|
Khi tuổi tác tăng cao, khả năng hấp thụ và chuyển hóa chất dinh dưỡng ở người cao tuổi dần suy giảm, khiến họ dễ gặp phải các vấn đề sức khỏe do thiếu hụt dinh dưỡng hơn so với người trẻ và trung niên. Trong cuộc sống thực tế, nhiều người cao tuổi rất chú trọng đến việc bổ sung các chất dinh dưỡng đa dạng, nhưng họ thường tiêu thụ quá nhiều loại thực phẩm chức năng, dẫn đến tình trạng thiếu loại này hoặc thừa loại kia.
Thực tế, sau 65 tuổi, chúng ta cần bổ sung đủ 3 loại vitamin này. Nếu cha mẹ bạn "lười" chăm sóc sức khỏe thì đừng quên nhắc họ nhé.
1. Vitamin D
Tầm quan trọng của vitamin D đối với sức khỏe của người cao tuổi là điều hiển nhiên. Vitamin D thúc đẩy hấp thụ canxi, duy trì sức khỏe của xương, sức khỏe cơ bắp, bảo vệ khả năng miễn dịch, giảm nguy cơ nhiễm trùng đường hô hấp nặng, cải thiện sự trao đổi chất và huyết áp, giảm nguy cơ tim mạch... Tất cả đều liên quan chặt chẽ đến mức vitamin D đầy đủ trong cơ thể.
Sở dĩ người cao tuổi được nhấn mạnh chú ý bổ sung vitamin D hợp lý là vì nguy cơ thiếu vitamin D ở người cao tuổi thường cao hơn.
Trong cuộc sống hàng ngày, chúng ta nhận được vitamin D chủ yếu qua hai nguồn: hơn 80% đến từ ánh nắng mặt trời khi da tiếp xúc trực tiếp với tia cực tím, giúp thúc đẩy quá trình tổng hợp vitamin D dưới da; và phần còn lại từ chế độ ăn uống.
Đối với người cao tuổi, khả năng tổng hợp vitamin D từ da giảm đáng kể, thường chỉ bằng khoảng một phần ba so với người trẻ. Ngoài ra, do ít hoạt động ngoài trời hơn và thời gian nắng ngắn hơn, nguồn tổng hợp vitamin D chính này bị ảnh hưởng nghiêm trọng, dẫn đến nguy cơ thiếu hụt vitamin D cao hơn trong cơ thể.
Về chế độ ăn uống, các thực phẩm giàu vitamin D khá hạn chế, chủ yếu có trong cá biển sâu, gan động vật, lòng đỏ trứng và một số loại khác. Thường thì việc bổ sung qua ăn uống hàng ngày khó có thể bù đắp được sự suy giảm tổng hợp vitamin D của cơ thể.
Hơn nữa, một số vấn đề về chức năng gan và thận ở người cao tuổi có thể cản trở quá trình hấp thụ, chuyển hóa và kích hoạt vitamin D, khiến nó không thể chuyển thành dạng hoạt động để thực hiện các chức năng sinh lý – đây cũng được coi là tình trạng thiếu hụt tương đối.
Vì vậy, người cao tuổi cần kiểm tra nồng độ 25-hydroxyvitamin D trong huyết thanh, đồng thời đánh giá mức độ thiếu hụt dựa trên tình trạng sức khỏe tổng thể.
Hướng dẫn bổ sung vitamin D cho người cao tuổi:
Tình trạng Liều khuyến nghị (IU/ngày) Ghi chú
Bình thường (chưa kiểm tra) 800 IU Duy trì
Thiếu nhẹ (25(OH)D 20–30 ng/mL) 1.000–2.000 IU 3–6 tháng
Thiếu nặng (<20 ng/mL) 2.000–5.000 IU hoặc 50.000 IU/tuần x 8 tuần Theo dõi sau 3 tháng
Bệnh lý (loãng xương, suy thận mạn…) Theo chỉ định bác sĩ Có thể kết hợp calci + magiê
2. Vitamin B12
Vitamin B12 đóng vai trò quan trọng trong quá trình trao đổi chất của tế bào, duy trì hệ thần kinh, thúc đẩy quá trình myelin hóa, giảm nguy cơ rối loạn chức năng nhận thức, giảm nguy cơ thiếu máu... Đối với người cao tuổi, loại vitamin B kín đáo này cũng cần được quan tâm đặc biệt.
Nguồn vitamin B12 chủ yếu đến từ thực phẩm, nhưng quá trình hấp thụ của nó khá phức tạp: Cần được phân hủy bởi axit dạ dày và protease, kết hợp với yếu tố nội tại, rồi mới được hấp thụ và vận chuyển tại ruột. Đây chính là nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng thiếu hụt vitamin B12 ở người cao tuổi.
Vitamin B12 chủ yếu có trong các thực phẩm động vật như hải sản, thịt và sản phẩm từ sữa. Một số người cao tuổi thường ăn uống thanh đạm để kiểm soát cân nặng và "ba cao" (huyết áp cao, đường huyết cao, cholesterol cao), dẫn đến lượng vitamin B12 nạp vào không đủ.
