|
Tổng thống Mỹ Donald Trump gây bất ngờ khi công bố chiến thắng ở Gaza, sử dụng chiến lược ngoại giao đảo ngược, tạo áp lực trực tiếp lên Israel và Hamas để thúc đẩy thỏa thuận nhanh chóng.Tổng thống Mỹ Donald Trump đã tuyên bố cuộc chiến kéo dài hai năm ở Gaza đã kết thúc, sử dụng một chiến lược ngoại giao không chính thống: tuyên bố chiến thắng trước khi thỏa thuận được hoàn tất. Phương pháp này, theo nhận định của Wall Street Journal ngày 10/10, đang mang lại hiệu quả, đảo ngược phương thức giải quyết khủng hoảng quốc tế truyền thống.
Thay vì để các nhà ngoại giao làm việc hậu trường và các nhà lãnh đạo công bố thỏa thuận sau cùng, ông Trump đã đi trước một bước. Ngay cả khi các nhà trung gian vẫn đang làm việc tại khu nghỉ dưỡng Sharm El Sheikh (Ai Cập) để giải quyết các chi tiết quan trọng, ông Trump đã ra tín hiệu sẽ bay đến để ký kết một thỏa thuận còn dang dở. "Chúng tôi đã chấm dứt chiến tranh ở Gaza", ông Trump phát biểu tại Nhà Trắng hôm 9/10, đồng thời chúc mừng các đặc phái viên bao gồm Steve Witkoff, Ngoại trưởng Marco Rubio, và con rể Jared Kushner.
Áp lực công khai và canh bạc rủi ro
Trong khi ông Trump ăn mừng chiến thắng, các nhóm làm việc kỹ thuật vẫn đang cố gắng hoàn thiện các chi tiết như tuyến rút quân chính xác cho quân đội Israel và danh sách các tù nhân Palestine sẽ được trả tự do để đổi lấy con tin Israel. Các quan chức Hamas thậm chí đã cảnh báo những nhà đàm phán rằng họ vẫn có thể rút lui nếu các yêu cầu chính không được đáp ứng.
Tuy nhiên, Daniel Kurtzer, cựu Đại sứ Mỹ tại Israel và Ai Cập, nhận định rằng chiến dịch gây sức ép công khai của Tổng thống Trump đã tạo ra cảm giác tất yếu. Một quan chức cấp cao của Mỹ cho biết, các nhà đàm phán Mỹ tại Ai Cập đã kết luận rằng thỏa thuận đã "đủ gần" để ông Trump công bố vào tối hôm trước, nhưng vẫn cảnh báo: "Vẫn còn... rất nhiều khả năng điều này có thể đi chệch hướng".
Về phần mình, Khaled Elgindy, cựu cố vấn cho ban lãnh đạo Palestine tại Ramallah, nhận định rằng ý tưởng đi trước các nhà đàm phán và gây sức ép với họ đã có hiệu quả cho đến nay, nhưng các nhà ngoại giao cho rằng ông Trump sẽ gặp nhiều khó khăn hơn khi sử dụng chiêu bài "ép buộc" này để thúc đẩy các giai đoạn tiếp theo của kế hoạch dài hạn: giải giáp Hamas và đưa lực lượng gìn giữ hòa bình đa quốc gia vào Gaza.
Điểm mấu chốt của thỏa thuận là việc ông Trump gây áp lực trực tiếp lên Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu, người vẫn còn lưỡng lự. Aaron David Miller, cựu chuyên gia đàm phán Trung Đông, nhận định rằng: "Ông Trump là vị tổng thống Mỹ duy nhất, người có thể buộc thủ tướng Israel chấp nhận đề xuất hòa bình của Mỹ".
Các quan chức Mỹ đã ám chỉ các chiến thuật cứng rắn được sử dụng, với ông Rubio nói rằng Tổng thống Trump đã có "một số cuộc điện thoại và cuộc họp đặc biệt đòi hỏi cường độ và cam kết cao".
Trước đó, các quan chức Arab đã rời khỏi cuộc họp với ông Trump bên lề Đại hội đồng Liên hợp quốc với tâm trạng lạc quan khi ông bày tỏ sẵn sàng vạch ra ranh giới với Thủ tướng Netanyahu. Vài ngày sau, Tổng thống Trump gây sốc cho phe cánh hữu Israel khi tuyên bố ông sẽ không cho phép Thủ tướng Netanyahu ra lệnh sáp nhập Bờ Tây.
Lần này, ông Trump nói với Thủ tướng Netanyahu rằng ông phải chấp nhận thỏa thuận, trong khi Qatar, Ai Cập và Thổ Nhĩ Kỳ gây sức ép buộc Hamas làm điều tương tự. "Ông Netanyahu đã bị khóa chặt, và Hamas cũng bị khóa chặt", Gershon Baskin, nhà đàm phán con tin của Israel, nhận định.
Phong cách thoả thuận kinh doanh
Tổng thống Trump đã dựa vào ông Witkoff và ông Kushner để bỏ qua các kênh ngoại giao truyền thống, phá vỡ mô hình đàm phán Trung Đông kéo dài, chú trọng vào chi tiết. Cách tiếp cận của họ giống như một thỏa thuận kinh doanh có rủi ro cao, theo nhà đàm phán Baskin: đưa ra lời đề nghị, thể hiện sự sẵn sàng từ bỏ và chờ đợi phía bên kia "nói đồng ý".
Vào cuối tháng 9 vừa qua, sau khi các cuộc đàm phán giữa Israel và Hamas bị đình trệ trong nhiều tháng, ông Trump đã công bố một kế hoạch rộng gồm 20 điểm kêu gọi thả con tin và chấm dứt vĩnh viễn cuộc chiến ở Gaza trong một sự kiện tại Nhà Trắng cùng với Thủ tướng Netanyahu, người đang phải đối mặt với một số sự phản đối đối với bất kỳ lệnh ngừng bắn nào từ các thành viên cứng rắn trong nội các của ông.
Khi Hamas trả lời kế hoạch của ông Trump bằng câu trả lời "đồng ý, nhưng" vào đầu tháng này, ông Trump đã khiến ông Netanyahu ngạc nhiên khi chấp nhận phản hồi của Hamas, khiến Thủ tướng Israel không còn nhiều không gian để xoay xở và thiết lập các cuộc đàm phán trong tuần này tại Ai Cập.
Ông Trump không phải là tổng thống đầu tiên cố gắng đưa một thỏa thuận ra thực tế. Năm ngoái, Tổng thống Mỹ Joe Biden đã nêu chi tiết về thỏa thuận ngừng bắn được đề xuất trong một bài phát biểu trên truyền hình nhằm buộc ông Netanyahu phải chấp nhận. Các cuộc đàm phán tiếp tục trì trệ trong nhiều tháng tiếp theo khi nhà lãnh đạo Israel phản đối sự thúc ép từ Nhà Trắng.
Lần này, ông Trump đã thực hiện chiến thuật đó mạnh hơn, sử dụng chính thông báo của mình làm đòn bẩy. Daniel Shek, cựu Đại sứ Israel tại Pháp, nhận xét rằng nếu ông Trump chờ đợi tất cả các chi tiết được đàm phán, mọi chuyện có thể mất hàng tháng trời và chẳng đi đến đâu. Thay vào đó, ông Trump "công bố kết quả và nói: "Giờ đến lượt các ông giải quyết những chi tiết".
|
|
