|
“Khi tôi đã làm công việc khác nhưng quyết bỏ để học điện ảnh, bố tôi nói: Một nghề quá khó khăn. Đừng tưởng bở dễ dàng!”, đạo diễn Phạm Nhuệ Giang chia sẻ câu chuyện của chính mình tại hội thảo trực tuyến In her voice về cơ hội và thách thức của những nhà làm phim nữ trong lĩnh vực điện ảnh, diễn ra vào chiều 19.10.
Buổi hội thảo nằm trong khuôn khổ dự án E - Motions thúc đẩy kết nối và thiết kế môi trường sáng tạo cho các nhà làm phim do UNESCOvà các đối tác thực hiện.
Khổ vì không biết uống rượu !
Đạo diễn Phạm Văn Khoa đã phản đối khi con gái Nhuệ Giang muốn theo nghiệp đạo diễn như mình. Còn cô gái Nhuệ Giang khi đó vẫn đầy quyết tâm. Bà gần như là sinh viên nữ duy nhất của lớp đạo diễn điện ảnh (Trường ĐH Sân khấu điện ảnh Hà Nội) năm ấy. “Đến khi ra trường, làm việc ở hãng phim, các anh lại dễ được tin tưởng giao phim hơn là các chị em. Nhiều người vẫn quan niệm nam giới mạnh mẽ hơn, nhiều kinh nghiệm hơn, và tin tưởng họ dễ thành công hơn nữ giới”, đạo diễn Phạm Nhuệ Giang bày tỏ.
Theo bà, trong thời kỳ trước, bất bình đẳng giới trong ngành điện ảnh xảy ra khá nhiều. Có nhiều khó khăn mà một nhà làm phim nữ như bà phải đối mặt, trong đó có cả việc không biết… uống rượu. “Để thuyết phục người khác cộng tác làm theo ý mình, có khi phải ngồi ăn uống với họ”, bà nói và ví dụ, có lần để thuyết phục người lái xe của đoàn phim đồng ý đến một bối cảnh quay đã chọn cách Sa Pa 30 km, đường đi rất khó khăn, bà đành phải nhờ đến chồng mình, đạo diễn Nguyễn Thanh Vân, người biết uống rượu và biết "tán".
Đạo diễn Nguyễn Thanh Vân cho hay ông và đạo diễn Phạm Nhuệ Giang quen nhau từ thời là sinh viên điện ảnh, rồi sau thành vợ chồng, cùng làm nghề với nhau. Họ không có sự phân tách nào vai trò của vợ hay chồng trong công việc làm phim hay trong cuộc sống gia đình. Còn đạo diễn Phạm Nhuệ Giang cho biết thực ra, đạo diễn Nguyễn Thanh Vân cũng là người đòi hỏi vợ mình biết nấu cơm ngon. “Nhưng tôi tự nhận, làm phim như tôi khó có thể chu toàn việc nhà, đảm đang cơm nước được. Nhất là lúc đi làm phim thì nhà cửa không thể gọn gàng, bữa cơm cũng cũng có lúc xộc xệch”, bà bày tỏ.
Tiếng nói của nhà làm phim nữ
Thúc đẩy bình đẳng giới trong ngành điện ảnh không chỉ là câu chuyện ở riêng Việt Nam mà còn ở nhiều quốc gia có nền điện ảnh phát triển trên thế giới như Hàn Quốc, Canada, Thụy Sĩ, hay Hollywood. “Ở Thụy Sĩ, nhiều năm trước, chúng tôi đã phân tích và nhận thấy rằng tỷ lệ nam giới và nữ giới trong ngành điện ảnh là 50 - 50 nhưng nhiều nhà làm phim nữ đã không trụ được vì mức hỗ trợ cho họ quá thấp, tương đương tỷ lệ 20%, trong khi đó với nam giới là 80%. Ngay cả ở Hollywood, cũng có thể thấy sự kỳ thị, phân biệt đối xử về giới. Nhà làm phim nữ vừa phải cố làm phim thật tốt, vừa phải đi vận động để được ghi nhận vai trò tốt hơn trong xã hội”, đạo diễn, biên kịch người Thụy Sĩ Petra Volpe nói.
