|
Nga cho rằng tên lửa Tomahawk của Mỹ sẽ không tạo ra nhiều khác biệt trên chiến trường Ukraine nhưng lại có thể gửi đi tín hiệu về sự “can dự trực tiếp” của Washington.
Nga cho biết nước này đang theo dõi chặt chẽ đề nghị của Ukraine với Mỹ về việc cung cấp tên lửa hành trình tầm xa Tomahawk, loại vũ khí có thể tăng cường năng lực tấn công sâu vào lãnh thổ Nga.
Đề nghị này được đưa ra trong bối cảnh Tổng thống Mỹ Donald Trump dường như đang thay đổi lập trường về hỗ trợ Ukraine do ông ngày càng thất vọng trước các cuộc tấn công liên tiếp của Nga, bất chấp cuộc gặp giữa ông với Tổng thống Vladimir Putin ở Alaska hồi tháng 8.Phát biểu với báo giới hôm 29/9, Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov cho rằng việc cung cấp tên lửa Tomahawk không phải là “yếu tố xoay chuyển cục diện” trong xung đột. Tuy nhiên, ông cảnh báo Mỹ có thể đã vượt qua “lằn ranh đỏ” mà Moscow từng đặt ra về những gì mà nước này coi là sự can thiệp trực tiếp của các đồng minh của Ukraine.
“Câu hỏi đặt ra, như trước đây, là: Ai sẽ khai hỏa những tên lửa này? Chỉ có binh lính Ukraine hay cần cả binh lính Mỹ? Ai là người quyết định mục tiêu tấn công, phía Mỹ hay chính Ukraine?", ông Peskov đặt vấn đề.
Trước đó, Moscow nhiều lần nhấn mạnh rằng việc cung cấp dữ liệu mục tiêu hoặc tình báo để Ukraine tiến hành tấn công sẽ bị coi là hành động vượt “lằn ranh đỏ”. Nga cũng nhiều lần ám chỉ khả năng tái khởi động sản xuất vũ khí hạt nhân tầm trung và triển khai các hệ thống tương tự với tầm bắn có thể vươn tới các nước phương Tây. Cũng trong ngày 29/9, Phó Chủ tịch Hội đồng An ninh Nga Dmitry Medvedev cảnh báo trên Telegram rằng sự can dự như vậy có thể dẫn tới một cuộc chiến với “các vũ khí hủy diệt hàng loạt”.
Ukraine yêu cầu những vũ khí nào và Mỹ phản ứng ra sao?
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cho biết ông đã đề nghị Washington cung cấp tên lửa Tomahawk trong cuộc gặp với Tổng thống Donald Trump tại New York bên lề kỳ họp Đại hội đồng Liên Hợp Quốc tuần trước.
Trước đó, dưới thời chính quyền ông Biden, Mỹ hạn chế việc Ukraine sử dụng vũ khí Mỹ để tấn công lãnh thổ Nga nhằm tránh leo thang căng thẳng với Moscow. Kiev chỉ được phép dùng những vũ khí trên để tấn công các vị trí của Nga tại vùng lãnh thổ bị chiếm đóng.
Tuy nhiên, trong một cuộc trả lời phỏng vấn với Axios tuần trước, ông Zelensky cho biết Tổng thống Trump đã nói rằng Ukraine có thể đáp trả “tương xứng” các cuộc tấn công của Nga. Chẳng hạn, nếu Moscow tấn công cơ sở hạ tầng năng lượng Ukraine thì Kiev có thể nhắm vào cơ sở năng lượng của Nga.
Phó Tổng thống Mỹ JD Vance xác nhận trên Fox News hôm 28/9 rằng chính quyền Mỹ hiện đang xem xét đề nghị của Kiev về Tomahawk nhưng nhấn mạnh quyết định cuối cùng sẽ do ông Trump đưa ra.
