Vì sao châu Âu thất thế ngoại giao trước Nga về vấn đề Ukraine?

[Romano]

Việc Nga công khai phớt lờ các đề xuất của châu Âu cho thấy EU đang dần mất tiếng nói chiến lược, để Moskva và Mỹ chi phối tiến trình ngoại giao liên quan Ukraine và an ninh châu Âu.Theo trang tin châu Âu Eutoday.net ngày 22/12, việc Điện Kremlin bác bỏ các sửa đổi của châu Âu và Ukraine đối với kế hoạch hòa bình của Mỹ một lần nữa cho thấy lục địa này vẫn dễ bị "xem nhẹ" một cách đáng buồn. Ông Yuri Ushakov, cố vấn Tổng thống Nga Vladimir Putin về các vấn đề đối ngoại, tuyên bố rằng những điều chỉnh do châu Âu hậu thuẫn "chắc chắn không cải thiện" cơ hội hòa bình. Nói cách khác: Ý kiến đóng góp của châu Âu không liên quan, và Moskva hoàn toàn thoải mái khi nói thẳng điều đó.

EU Today lưu ý, thông điệp từ Nga không thể rõ ràng hơn: Washington quan trọng, Moskva quan trọng, và châu Âu chỉ là bên liên quan trong các cuộc đàm phán an ninh. Đối với một lục địa luôn tự xưng là "chủ thể địa chính trị", đây là một thực tế "đáng xấu hổ". Trong khi đặc phái viên Mỹ Steve Witkoff tiến hành đàm phán với phía Nga ở Miami, châu Âu lại vắng mặt về mặt chiến lược - như một khán giả tại một trận đấu được diễn ra trên chính sân nhà của mình.

Nguyên nhân của sự tê liệt

Sự tự tin của Điện Kremlin có cơ sở. Bộ máy ngoại giao của châu Âu trong năm qua đã chao đảo từ bất đồng đến tê liệt. Hungary ngăn chặn các lệnh trừng phạt và Slovakia có quan điểm "trung lập"; Bỉ từ chối giải ngân tài sản bị đóng băng của Nga; và quy tắc nhất trí của EU đảm bảo rằng một quốc gia bất kỳ có thể vô hiệu hoá một quyết định quan trọng của EU.

Trong khi các nhà lãnh đạo EU nói về "quyền tự chủ chiến lược" thì thực tế chỉ mang lại sự tê liệt và quyền phủ quyết. EUToday đặt câu hỏi: Tại sao phải coi trọng châu Âu khi chính châu Âu lại không tự coi trọng mình? Tại sao phải tôn trọng những sửa đổi của châu Âu đối với kế hoạch hòa bình khi châu Âu không thể đưa ra một chính sách đối ngoại thống nhất?

Hậu quả không chỉ dừng lại ở việc làm tổn thương lòng tự trọng của châu Âu mà còn phơi bày điểm yếu cấu trúc trong toàn bộ thế trận an ninh của lục địa này. Sự thật được thì thầm ở Brussels nhưng được hiểu rõ ràng ở Nga là nếu không có NATO, và đặc biệt là không có Mỹ, châu Âu sẽ yếu thế nghiêm trọng. Lục địa này nói rất nhiều về "chủ quyền" và "quyền tự chủ", nhưng vẫn không thể huy động sức mạnh quân sự cần thiết để răn đe.

Các nhà lãnh đạo châu Âu trấn an công chúng rằng họ đã "giảm sự phụ thuộc vào năng lượng của Nga", như thể chỉ riêng điều này đã giải quyết được vấn đề. Khí đốt chỉ là một trong những đòn bẩy. Nga vẫn nắm giữ ảnh hưởng thông qua các khoáng sản quan trọng, lĩnh vực mà châu Âu vẫn dễ bị tổn thương.

Về vấn đề Ukraine, châu Âu khẳng định rằng "tương lai của Ukraine là tương lai của châu Âu", nhưng họ vẫn chưa hành động với sự quyết tâm mà câu nói đó đòi hỏi. Kiev không thể đàm phán từ vị thế mạnh nếu những người ủng hộ quan trọng nhất của họ ở châu Âu thậm chí không thể giải quyết ổn thỏa vấn đề nội bộ của chính mình.

