Boeing dính lỗi. Hãng này bị cho là một tay che trời nước Mỹ. Khi mà hàng trăm người chết, hàng nghìn chiếc máy bay mắc lỗi nhưng Boeing sẽ tiếp tục phát triển. Thử hỏi rằng có phải ở Mỹ, không ai có thể xử được Boeing?
Trong kỳ trước với tiêu đề: “Trong tâm bão 737 MAX, Boeing vớ được cọc… mục?” chúng ta đã tìm hiểu về trách nhiệm của Boeing và những thiệt hại mà hãng này có thể phải gánh chịu. Thế nhưng, vì sao Boeing có thể tồn tại, phát triển mạnh bất chấp việc những sản phẩm của hãng này đã gặp rất nhiều lỗi nghiêm trọng?
Máy bay dân dụng của Boeing liên tiếp mắc lỗi
Mới đây, vào hôm 2/6, Cơ quan quản lý Hàng không Liên bang Mỹ (FAA) thông báo hơn 300 máy bay thuộc dòng 737 MAX đang bị cấm bay của hãng Boeing và 1 dòng 737 cũ hơn có thể có những bộ phận được chế tạo không đúng thiết kế. FAA sẽ yêu cầu Boeing phải nhanh chóng thay thế những bộ phận này.
Tuyên bố của FAA cho biết, có thể có tới 148 đường ray cánh tà trước (leading-edge slat) của 179 máy bay dòng 737 MAX và 133 máy bay dòng 737 NG trên toàn thế giới (do một nhà cung cấp phụ của Boeing sản xuất) mắc lỗi và cần phải thay thế.
Cánh tà trước này là những tấm di động di chuyển theo các đường ray dọc cánh máy bay mỗi khi cất và hạ cánh để tăng lực nâng. FAA cho biết, lỗi của đường ray không dẫn đến tai nạn ngay lập tức, nhưng về lâu dài có thể khiến máy bay bị hư hại khi bay.
Sau khi nhận được thông báo của FAA, Boeing sẽ phải thay thế các bộ phận bị lỗi trong vòng 10 ngày, các máy bay của hãng vẫn có thể tiếp tục bay trong thời gian 10 ngày tới, trước khi thay thế bộ phận bị lỗi.
Trong phản ứng chính thức, Boeing cho biết, đến nay họ mới xác định 20 máy bay 737 MAX và 21 máy bay 737 NG có thể bị mắc lỗi này và các hãng hàng không sẽ kiểm tra thêm 159 máy bay dòng MAX và 112 máy bay dòng NG khác.
Sau hai vụ tai nạn, máy bay của Boeing liên tiếp phát hiện mắc lỗi
Trước đó, vào hồi tháng 4, Boeing cũng tự phát hiện ra thêm một lỗi khác trong phần mềm của máy bay 737 MAX, không liên quan đến “Hệ thống tăng cường đặc tính cơ động” MCAS (Maneuvering Characteristics Augmentation System), thủ phạm gây ra 2 vụ tai nạn thảm khốc của các hãng hàng không Ethiopian Airlines và Lion Air khiến 346 người thiệt mạng.
Và cho đến nay, Boeing vẫn chưa trình được lên FAA bản cập nhật phần mềm trong bối cảnh hãng này đang nỗ lực để được FAA đồng ý chấm dứt cấm bay đối với dòng 737 MAX.
Trước đó, công ty dẫn báo cáo sơ bộ về kết quả điều tra vụ tai nạn máy bay ở Ethiopia cho biết, 737 MAX có góc nhập sai về “cảm biến góc tấn”, dẫn tới việc kích hoạt chức năng MCAS.
“Chúng tôi đã thực hiện việc cập nhật thành công phần mềm để phòng tránh xảy ra trục trặc trong tương lai. Trong quá trình này, chúng tôi đã phát hiện ra một khía cạnh không liên quan đến MCAS, và nó cũng sẽ trở thành một phần cập nhật phần mềm” - báo The Times Times dẫn lời Boeing.
Hãng sản xuất máy bay khổng lồ của Mỹ gọi đây là vấn đề "tương đối nhỏ". Tuy nhiên, hai nguồn tin quen thuộc với quá trình điều tra đã nói điều hoàn toàn ngược lại với Washington Post rằng, “lỗi nhỏ” này hết sức quan trọng đối với an toàn chuyến bay.
Sự thiếu an toàn có thể lan đến máy bay quân sự của Boeing
Giới báo chí lan ra thông tin rằng, để thúc đẩy thời gian nhận chứng chỉ 737 MAX 8, các quan chức của Cục Hàng không Liên bang (Federal Aviation Administration, FAA) đã cấp quyền đánh giá tiêu chí quan trọng về an toàn máy bay cho chính nhà sản xuất. Đây là sự vi phạm thô bạo, dẫn đến cuộc điều tra hình sự về thủ tục cấp chứng chỉ cho những chiếc máy bay xấu số với sự tham gia của FBI.
Tuy nhiên, đối mặt với vấn đề này không chỉ riêng máy bay dân dụng từ Boeing. Ví dụ như chương trình của công ty về khởi động hệ thống phóng tên lửa không gian siêu nặng Space Launch System (SLS), đã vấp phải làn sóng chỉ trích tại Nghị viện do sự trì hoãn lặp đi lặp lại và những tốn phí vượt dự kiến.
Đầu tháng 3 vừa qua, trong suốt một tuần lễ, tất cả máy bay tiếp dầu KC-46A (chế tạo trên cơ sở Boeing-767) của Không lực Hoa Kỳ đã phải nằm im trên mặt đất sau khi phát hiện cả đống chi tiết trục trặc và những thành tố “rác” lắp đặt trên những chiếc phi cơ vừa được bàn giao.