Cùng ngày, Đặc phái viên Mỹ về Ukraine, ông Keith Kellogg cũng lên tiếng trên Fox News rằng, chính quyền ông Trump đã cho phép Kiev tấn công sâu vào lãnh thổ Nga trong những trường hợp cụ thể và nhấn mạnh rằng “không có cái gọi là vùng an toàn”.
Vì sao Ukraine muốn tên lửa Tomahawk?
Tomahawk là loại tên lửa hành trình cận âm tầm xa, có thể được phóng từ tàu chiến, tàu ngầm hoặc bệ phóng trên mặt đất. Chúng được thiết kế để tấn công tầm xa, với khả năng đánh trúng mục tiêu ở khoảng cách từ 1.250 km đến 2.500 km. Loại tên lửa này mang đầu đạn nổ mạnh, có khả năng xuyên phá các mục tiêu kiên cố như hầm ngầm quân sự. Tomahawk còn bay ở độ cao thấp, duy trì tốc độ cận âm để tránh radar đối phương.
Kiev từ lâu đã kêu gọi các nước cung cấp các loại tên lửa tầm xa uy lực để tấn công sâu vào lãnh thổ Nga, nhưng các đồng minh phương Tây - chủ yếu là NATO thường tỏ ra dè dặt do lo ngại nguy cơ xung đột leo thang. Tuy nhiên, theo thời gian, một số nước đã phần nào nới lỏng quan điểm và cho phép Ukraine có nhiều quyền tự chủ hơn trong việc sử dụng các loại vũ khí được viện trợ.
Chỉ vài tuần trước khi kết thúc nhiệm kỳ tổng thống vào tháng 11 năm ngoái, ông Joe Biden đã giảm bớt các hạn chế đối với việc sử dụng tên lửa Mỹ, một phần do ông Donald Trump khi đó trong chiến dịch tranh cử tuyên bố sẽ không tiếp tục hỗ trợ Ukraine.
Tháng 5/2023, Anh bắt đầu chuyển giao cho Ukraine tên lửa Storm Shadow do Anh và Pháp hợp tác sản xuất (tại Pháp gọi là SCALP). Đây là loại tên lửa tầm xa nặng 1.300 kg, có tầm bắn khoảng 250 km. Đến tháng 8/2024, Anh cũng cho phép Kiev được sử dụng trực tiếp vũ khí này để tấn công Nga.
Tháng 4/2024, Mỹ đã viện trợ cho Ukraine Hệ thống Tên lửa Chiến thuật Lục quân (ATACMS) có tầm bắn lên tới 300 km. Tuy nhiên, cả Storm Shadow lẫn ATACMS đều bị hạn chế về tầm bắn và sức công phá so với Tomahawk.
Để tránh các giới hạn mà các đồng minh đặt ra, Ukraine cũng đã phát triển các hệ thống máy bay không người lái mang tên lửa của riêng mình, trong đó có UAV Paliantysia, được tuyên bố có thể tấn công mục tiêu ở khoảng cách 650 km.
Tháng 8 vừa qua, Ukraine còn công bố loại tên lửa phóng từ mặt đất có tên Flamingo, được cho là có tầm bắn lên tới 3.000 km, dù chưa rõ liệu nước này đã từng phóng thử hay chưa.
Theo bà Marina Miron, chuyên gia tại Cao đẳng Hoàng gia London, dựa trên dữ liệu do Ukraine cung cấp, Flamingo thậm chí có thể vượt trội hơn Tomahawk về tầm bắn và sức công phá. Tuy nhiên, việc Kiev vẫn đề nghị Mỹ viện trợ Tomahawk có thể mang tính chiến lược nhiều hơn.
“Đó có thể là cách để thử phản ứng của Nga bởi Ukraine hiểu rằng việc phóng một loại tên lửa như vậy có thể khiến Moscow hành động mạnh mẽ hơn", bà Miron nhận định.
