Rất nhiều người Việt tại Úc đang cầu mưa trước thảm họa cháy rừng dữ dội. Sống ở Australia hơn 6 năm, Hoàng Thắng chưa bao giờ chứng kiến cảnh tượng bầu trời đỏ rực, khói bụi mù mịt vì cháy rừng như những ngày qua.
Một gia đình sống tạm trên xe buýt tại cầu cảng ở thị trấn Eden, bang New South Sales, sau khi sơ tán tránh cháy rừng. Ảnh: Guardian
Vốn bị bệnh xoang, anh Thắng, 31 tuổi, đang làm quản lý cho một nhà hàng Việt ở Sydney, bang New South Wales (NSW), càng cảm thấy khó thở và ho nhiều hơn trong những tuần gần đây, khi khói bụi từ các đám cháy rừng ngoại ô theo gió bay vào trung tâm thành phố. Tại cửa hàng của anh, một đồng nghiệp bị hen suyễn đã phải xin nghỉ phép mấy ngày vì lo ngại bệnh tình nghiêm trọng hơn.
"Sydney không chịu ảnh hưởng trực tiếp từ các đám cháy nhưng khói bụi khiến không khí có mùi khét, ngột ngạt. Nhiều hôm ra đường ngửi mùi khói khiến tôi nhớ đến ngày bé ở Việt Nam hay đốt lá cây ở sau nhà", anh kể.
Mùa hè mới chỉ bắt đầu ở Australia nhưng nhiệt độ đã tăng cao, cộng thêm cháy rừng, khiến thời tiết có những hôm hơn 20 độ mà anh ngỡ như 30-40 độ. Mọi người đều hạn chế ra đường, tích cực đeo khẩu trang để bảo vệ sức khỏe.
Từ khi sang Australia học tập và làm việc, anh Thắng chưa bao giờ chứng kiến mùa hè nào khắc nghiệt với những đám cháy rừng lớn, kéo dài suốt mấy tháng như lần này. 25 người đã thiệt mạng trên toàn Australia, hơn 2.000 ngôi nhà đã bị phá huỷ, trong đó có 1.588 ngôi nhà tại bang New South Wales mà anh Thắng sinh sống. Một phần ba số gấu túi koala ở bang này cũng bị chết.
Nhiều người Sydney đã tranh thủ các đợt khuyến mãi dịp lễ để mua đồ cứu trợ cho các nạn nhân bị ảnh hưởng của cháy rừng. Anh Thắng cũng đóng góp 100 USD cho quỹ hỗ trợ lực lượng cứu hỏa.
"Có những ngày bầu trời chuyển màu cam, mặt trời đỏ rực, chất lượng không khí báo động ở mức thấp nhất thế giới", anh Thắng kể. "Tôi và mọi người đều cầu mưa để xoa dịu bão lửa. Trời thương nên hôm qua cho mưa to, không khí dịu hẳn đi".
Tranh thủ thời tiết mát mẻ hơn, anh Thắng ra ngoài dạo quanh cảng sau nhiều ngày "trốn" trong nhà. Tuy nhiên, bầu trời Sydney vẫn xám xịt khói và nhiều người đeo khẩu trang. Cơ quan khí tượng Australia dự báo mưa sẽ xảy ra rải rác tại bờ biển đông nam đến hết ngày mai trước khi nền nhiệt tăng trở lại và cảnh báo các đám cháy có khả năng lại bùng phát.
Tại khu vực thủ đô Canberra, anh Nguyễn Cường, cho biết không khí cũng đã bớt ô nhiễm nhờ có mưa nhưng các đám cháy ở vùng ngoại ô vẫn chưa được khống chế. Nhiều người dân đã gói ghém đồ đạc, chất lên xe, sẵn sàng di tản khi cần thiết. Tuy nhiên, anh Cường chưa có kế hoạch rời đi vì còn bận công việc.
