần hai quả GBU-57 thả chính xác vào cùng một điểm.
So với bom GBU-28 (xuyên 30m bê tông) hay GBU-43 MOAB (10 tấn, tập trung vào sức nổ bề mặt), GBU-57 vượt trội về khả năng xuyên phá. Bom FOAB của Nga, dù có sức nổ tương đương 44 tấn TNT, không đạt được độ chính xác hoặc khả năng xuyên phá như GBU-57. Chỉ B-2 Spirit, với khoang vũ khí nội bộ và khả năng tàng hình, được cấu hình để mang và triển khai GBU-57 trong các nhiệm vụ thực chiến, đặc biệt trước các hệ thống phòng không như S-300 của Iran.
Việc triển khai B-2 Spirit và GBU-57 không hề đơn giản. Chi phí mỗi quả GBU-57 lên đến hàng triệu USD, cộng với chi phí vận hành B-2 (70.000 USD/giờ bay), khiến các chiến dịch sử dụng vũ khí này trở nên tốn kém. Các hệ thống phòng không tiên tiến như S-400 hay HQ-9 có thể đe dọa các nền tảng triển khai, dù B-2 được thiết kế để tránh radar. Hơn nữa, hiệu quả của GBU-57 phụ thuộc vào tình báo chính xác về cấu trúc mục tiêu, đặc biệt với các boongke siêu sâu.
|
|
