Ngay từ khi còn học ở trường Sân khấu Điện ảnh, nghệ sĩ Xuân Hinh đã thể hiện năng lực diễn xuất và sau khi ra trường được giữ lại để giảng dạy nhưng ông từ chối vì muốn tự do bay nhảy, biểu diễn trên sân khấu.
Năm 1988 đánh dấu thành công đầu tiên của Xuân Hinh khi tham gia diễn tiết mục nổi tiếng hề Cu Sứt trong Festival Cười, biểu diễn 2 tháng tại Cung Văn hóa Hữu nghị Việt - Xô, được khán giả cổ vũ nhiệt liệt.
Từ thành công đó, Xuân Hinh tiếp tục dấn thân vào sân khấu chèo, hài kịch và gặt hái nhiều thành tích vang dội với một loạt tiết mục như Thầy bói đi chợ, Hề gậy theo thầy, Hề mồi đấu đá, Thị Mầu lên chùa, Người ngựa - Ngựa người, Chồng rượu vợ đề…
Hay một loạt tiểu phẩm khán giả không thể không nhớ: Xuân Hinh đi hỏi vợ, Xuân Hinh đi khám bệnh, Xuân Hinh đi hát karaoke, Xuân Hinh luyện thi hoa hậu…
Suốt những năm cuối thập niên 90, đầu 2000 Xuân Hinh là cái tên thống trị cả thị trường hài đất Bắc. Ông là một trong số ít nghệ sĩ miền Bắc thành công về mặt băng đĩa, được mệnh danh là "ông vua băng đĩa" vì các băng hài của ông bán rất chạy. Thời điểm ấy, hầu như nhà nào cũng mua băng đĩa Xuân Hinh về xem.
Thời vàng son, những vai diễn Tiến Tùng - túng tiền trong vở Tùng lò gạch, Mộng Ti trong Xuân Hinh đi hỏi vợ…, hay những câu nói "Ai gọi em đó có em đây", "Ăn chơi đi đừng có tiếc tiền làm gì", những giai điệu "buồn buồn thương thương, thương buồn thương nhớ thương con đề/ đề ơi thương nhớ, nhớ thương là thương thương nhớ …." in dấu ấn sâu đậm trong trí nhớ người dân lao động.
Các tác phẩm hài của Xuân Hinh đã trở thành những món ăn tinh thần không thể thiếu trong đời sống giải trí của công chúng.
Với khả năng hát nhiều thể loại nhạc như chèo, xẩm, chầu văn… cùng nét diễn giản dị nhưng cũng đầy châm biếm, loạt tác phẩm của nam nghệ sĩ luôn chứa đựng những ý nghĩa sâu sắc xoay quanh các vấn đề của cuộc sống, nhận được sự yêu mến của nhiều thế hệ khán giả.
Bởi vậy, khán giả yêu mến gọi Xuân Hinh là "Vua hề chèo", "Vua băng đĩa", "Vua hài đất Bắc"... thế nhưng, nam nghệ sĩ chỉ khiêm tốn nhận mình là "kẻ chọc cười dân dã".
"Vì tôi đại diện cho những người nghèo khổ, những người dân dã dễ gần, dễ gặp. Tôi lăn lộn với cuộc sống của những người lao động, lam lũ. Tôi thương hoàn cảnh của người dân lao động", ông chia sẻ với phóng viên Dân trí.
Với Xuân Hinh, người nghệ sĩ là phải có những tác phẩm để lại cho cuộc đời và phục vụ nhân dân. Những tác phẩm đó phải có tác động đến xã hội. Để làm được điều đó, người nghệ sĩ phải trải qua những nỗi cay đắng, thậm chí cả những nỗi uất ức.
Xuân Hinh còn là ông bầu khét tiếng và chơi đẹp với nghệ sĩ, nhớ về thời hoàng kim đó, nam nghệ sĩ chia sẻ, ông là ông bầu nổi tiếng chưa bao giờ thất bại, chưa từng gặp mưa gió, đi đến đâu là khán giả đông như kiến. Khán giả ngồi kín sân vận động.
"Có đợt tôi đưa đoàn biểu diễn từ ngoài Bắc vào miền Trung, đi một vệt, hết các tỉnh. Băng rôn căng từ Hà Nội vào miền Trung, mỗi tỉnh căng không biết bao nhiêu cái băng rôn.
Tôi nhớ lần đưa đoàn về Vinh (Nghệ An), mới 4h chiều đã bán hết 10 nghìn vé. Đêm đó, chương trình bán được 15 nghìn vé. Cách đây gần 20 năm mà có những đêm diễn khủng khiếp như thế.
