|
Kể từ khi chính quyền Bắc Kinh đẩy mạnh việc chống tham nhũng trong ngành y tế, lĩnh vực ước tính trị giá hàng ngàn tỷ USD của TQ đang trải qua rất nhiều cơn "địa chấn" mạnh mẽ. Đặc biệt, sau khi có thông tin về hàng trăm lãnh đạo trong ngành đã bị bắt để điều tra, toàn ngành như đang "đi trên lớp băng mỏng".
Y tế: Một trong 3 gánh nặng lớn
Chỉ vài tháng sau khi TQ ngưng cho áp dụng chính sách phong tỏa nghiêm ngặt zero-Covid, một "làn sóng ngầm" đã từ từ hình thành và đang quét qua mọi mắt xích của hệ thống y tế tại nước này, và ngày càng trở nên gắt gao hơn từ tháng 7 vừa qua.
Được biết, toàn bộ hệ thống cơ quan nhà nước TQ được lệnh phải phối hợp với nhau để chống tham nhũng trong y tế, do ngành này bị xác định là "1 trong 3 gánh nặng lớn" bên cạnh nhà ở và giáo dục, đối với công chúng ở đây. Khiếu nại của bệnh nhân về chi phí y tế quá cao, ngay cả đối với những bệnh nhẹ, đã có tồn tại từ bấy lâu và rất thường xuyên.
Chi tiêu y tế ở TQ đã vượt xa tốc độ tăng trưởng về mức thu nhập, với dân số già đi nhanh chóng phải chi tiêu nhiều hơn để kiểm soát và điều trị các bệnh tật mãn tính. Các bệnh viện được biết là bán các loại thuốc có thương hiệu với giá cao để bù đắp cho sự thiếu hụt tài chính công.
Đặc biệt, trong thời kỳ đại dịch, việc một số công ty dược phẫm đã hối lộ các ông chủ bệnh viện và quan chức để có thể bán được các sản phẩm đã trở thành một "bí mật công khai". Các khoản đưa hối lộ đôi khi rất khó bị điều tra vì được ngụy trang dưới hình thức tài trợ hoặc lời mời tham dự các hội nghị về y tế.
Vào ngày 15/7/23, Bộ Tài chính TQ đã đưa ra một thông báo chung với Cục Quản lý Bảo hiểm Y tế Quốc gia yêu cầu phải kiểm tra tại chỗ các quỹ y tế địa phương và "điều tra kỹ lưỡng mọi hành vi sai phạm". Khoảng một tuần lễ sau, Ủy ban Y tế Quốc gia đã công bố một chiến dịch chấn chỉnh kéo dài một năm cho ngành y tế trong một cuộc họp trực tuyến được tổ chức cùng với các Bộ giáo dục và công an, cũng như Tổng cục Kiểm toán.
Ngày 28/7, cơ quan chống tham nhũng hàng đầu của TQ, Ủy ban Kiểm tra Kỷ luật Trung ương (CCDI) của Đảng, tổ chức một cuộc họp trực tuyến kêu gọi các thanh tra và giám sát viên tăng cường gấp đôi các nỗ lực điều tra.
Gần 300 tỷ NDT giá trị thị trường đã "bốc hơi" khỏi lãnh vực y tế chỉ trong 6 ngày giao dịch sau cuộc họp của CCDI, theo Wind, một công ty cung cấp số liệu về tài chính ở TQ.
Sự "Càn quét" khắp ngành y tế
Chiến dịch trấn áp tham nhũng của chính quyền Bắc Kinh gần đây được cho là đã "càn quét" qua những bệnh viện hàng đầu ở các tỉnh lớn.
Theo nhiều nguồn tin cho biết, tại một bệnh viện lớn ở tỉnh Phúc Kiến vào tháng trước, một cuộc điều tra gắt gao đã được khởi động, trong đó các bác sĩ và nhân viên bệnh viện được yêu cầu kê khai toàn bộ các khoản thu nhập ngoài mức lương chính thứa của họ, nguồn gốc tiền và bản sao kê khai tài khoản ngân hàng chuyên dụng.
Các nơi quản lý cũng lặp lại các chỉ thị trong tin nhắn WeChat, các bảng tin nội bộ và các cuộc họp nhóm mà không nói rõ điều gì sẽ xảy ra với những người đã thú nhận có tham nhũng.
Đây cũng là tình cảnh đã diễn ra khắp TQ trong những tuần gần đây, khiến cho cả ngành chăm sóc sức khoẻ trị giá 1,400 tỷ USD của nước này bị "rung chuyển" lớn. Toàn ngành y tế ở đây như đang đi trên lớp băng mỏng, khi các bác sĩ nay đã trở nên thận trọng hơn trong việc tiến hành một số phương pháp điều trị nhất định vì sợ bị vi phạm các quy định chống tham nhũng, trong khi các đơn đặt hàng cho các mặt hàng y tế có giá trị lớn đang bị trì hoãn và các hội nghị trong ngành đã bị hủy bỏ hàng loạt.