Ngoài ra, các loại thuốc mà người cao tuổi thường dùng như metformin (hạ đường huyết) hay omeprazole (ức chế axit dạ dày) có thể ảnh hưởng đến khả năng hấp thụ vitamin B12 nếu sử dụng lâu dài, từ đó làm tăng nguy cơ thiếu hụt.
Để khắc phục tình trạng thiếu vitamin B12, trước tiên cần đánh giá khả năng tiêu hóa và hấp thụ của bản thân. Nếu khả năng này bình thường, có thể tăng cường bổ sung qua chế độ ăn bằng cách thêm thịt nạc, cá, trứng và sản phẩm từ sữa. Còn nếu người cao tuổi gặp khó khăn trong hấp thụ, việc chỉ bổ sung qua thực phẩm có thể không hiệu quả; lúc này, nên kết hợp với tình trạng sức khỏe cụ thể và dưới sự hướng dẫn của bác sĩ, sử dụng dạng bổ sung vitamin B12 qua đường uống hoặc tiêm bắp.
Liều bổ sung vitamin B12 theo khuyến cáo:
Tình trạng Liều duy trì Thời gian
Duy trì (người >65 tuổi) 500–1.000 mcg/ngày (ngậm/uống) Suốt đời
Thiếu nhẹ (B12 máu 200–300 pg/mL) 1.000 mcg/ngày 3–6 tháng
Thiếu nặng (<200 pg/mL + triệu chứng) 1.000 mcg tiêm/tuần x 4 tuần → 1.000 mcg/tháng Theo dõi 3 tháng
Dùng metformin/PPI 1.000 mcg/ngày (ngậm) Liên tục trong thời gian dùng thuốc
3. Vitamin K
Vitamin K đóng vai trò bổ sung cho vitamin D trong quá trình hấp thụ và vận chuyển canxi. Thiếu vitamin K sẽ làm tăng nguy cơ gãy xương do loãng xương, đồng thời ảnh hưởng đến chức năng đông máu của cơ thể và tăng nguy cơ vôi hóa mạch máu.
Nguyên nhân của tình trạng thiếu vitamin K ở người cao tuổi cũng có nhiều mặt. Một phần lớn vitamin K trong cơ thể con người đến từ quá trình tổng hợp hệ vi khuẩn đường ruột, là nguồn cung cấp vitamin K nội sinh chính, và số lượng vi khuẩn có lợi trong ruột giảm theo tuổi của người cao tuổi, khả năng tổng hợp vitamin K cũng sẽ giảm đáng kể trong tình trạng mất cân bằng hệ vi khuẩn đường ruột, đặc biệt là người cao tuổi có vấn đề táo bón và tiêu chảy kéo dài, và cần chú ý hơn đến nguy cơ thiếu vitamin K.
Các loại thuốc chống đông máu như warfarin có thể ức chế và ảnh hưởng đến hoạt động của vitamin K, trong khi việc sử dụng thuốc kháng sinh thường xuyên có thể ảnh hưởng đến hệ vi khuẩn đường ruột và ảnh hưởng hơn nữa đến quá trình tổng hợp nội sinh của vitamin K. Tác dụng của các loại thuốc này cũng cần được chú ý đối với những người bạn lớn tuổi dùng các loại thuốc liên quan.
Nhiều người lớn tuổi còn mắc bệnh túi mật, viêm tụy mạn tính và các bệnh khác, các vấn đề liên quan đến túi mật, gan, tuyến tụy này sẽ dẫn đến việc tiết mật không đủ, từ đó ảnh hưởng đến quá trình hấp thu thêm vitamin K, đồng thời, sự suy giảm chức năng gan cũng sẽ ảnh hưởng đến chức năng dự trữ vitamin K của gan, từ đó dẫn đến thiếu hụt vitamin K.
Các nguồn bổ sung vitamin K:
Thực phẩm K1 (mcg/100g) K2 (MK-7, mcg/100g)
Cải bó xôi (luộc) 400–500 –
Bông cải xanh 100–150 –
Natto (đậu nành lên men) – 800–1.000
Phô mai cứng (Gouda) – 50–75
Lòng đỏ trứng – 15–30
Nếu có hạn chế hấp thụ và hấp thụ, đồng thời có vấn đề thiếu hụt rõ ràng, bạn có thể cân nhắc sử dụng các chất bổ sung vitamin K dưới sự hướng dẫn của chuyên gia.
Cần lưu ý rằng việc bổ sung vitamin K sẽ ảnh hưởng đến tác dụng chống đông máu của warfarin, còn đối với những người bạn cần dùng thuốc chống đông máu, việc bổ sung vitamin K cần được bổ sung cẩn thận, vì vậy đối với việc bổ sung vitamin này, đặc biệt là những người bạn lớn tuổi đang dùng thuốc chống đông máu có liên quan, nên được thực hiện dưới sự hướng dẫn của bác sĩ, và không nên tự bổ sung vitamin K một cách mù quáng.
|
|