Tôi vào Hà Tĩnh, dân tình xếp hàng dài mua vé, mua đĩa. Có bà cụ bắt xe ôm, đi gần 70 km đến chỉ để… xin chụp với tôi kiểu ảnh. Nhiều kỷ niệm lắm!", Xuân Hinh kể.
Được NSND Hồng Vân ví như "của quý" của làng nghệ thuật nên việc nghệ sĩ Xuân Hinh nghỉ hưu sớm vào năm 2017 khiến nhiều đồng nghiệp và khán giả tiếc nuối.
40 năm cống hiến, về hưu sống giản dị, không danh hiệu NSND
40 năm cống hiến cho nghệ thuật, 40 năm "oanh tạc" khắp các sân khấu hài miền Bắc, nghệ sĩ Xuân Hinh không chỉ được lòng nhân dân mà ông còn nhận đánh giá cao từ đồng nghiệp về tài năng và phong cách sống.
Thế nhưng, đã 26 năm kể từ ngày được phong tặng danh hiệu NSƯT, đến nay, Xuân Hinh vẫn "vắng bóng" trong danh sách xét tặng và phong tặng danh hiệu NSND khiến công chúng không khỏi quan tâm, tò mò và tiếc nuối.
Thực tế, nam danh hài từng né tránh rất nhiều câu hỏi của báo chí xoay quanh vấn đề danh hiệu.
Phóng viên Dân trí liên hệ với Xuân Hinh thì ông cho biết, năm nay ông không làm hồ sơ xét tặng danh hiệu NSND. Ông nói, từ lâu mình đã... không màng đến danh hiệu!?
Hỏi lý do vì sao Xuân Hinh không làm hồ sơ xét tặng danh hiệu NSND, nam nghệ sĩ từ chối trả lời. Ông cho hay: "Tôi được làm nghệ sĩ của nhân dân là vui rồi".
Sau ánh đèn sân khấu và những tác phẩm hài, khán giả bắt gặp một Xuân Hinh với hình ảnh đời thường giản dị bên những vườn cây, ao cá. Không chỉ nuôi cá, Xuân Hinh còn nhiều lần chia sẻ ảnh lội bùn mò cua, bắt ốc hay trồng rau và dọn nhà giúp vợ.
Được xem là "đại gia" của làng hài phía Bắc, sở hữu khối tài sản đáng nể được tích lũy sau nhiều năm làm nghề nhưng ở tuổi hưu, danh hài lại tận hưởng một cuộc sống an nhàn cùng thú điền viên dân dã.
Xuân Hinh vẫn duy trì một cuộc sống bình dị. Ông thường xuất hiện với vẻ ngoài đơn giản, thậm chí có phần xuề xòa.
Xuân Hinh chia sẻ với phóng viên Dân trí, vật chất hay những phù phiếm xa hoa trong giới nghệ thuật, hoặc những vai diễn trái ngược trên sân khấu đều ở bên ngoài cánh cửa gia đình.
Đối với ông, niềm hạnh phúc, sự bình yên chính là mái ấm gia đình, những phút giây được ở bên vợ và các con.
Nghệ sĩ Xuân Hinh (tên đầy đủ là Bùi Xuân Hinh), sinh năm 1960. Ông sinh ra và lớn lên tại thôn Yên Việt, xã Đông Cứu, huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh trong gia đình có 7 anh chị em.
Bố ông làm giáo viên còn mẹ làm nội trợ, em trai của Xuân Hinh tên là Xuân Nghĩa, hiện là nghệ sĩ chèo thuộc Nhà hát Chèo Quân đội, mang hàm Trung tá.
Xuân Hinh có vợ là bà Nguyễn Phương Lan, người Hà Nội, quen nhau từ năm 1993 rồi cưới đầu năm 1995. Trước đó, vợ ông làm kế toán, kết hôn xong, bà nghỉ việc kế toán, ở nhà làm nội trợ quán xuyến gia đình.
Vào cuối năm 1995, vợ ông sinh con gái đầu lòng tên Bảo Linh (có học bổng du học Mỹ từ năm lớp 11. Hiện con gái của ông đã kết hôn. Con trai thứ 2 tên là Xuân Quang, du học ở Pháp.
Hai con của nghệ sĩ Xuân Hinh học rất giỏi. Năm 2016, lần đầu tiên ông kỷ niệm 40 năm làm nghề bằng liveshow lớn trong đời, Xuân Hinh - Kẻ chọc cười dân dã.
