Xác định thuốc giả bằng… tin nhắn

Người bệnh tại Nigeria và một số nước châu Phi khác hiện có thể dễ dàng xác định những viên thuốc mà họ vừa mua là hàng thật hay hàng giả chỉ bằng một tin nhắn miễn phí.

Ảnh minh họa.

Khi cánh cửa thép của một container chở hàng ở thành phố Lagos, Nigeria mở ra, người ta có thể thấy ở bên trong là hàng trăm thùng chứa những gói thuốc chống sốt rét. Tuy nhiên, những viên thuốc này sẽ chẳng giúp ích cho những người đang trong tình trạng tính mạng bị đe dọa. Bởi, nhìn bề ngoài thì những gói thuốc này giống hệt một loại thuốc do Ấn Độ sản xuất và vẫn được bày bán ở Nigeria nhưng khi được đem đến kiểm tra ở một phòng thí nghiệm, những viên thuốc này đã bị phát hiện được làm từ bột phấn! Những viên thuốc giả này được sản xuất ở Trung Quốc và đã bị Cơ quan quản lý dược và thực phẩm quốc gia Nigeria (Nafdac) tịch thu.
Những vụ bắt giữ như vậy vẫn diễn ra thường xuyên trong suốt cuộc chiến chống thuốc giả kéo dài hơn 20 năm qua tại Nigeria. “Khi nhà chức trách tăng cường trấn áp các loại ma túy, những ông trùm ma túy đã chuyển sang sản xuất các loại thuốc giả bởi vì chúng sinh lợi nhiều hơn mà lại ít nguy hiểm hơn” – Tiến sỹ Paul Orhii – tổng giám đốc Nafdac, nói.


Đến nay, nhà chức trách vẫn chưa tiến hành một cuộc khảo sát đầy đủ về thực trạng buôn bán thuốc giả ở Nigeria. Nhưng một báo cáo của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) được công bố năm 2011 cho rằng, cuộc chiến này còn lâu mới đi đến chiến thắng. Theo báo cáo này, có đến hơn 2/3 thuốc chống sốt rét đang lưu hành tại Nigeria là thuốc giả hoặc kém chất lượng.
Theo ông Nnamdi Okafor - giám đốc May and Baker, công ty dược đã hoạt động tại Nigeria 70 năm qua, khoảng 20% thị phần của các công ty dược phẩm đã rơi vào tay những kẻ buôn bán hàng giả. “Họ là những người rất khôn ngoan. Thông thường họ sẽ đợi cho đến khi các công ty dược phẩm cho ra đời một sản phẩm mới và thấy được rằng loại thuốc đó được đón nhận trên thị trường, họ sẽ nhanh chóng hành động. Họ sao chép mọi thứ, từ cách thức đóng gói cho tới logo. Mọi thứ đều rất chuẩn xác. Đến nỗi mà mọi người sẽ không thể nào biết được, kể cả nhà sản xuất, trừ khi chúng được mang tới phòng thí nghiệm” – ông Okafor nói.


Tuy nhiên, người tiêu dùng các loại thuốc chống sốt rét tại Nigeria hiện đã có một công cụ hữu hiệu để chống lại những kẻ buôn bán thuốc giả. Bởi những gói thuốc sẽ được in thêm một dải số trên bao bì, tương tự như dãy số phủ giấy bạc ở trên những chiếc thẻ cào điện thoại. “Khi người bệnh mua thuốc, họ sẽ cào lớp giấy này để lấy một dãy số hay một mã số. Người tiêu dùng sẽ lấy điện thoại di động và gửi mã số này tới tổng đài miễn phí”, giám đốc một hãng dược phẩm tại Nigeria giải thích.
Để miêu tả việc này, ông Bright Simons - người sáng lập tổ chức mPedigree, chuyên về các giải pháp chống thuốc giả - đã gửi tin nhắn gồm mã số in trên một gói thuốc chống sốt rét đến tổng đài miễn phí. Chỉ khoảng 2 giây sau, điện thoại của ông có tin nhắn với chữ “Có” – cho thấy rằng gói thuốc đó là hàng thật. “Nếu nhận được chữ “Không”, người tiêu dùng có thể liên lạc với nhà chức trách để xác định xem liệu loại thuốc đó có chứa các chất độc hại hoặc có thể gây tử vong hay không” – ông Bright Simons nói thêm.
Giám đốc Nafdac Orhii khẳng định: “Chúng tôi đang trao khả năng phát hiện thuốc giả vào tay người tiêu dùng Nigeria. Với 80 triệu người Nigeria đang sử dụng điện thoại di động, điều này sẽ giống như việc chúng tôi có 80 triệu nhân viên Nafdac”.


Mpedigree đang hoạt động tại 8 nước, trong đó có Ghana, Kenya, Nigeria và India. Tổ chức này cũng đang có kế hoạch triển khai dịch vụ tại Cameroon và Rwanda. Để dịch vụ này có thể hoạt động, Mpedigree cần có sự phối hợp của các nhà giám sát dược phẩm của các nước, các nhà mạng điện thoại di động và các công ty dược phẩm.
Hiện hầu hết các loại thuốc có mã số đều đã có mặt tại các bệnh viện, từ đó cho phép các bác sỹ và y tá có thể chắc chắn được thứ hóa chất mà họ đang cho bệnh nhân dùng. Mpedigree cho biết, họ hy vọng đến tháng 2 này, họ sẽ xử lý được khoảng 10 triệu gói thuốc có mã số như vậy.
Khó khăn lớn nhất khi áp dụng biện pháp chống thuốc giả này, theo bà Orhii Dora Akunyili – cựu Tổng giám đốc Nafdac, là tỉ lệ người mù chữ vẫn còn khá cao ở Nigeria.
Minh Ngọc (theo BBC)