Giá cổ phiếu của các công ty chăm sóc sức khỏe niêm yết đang bị sụt giảm mạnh và một số công ty đã hủy bỏ kế hoạch ra mắt IPO, khiến giới đầu tư quốc tế lo ngại về lãnh vực từng là điểm sáng đối với nền kinh tế đang bị chậm lại của TQ.
Trước đó, hơn 180 quan chức bệnh viện trong nước đã bị điều tra trong năm nay vì những sự cáo buộc sai phạm như nhận hối lộ. Hầu hết những người bị bắt trong cuộc đàn áp này cho đến nay đều đến từ các bệnh viện và cơ quan chính phủ ở các thành phố nhỏ hơn nằm rải rác trên khắp Quảng Đông, Tứ Xuyên và Vân Nam, cho thấy cuộc thanh lọc này vẫn chưa đạt đến giai đoạn cao điểm.
Một giám đốc bệnh viện ở tỉnh Tây Nam Tứ Xuyên đã bị kết án hơn 11 năm tù vì đã nhận 20 triệu NDT tiền "lệ phí cảm ơn" và các cổ phần từ các công ty cung cấp từ năm 2008 đến năm 2021, theo thông cáo hồi tháng trước từ Ủy ban Kỷ luật của ĐCSTQ.
Tại một bệnh viện khác ở tỉnh Vân Nam, cơ quan chống tham nhũng đã buộc tội một cựu lãnh đạo mua máy gia tốc tuyến được tính với giá 35,2 triệu NDT, trong khi giá nhập khẩu chỉ có 15 triệu NDT. Các nhân viên điều tra sau đó cho biết có 7 nhân viên bệnh viện đã nhận hối lộ và 13 công ty cung cấp đã đưa hối lộ.
Truyền thông địa phương ở đây trong tuần này trích dẫn lời một quan chức cấp cao của Ủy ban Y tế Quốc gia TQ đưa tin, chiến dịch chống tham nhũng sẽ nhắm vào "băng nhóm thiểu số quan trọng" gồm các ông chủ bệnh viện đã lạm dụng quyền lực của họ, trong khi các nhân viên y tế với mức thu nhập hợp pháp sẽ không có bị ảnh hưởng.
Quá trình thanh lọc của ngành y tế TQ dự kiến sẽ kéo dài ít nhất là 12 tháng, theo giới truyền thông nhà nước và sẽ lan đến các cơ sở y tế hàng đầu của đất nước, tập trung ở các siêu đô thị như Bắc Kinh và Thượng Hải, trong thời gian không xa nữa.
Nỗi lo sợ đang lan rộng bên ngoài bệnh viện
Tom Polen, giám đốc điều hành của công ty Becton Dickinson & Co., cho biết tại một hội nghị ở Boston, MA hồi tuần trước: "Chúng tôi nghe nói rằng, các bác sĩ bắt đầu làm việc ngoài giờ ít hơn. Cuộc trấn áp vấn nạn tham nhũng này nhắm vào các bác sĩ và giám đốc điều hành bệnh viện, vì vậy nay họ đã tỏ vẻ thận trọng hơn".
Helen Chen, đồng giám đốc toàn cầu về chăm sóc sức khỏe và là đối tác quản lý lớn hơn tại TQ của LEK Consulting có trụ sở tại Thượng Hải, cho biết một số khách hàng của công ty cho biết có đến "80% bệnh viện không cho phép các đại diện quảng cáo bán hàng đến làm việc nữa".
Bà Chen nói: "Chúng tôi đã nghe nói về việc các công ty hủy bỏ các sự kiện tiếp thị của họ cho đến khi có thông báo mới".
Chiến dịch chống tham nhũng cũng đang làm đảo lộn các kế hoạch của công ty và gây áp lực lên mức hoạt động hiệu quả của các công ty chăm sóc sức khỏe TQ.
Theo đó, các công ty sản xuất thuốc Shaan Xi Hanwang Pharmaceutical và Fujian Mindong Lijiexun Pharmaceutical đã cho rút lại đơn xin đăng ký IPO sau khi chính quyền nêu ra các nghi ngờ về chi phí bán hàng và tiếp thị của họ, theo tờ Caijing.
Cổ phiếu của công ty cung cấp phần mềm y tế Winning Health Technology Group và công ty sản xuất huyết thanh và thuốc giải độc Shanghai Serum Bio-Technology cũng đã bị lao dốc sau khi chủ tịch của họ bị cách chức hồi tháng 7 vừa qua.
4 quan chức của Shanghai Pharmaceuticals Holding cũng đang bị điều tra vì đã vi phạm pháp luật nghiêm trọng.
Chỉ số Chăm sóc sức khỏe TQ của MSCI đã giảm khoảng 20% kể từ đầu năm, trong khi Chỉ số MSCI TQ giảm chưa đến 8%. Khoảng cách này ngày càng gia tăng kể từ khi chiến dịch chống tham nhũng ở ngành y tế nước này được Bắc Kinh đẩy mạnh.