Ở Australia 5 năm nay, anh Cường lần đầu chứng kiến một thảm kịch lớn như thế. Dù chính quyền đã tổ chức di tản sớm và hạn chế được số người thiệt mạng nhưng hậu quả vẫn rất nặng nề. Vì Canberra ở giữa Melbourne và Sydney nên khi có cháy, người dân có lúc gần như bị cô lập. Đường cao tốc bị chặn cả hai chiều, tàu cao tốc xuyên bang phải ngừng hoạt động.
"Quận Belconnen mà tôi sinh sống cách vùng rừng bị cháy khoảng 70 km nhưng vẫn bị khói bao trùm nhiều ngày nay", anh cho biết. "Chính quyền khuyến cáo người dân hạn chế ra ngoài đường để đảm bảo sức khoẻ và họ phải dùng mặt nạ N95 vì hàm lượng bụi mịn ở mức rất cao".
Gia đình anh Cường còn phải dùng đến máy lọc nước vì nước bị lẫn khói bụi. Ở các siêu thị, nước đóng chai trở nên khan hiếm. Nhu cầu tiêu thụ các yếu phẩm gia tăng vì người dân ở gần các vùng bị cháy đổ đến Belconnen lánh nạn.
"Như nhiều người dân Australia, tôi rất mong thời tiết thay đổi, có mưa để đám cháy được dập tắt", anh nói.
Thành phố Canberra bị màn khói mù màu vàng bao phủ. Ảnh: Nguyễn Cường
Cũng ở Canberra, gia đình anh Lục Tuấn, đã chuẩn bị nước đóng chai, một số thực phẩm và giấy tờ quan trọng, sẵn sàng tinh thần di tản khi có thông báo từ chính quyền.
Mấy tuần nay, anh và vợ con hầu như luôn ở trong nhà để tránh khói bụi. Trẻ em ở Australia đang trong kỳ nghỉ hè nên càng hạn chế ra đường. Chỉ cần bước ra ngoài là thấy khó thở và ho liên tục. Có những ngày nhìn qua cửa sổ, anh Tuấn thấy bầu trời đỏ quạch, khói mù dày đặc.
"Hôm 5/1, nhiệt độ Canberra lên tới 44 độ C, cao kỷ lục trong nhiều thập kỷ", anh cho hay. "Chỉ số không khí AQI rất kém, càng tối càng tăng dần. Có hôm lên tới 5.000. Mấy hôm nay trời có mưa nên không khí đã dịu mát, đỡ ngột ngạt hẳn".
Mùa hè năm nào ở Australia cũng xảy ra cháy rừng, do thời tiết nóng và khô. Tuy nhiên, các vụ cháy rừng năm nay đến sớm bất thường, từ cuối tháng 7, và kéo dài nhiều tháng hơn. Anh Tuấn cho rằng dù đã chuẩn bị tốt và điều động các trang thiết bị hiện đại, lực lượng cứa hỏa cũng khó có thể khống chế hoàn toàn các vụ cháy bởi rừng chiếm một diện tích lớn ở Australia. Trong điều kiện khô nóng, cộng với gió lớn, ngọn lửa rất dễ bùng phát và lan nhanh ngoài tầm kiểm soát. Có những đám cháy đã được dập tắt nhưng sau đó bùng phát trở lại.
Giới chức Australia đã nỗ lực đối phó với cuộc khủng hoảng này suốt nhiều tháng nay, với sự hỗ trợ của nhiều quốc gia, bao gồm Mỹ, Canada và New Zealand. Chính phủ cũng điều động quân đội vào cuộc, triển khai các máy bay và tàu hải quân để chữa cháy, sơ tán người dân, tìm kiếm cứu hộ và dọn dẹp hậu quả. Thủ tướng Scott Morrison tuần trước đã công bố thành lập quỹ phục hồi trị giá hai tỷ AUD (1,39 tỷ USD) để tái thiết các cộng đồng chịu ảnh hưởng của cháy rừng.
"Australia là đất nước có thiên nhiên tươi đẹp. Nhìn cảnh nhiều người bị thiệt hại, những cánh rừng bốc cháy, động vật chết hàng loạt thực sự rất xót xa", anh Tuấn nói. "Chúng tôi ngày nào cũng cầu mong trời mưa để thảm họa này kết thúc".