Theo lời ông Giovanni de Briganti (chuyên gia phân tích quốc phòng và Tổng biên tập Defence-Aerospace.com), những vấn đề của gã khổng lồ hàng không vũ trụ Mỹ phát tín hiệu về mắc mớ rộng lớn hơn bên trong công ty, trong cơ cấu quản lý của nó.
“Sự thật là vấn đề với 737 MAX và KC-46A nảy sinh đồng thời có thể là sự trùng hợp ngẫu nhiên, nhưng mặt khác cũng tiết lộ rằng Boeing đang tập trung vào kết quả tài chính chứ không phải cho độ chính xác kỹ thuật” - ông Giovanni de Briganti nhận định.
Theo quan điểm của chuyên gia này, vấn đề có thể bao hàm ở thực tế là 20 năm sau khi sáp nhập với McDonnell Douglas, văn hóa có tính lịch sử về độ xuất sắc kỹ thuật của Boeing đang nhạt phai. Các nhà quản lý cũ của Boeing đang rời đi, và thay thế họ là các đại diện của tập đoàn chỉ tập trung vào kết quả kinh doanh. Tức là nhấn mạnh vào thành công tài chính.
Ông De Briganti nhấn mạnh rằng những vấn đề tương tự gây ra "ngắt mạch" tử thần của MCAS ở máy bay 737 MAX 8 cũng có thể là nguy cơ tiềm ẩn đối với phi cơ quân sự.
Vị chuyên gia Mỹ nêu ví dụ là Tư lệnh Hải quân Hoa Kỳ, lực lượng đang vận hành các phiên bản sửa đổi khác của Boeing 737, đã ra lệnh xem lại quy trình huấn luyện và xử lý với hệ thống lái tự động của máy bay này. Phi công các đơn vị khác trong lực lượng vũ trang Hoa Kỳ bay trên những máy bay vận tải quân sự cỡ lớn, và thậm chí cả phi hành đoàn chuyên cơ Tổng thống Air Force One (máy bay Boeing VC-25 - phiên bản sửa đổi đặc biệt trên cơ sở Boeing-747), đã được lệnh ngầm là phải theo dõi mọi sự bất thường dù nhỏ của hệ thống lái tự động sau tai nạn của 737 MAX 8 và cần phân tích mọi chi tiết.
Boeing được biệt đãi, bất chấp sự yếu kém
Cũng bình luận về vấn đề này, nhà phân tích hàng không độc lập Eddie Miceli cho biết rằng, không nghi ngờ gì gì nữa, vấn đề với hệ thống máy tính hàng không quân sự từ Boeing sẽ vẫn là bí mật quân sự.
Boeing còn là nhà thầu quân sự lớn nhất của Quân đội Mỹ
Lý giải rất giản đơn. Mặc cho những vấn đề mà Boeing vấp phải, dù trong lĩnh vực hàng không thương mại hay quốc phòng, công ty vẫn là một trong những nhà thầu lớn nhất của Lầu Năm Góc, chứng cớ là bản danh mục quốc phòng mà Lầu Năm Góc đặt mua của hãng này vẫn đang gia tăng không ngừng.
Tuần trước, bất chấp vụ scandal với chiếc 737 MAX, công ty đã thắng thầu giành được hợp đồng chế tạo 78 chiến đấu cơ ném bom F/A-18 Super Hornet cho tàu sân bay của Hải quân Mỹ.
Năm ngoái, Boeing đã giành được ba gói thầu cung cấp máy bay huấn luyện bay thế hệ mới cho Không quân, máy bay tiếp dầu không người lái MQ-25 cho Hải quân, cũng như dự án về thay thế máy bay trực thăng Huey (còn gọi là Bell UH-1 Iroquois).
Vị thế của công ty được củng cố cả trong bối cảnh có những lời chỉ trích gay gắt về dự án thất bại chế tạo máy bay chiến đấu tàng hình thế hệ thứ năm F-35 Lightning II, của “Lockheed-Martin”.
Hàng loạt chuyên gia dẫn đầu của ngành hàng không Mỹ tuyên bố chắc như định đóng cột: Nếu như “Boeing” bắt tay làm dự án này, ắt hẳn kết quả sẽ tốt hơn! Thế nhưng, ai dám chắc là kết quả sẽ tốt hơn?
Bình luận về việc Boeing được “biệt đãi”, bất chấp các các vấn đề liên tiếp phát sinh trong các dòng máy bay của hãng này, nhà báo điều tra David Lindorff nhận xét rằng, không ai có thể động đến Boeing, bởi ở Mỹ, công tay này có thể một tay che trời.
Theo ông, có hai câu hỏi cần được nêu lên. Thứ nhất là làm sao Boeing có thể đi xa đến thế? Thứ hai là hãng này sẽ còn tiến bao xa nữa?
Ông Lindorff cho biết, Boeing là một công ty rất hùng mạnh là một trong những nhà xuất khẩu lớn nhất của Hoa Kỳ tính theo tổng giá thành bằng đồng USD. Ngoài ra, Boeing cũng là nhà thầu quốc phòng khổng lồ của Quân đội Mỹ và các nước đồng minh.
Vì vậy, câu hỏi này ai cũng biết nhưng không thể trả lời. Việc tìm ra sự thật là đòi hỏi quá lớn trong một hệ thống chính trị đầy tham nhũng như ở Mỹ.