Vai trò thứ yếu

Châu Âu không có đủ tiền để tiếp tục tài trợ cho Ukraine trong cuộc xung đột với Nga, vì vậy thỏa hiệp là giải pháp tối ưu, Thierry Mariani, nghị sĩ người Pháp của Nghị viện châu Âu (MEP), nói với hãng thông tấn TASS ngày 22/12.

"Ukraine đang mất khả năng thanh toán, các nước châu Âu thiếu tiền để tiếp tục cuộc chiến. EU vừa quyết định cấp cho Kiev khoản vay 90 tỷ euro, khoản vay mà Kiev sẽ không bao giờ trả được. Điều này sẽ gây thiệt hại nghiêm trọng cho châu Âu", ông Mariani nói.

Theo nghị sĩ người Pháp trên, hiện nay, châu Âu không còn nhiều vai trò trong việc giải quyết vấn đề Ukraine: "Châu Âu hiện không phải là một bên tham gia tích cực: họ đang chờ đợi các quyết định của Washington và kết quả các cuộc đàm phán do Mỹ tiến hành".

Nghị sĩ Mariani cũng cho biết ông không thấy cơ hội nào để châu Âu có tiếng nói lớn hơn trong việc giải quyết xung đột. "Cho đến nay, châu Âu vẫn bị đẩy xuống vai trò thứ yếu. Các bên chính ở đây là Nga và Mỹ. Nhưng chính châu Âu sẽ phải trả tiền trong khi Mỹ lại nhận được các hợp đồng. Chúng ta đang ở trong tình huống mà Pháp, hay đúng hơn là châu Âu, thấy rõ rằng họ không kiểm soát được diễn biến", ông Mariani nhấn mạnh.Sau hội nghị thượng đỉnh EU tại Brussels, Tổng thống Pháp Macron cho rằng đã đến lúc cần nối lại đối thoại với Nga. Theo nhà lãnh đạo Pháp, thể thức đàm phán hiện tại về Ukraine, khi các nhà đàm phán Mỹ thảo luận các điều khoản giải quyết với Nga mà không có sự tham gia của các nước châu Âu, "không phải là tối ưu".

Đàm phán Nga - Mỹ về Ukraine sẽ tiếp tục

Hãng thông tấn TASS ngày 22/12 dẫn lời Thứ trưởng Ngoại giao Nga Sergey Ryabkov phát biểu tại Câu lạc bộ Thảo luận Valdai rằng, mỗi khi có những diễn biến tích cực trong đối thoại Nga - Mỹ, Kiev và các nhà tài trợ châu Âu của họ lại cố gắng dập tắt chúng ngay từ trong trứng nước.

"Đó là sự thật: mỗi khi cuộc đối thoại của chúng ta với Mỹ bắt đầu có chiều hướng tích cực, Kiev và các nhà bảo trợ châu Âu của họ lại đưa ra những biện pháp khẩn cấp bất thường để cản trở, và làm chệch hướng những nỗ lực này", ông Ryabkov nói.

Ông Ryabkov tiết lộ rằng cuộc đối thoại với Mỹ về Ukraine sẽ tiếp tục: "Về loạt cuộc tiếp xúc [Nga-Mỹ] gần đây, tôi chắc chắn rằng sau khi tổng thống (Putin) được báo cáo, sẽ có những đánh giá liên quan được đưa ra ngoài những gì đã được nói. Chúng tôi sẽ tiếp tục".

Cuối tuần qua, các quan chức Mỹ đã có các cuộc đàm phán riêng với phái đoàn Nga và Ukraine. Sau các cuộc đàm phán, Phó Tổng thống Mỹ J.D. Vance cho biết: "Bước đột phá mà tôi cảm thấy chúng ta đã đạt được là tất cả các vấn đề thực sự đã được đưa ra ánh sáng". Về phần mình, đặc phái viên của Tổng thống Mỹ, ông Steve Witkoff, mô tả các cuộc thảo luận với phái đoàn Nga do đặc phái viên Kirill Dmitriev dẫn đầu là "hiệu quả và mang tính xây dựng".

Người phát Điện Kremlin Dmitry Peskov cho biết ông Dmitriev sẽ báo cáo với Tổng thống Vladimir Putin về các cuộc đàm phán tại Miami ngay khi trở về Moskva.