Dù vậy, giới phân tích cho rằng nếu thực sự nhận được Tomahawk, Ukraine sẽ mở rộng đáng kể năng lực tấn công, đủ khả năng đánh sâu vào lãnh thổ Nga, bao gồm các căn cứ quân sự, trung tâm hậu cần, sân bay và sở chỉ huy.
Keir Giles, một chuyên gia về quân sự Nga thuộc Chatham House có trụ sở tại Anh nói với Al Jazeera rằng các tên lửa này cũng sẽ phá vỡ chiến thuật phòng thủ của Nga trên tiền tuyến.
“Đó sẽ là những đòn tấn công tầm sâu nhắm vào các cơ sở quân sự quan trọng, đảm bảo rằng Nga không thể ẩn nấp phía sau tiền tuyến nữa", chuyên gia Giles cho biết, ám chỉ chiến thuật của quân đội Nga là bố trí quân đội nằm ngoài tầm bắn của tên lửa Ukraine.
Tuy nhiên, bà Miron cho rằng dù tên lửa Tomahawk chắc chắn sẽ gây thiệt hại cho Nga nhưng tổn thất chỉ ở mức hạn chế.
“Tôi nghi ngờ về việc liệu điều đó có buộc Nga rút khỏi Ukraine không?”, bà Miron nói.
Bản thân Tổng thống Zelensky cũng gợi ý rằng Ukraine có thể không thực sự cần sử dụng tên lửa tầm xa của Mỹ để đối phó với Nga, ngay cả khi sở hữu chúng. Trong cuộc trả lời phỏng vấn với Axios, ông nói các loại vũ khí uy lực này có thể chỉ đóng vai trò đòn bẩy gây áp lực buộc Nga phải ngồi vào bàn đàm phán hòa bình.
“Chúng tôi cần chúng nhưng điều đó không có nghĩa là chúng tôi sẽ sử dụng. Bởi vì nếu chúng tôi có chúng, tôi nghĩ điều đó sẽ gia tăng áp lực lên Tổng thống Putin để ông ấy ngồi xuống và đàm phán", nhà lãnh đạo Ukraine cho hay.
Phản ứng của Nga
Nga xem sự hỗ trợ của phương Tây cho Ukraine là một dạng “đe dọa sử dụng vũ lực”, nhưng theo giới phân tích, Moscow khó có khả năng thực hiện các hành động quyết liệt. Các nước phương Tây vẫn tiếp tục hỗ trợ Ukraine cả về nhân đạo và quân sự.
Phát biểu tại Đại hội đồng Liên Hợp Quốc tuần trước, Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov nhắc lại lập trường của Moscow rằng: “Những lời đe dọa sử dụng vũ lực nhằm vào Nga đang ngày càng phổ biến. Tổng thống Putin đã nhiều lần bác bỏ những phát ngôn khiêu khích đó. Nga chưa bao giờ và cũng không có ý định như vậy nhưng bất kỳ hành động gây hấn nào nhằm vào đất nước chúng tôi sẽ đối mặt với phản ứng đáp trả dứt khoát”.
Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov hôm 30/9 cũng cảnh báo rằng Ukraine không đáng tin trong việc sử dụng các tên lửa hành trình Tomahawk do Mỹ sản xuất một cách có trách nhiệm. Ông Lavrov cho biết Washington vẫn chưa quyết định về việc cung cấp loại vũ khí tầm xa này cho Kiev, đồng thời lưu ý Mỹ chỉ cấp cho một số ít quốc gia và vẫn “thận trọng” khi chuyển giao cho các nước khác.
“Nếu Mỹ coi Ukraine là một quốc gia có trách nhiệm và sẽ sử dụng Tomahawk một cách đúng đắn thì đó là điều khiến tôi ngạc nhiên”, ông Lavrov nói và cho rằng các tuyên bố công khai của Mỹ về vấn đề này chủ yếu mang tính tín hiệu, nhằm trấn an các nước châu Âu rằng Washington đang “lắng nghe quan điểm của họ”.
|
|