Yanzhong Huang, thành viên cấp cao về sức khỏe toàn cầu tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại có trụ sở tại New York, cho biết: "Chính phủ cần phải xử lý tốt vấn đề này. Việc trấn áp nạn tham nhũng y tế này có thể gửi tín hiệu đến giới đầu tư tiềm năng hoặc doanh nghiệp nước ngoài ở TQ rằng, họ không còn được chào đón hoặc việc tham gia vào thị trường Trung Quốc không còn sinh ra lợi nữa".
Trị được ngọn, nhưng không trị được tận gốc?
Một số giới phân tích lo ngại rằng, việc trừng phạt ở diện rộng này sẽ làm đảo lộn lãnh vực này và không giải quyết được nguyên nhân cốt lõi của nạn tham nhũng: các bác sĩ ở TQ được trả lương thấp với thu nhập chỉ bằng một phần rất nhỏ so với những gì mà các đồng nghiệp kiếm được ở các quốc gia phát triển hơn.
Lãnh vực chăm sóc sức khỏe của TQ cho đến gần đây đã mở rộng với tốc độ chóng mặt để đáp ứng dân số già nua của đất nước và tầng lớp trung lưu ngày càng mở rộng. Tuy nhiên, các nhân viên y tế, bao gồm 4,4 triệu bác sĩ và 5,2 triệu y tá trên toàn quốc, vẫn chưa đạt được mức tăng tương ứng.
Một nghiên cứu của chính phủ cho thấy lương bác sĩ tại các bệnh viện công của Trung Quốc trung bình là 13,764 USD/năm trong năm 2015 và không tăng đáng kể kể từ lúc đó. Theo một cuộc khảo sát khác từ nền tảng kỹ nghệ Yixuejie vào tháng 9 năm ngoái, cho thấy thu nhập của bác sĩ chỉ ở mức dưới 15,000 USD/năm.
Trong khi đó, ở Mỹ, các bác sĩ kiếm được mức trung bình là 352,000 USD/năm.
Sự chênh lệch này dường như đã làm rõ lý do giải thích về nạn tham nhũng đã xuất hiện và bành trướng trong ngành chăm sóc sức khoẻ của TQ.
Đứng đầu trong số những hoạt động tham nhũng là việc các công ty hoàn trả lại tiền cho bác sĩ vì kê toa thuốc hoặc sử dụng thiết bị y tế của họ, ngay cả khi chúng không phải là sự lựa chọn tốt nhất cho bệnh nhân.
Đôi khi, tham nhũng chính là khoản thù lao béo bở cho các bác sĩ khi được mời phát biểu tại các hội nghị, hội thảo hoặc các buổi tư vấn đặc biệt do các công ty dược phẫm đứng ra tài trợ. Các công ty chăm sóc sức khỏe cũng cung cấp bữa ăn, quà tặng hoặc chi trả cho những chuyến đi đắt tiền cho các bác sĩ dưới danh nghĩa "trao đổi kiến thức học thuật".(?)
Một bác sĩ làm việc tại một bệnh viện hàng đầu ở tỉnh Chiết Giang cho biết một nguồn thu nhập được gọi là "thu nhập xám" đến từ việc kê toa tiêm dung dịch muối pha y học cổ truyền TQ cho bệnh nhân. Điều đó có thể tăng mức lương hàng tháng 8,000 NDT (1,100 USD) của họ lên tới 50%. Càng ở vị trí cao trong ngành, cơ hội kiếm mức "thu nhập xám" này sẽ càng tăng.
Mặc dù trên thực tế, việc trấn áp nạn tham nhũng diễn ra ở nhóm những nhân viên y tế, cán bộ y tế có quyền lực và cơ hội kiếm thêm từ "thu nhập xám", nhưng việc này lại đang khiến cho toàn bộ nhân viên y tế trong nước bị "vạ lây"(?). Ví dụ, tại một trong những bệnh viện mắt hàng đầu ở Bắc Kinh, tiền lương dựa trên mức hiệu quả công việc và phụ cấp làm ca muộn đã giảm một nửa hồi tháng trước.
Sun Ju, giáo sư về các vấn đề công cộng tại Đại học Vũ Hán, nói với giới truyền thông địa phương vào tháng 8 rằng, một cách để quản lý tốt hơn những hậu quả ngoài ý muốn của cuộc trấn áp này là cải cách tăng mức lương cho bác sĩ tại các bệnh viện công. Nhiệm vụ của chính quyền là đưa ra những biện pháp giám sát hiệu quả để phát hiện ra các hành vi sai trái và siết chặt quy trình mua sắm thuốc men và thiết bị.
Bà nói: "Nguyên nhân dẫn đến tham nhũng y tế rất phức tạp, nhưng nguyên nhân căn bản là do hệ thống y tế có lắm vấn đề".
Theo Bloomberg
|
|