Theo đạo diễn Nguyễn Hoàng Điệp, ở Việt Nam dù vấn đề bình đẳng giới trong điện ảnh đã từng được ra thảo luận, nhưng chưa từng được điều tra, khảo sát với những con số cụ thể. Trong khi đó, tại Hàn Quốc, việc này đã được thực hiện từ lâu. Chị Yoonhyung Jeon, chuyên gia thẩm định tại Hội đồng phim Hàn Quốc Kofic, cho biết để thúc đẩy bình đẳng giới, Hàn Quốc đã có nhiều hoạt động như thành lập Trung tâm Bình đẳng giới của công nghiệp điện ảnh, ra đời vào năm 2018, thực hiện những báo cáo về tình trạng lạm dụng tình dục, hay phát động phong trào Me Too…Thẳng thắn nhìn nhận về sự bất bình đẳng giới trong ngành điện ảnh vào thời kỳ trước, nhưng theo đạo diễn Nhuệ Giang, nhiều năm trở lại đây, tình trạng này đã được cải thiện và có những thay đổi. Bà ví dụ, ở lớp đạo diễn điện ảnh của Trường ĐH Sân khấu điện ảnh Hà Nội, số sinh viên nữ tương đương sinh viên nam. Thậm chí có năm học, tỷ lệ này còn nhiều hơn. Đạo diễn Nguyễn Hoàng Điệp cũng cho rằng khi giảng dạy tại Trường ĐH Sân khấu điện ảnh Hà Nội, chị nhận thấy tỷ lệ sinh viên nữ đỗ ngành điện ảnh cao và thuyết phục. Bên cạnh đó, nhiều nhà làm phim nữ trẻ đã bộc lộ tiềm năng. Chẳng hạn, trong số 5 dự án xuất sắc của cuộc thi Dự án phim ngắn CJ 2021, có tới 3 dự án của nhà làm phim nữ.
“Người nữ thi vào ngành điện ảnh, học ngành điện ảnh và thực hành điện ảnh ngày càng đông”, đạo diễn Nguyễn Hoàng Điệp nhìn nhận. Tuy nhiên, nhà làm phim nữ (cũng như nhà làm phim nam) theo dòng phim độc lập hay nghệ thuật không có nhiều ở Việt Nam. Bởi vậy, nhiều nhà làm phim nữ năng động, giỏi ngoại ngữ đã tìm đến những liên hoan phim (LHP) của thế giới, nhưng trên con đường đó, cũng có khi họ phải đối mặt với một số chuyện. “Chẳng hạn như tôi bị nhiều lần nghe những lời nói kiểu như là đạo diễn nữ, có gia đình, làm phim về phụ nữ, và đến từ quốc gia đang phát triển có quá nhiều lợi thế rồi, vì thế nên mới được mời đến diễn đàn điện ảnh này kia”, đạo diễn Nguyễn Hoàng Điệp nói và bày tỏ: “Nhà làm phim nữ nào cũng cần xác định con đường đi cuối cùng, mục đích chính của họ là điện ảnh. Mình cần làm phim vượt qua những trở ngại về tâm lý lẫn hiện thực”.
Những năm trở lại đây, tiếng nói của nhiều nhà làm phim nữ Việt Nam đã xuất hiện tại các LHP quốc tế. Đạo diễn Nguyễn Hoàng Điệp cho biết trong liên tiếp 3 năm vừa qua, LHP Locarno (Thụy Sĩ) có thực hiện dự án lớn, tạo cơ hội cho nhiều nhà làm phim đến thực hành nghiên cứu. Nhiều nhà làm phim trẻ Việt Nam, trong đó có những nhà làm phim nữ, đã tham dự ở nhiều hoạt động như chiếu phim, tranh giải, giới thiệu dự án và giành giải thưởng.
Có thể thấy mới đây nhất, trong LHP quốc tế Busan (Hàn Quốc) 2021, đạo diễn Nguyễn Phan Linh Đan với dự án phim điện ảnh đầu tay If wood could cry, it would cry blood (tạm dịch: Nếu gỗ có thể khóc, gỗ sẽ khóc ra máu) chuyển thể từ tiểu thuyết Tấm ván phóng dao của nhà văn Mạc Can vừa đoạt giải tại APM - Chợ dự án châu Á. Cũng tại LHP này, bộ phim Miền ký ức của đạo diễn Bùi Kim Quy được lựa chọn tranh giải tại hạng mục New currents.
“Với nền điện ảnh Việt Nam đương đại, nhà làm phim nữ có vị trí, vai trò, tiếng nói, sức mạnh, tài năng. Nhưng những cơ hội với nhà làm phim nữ hay những nhà làm phim nói chung ở trong nước còn quá ít ỏi. Chúng tôi cần sự hỗ trợ thiết thực bằng các chương trình hành động cụ thể, hay cả những cam kết tài chính”, đạo diễn Nguyễn Hoàng Điệp bày tỏ.
|
|
