Từ khi Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky bày tỏ "sự hối tiếc" với Tổng thống Mỹ Donald Trump về cuộc căi vă ở Nhà Trắng, và phái đoàn Ukraine tại Saudi Arabia ủng hộ kế hoạch ngừng bắn của Mỹ, giọng điệu của Tổng thống Mỹ với ông Zelensky dịu đi. - theo Strana.
Đoàn tùy tùng của Trump tiếp tục thiết lập liên lạc với những người phản đối Zelensky tại Rada và những nơi khác. Ảnh: Strana.
Ông Trump hầu như không bao giờ dùng lời lẽ gay gắt với ông Zelensky, mà ngược lại, ông liên tục lưu ư rằng ông Zelensky muốn ḥa b́nh và quá tŕnh giải quyết đang diễn ra rất thành công. Ông Trump và các thành viên trong nhóm của ông cũng đă ngừng tuyên bố về nhu cầu bầu cử sớm ở Ukraine.
Trong những nhóm thân cận với văn pḥng tổng thống Ukraine và đảng cầm quyền Đầy tớ của nhân dân, sự thay đổi này được coi là một "chiến thắng", họ cho rằng ông Trump đă loại bỏ vấn đề thay đổi quyền lực ở Ukraine.
Cùng lúc đó, một phiên bản khác lại phổ biến hơn trong giới chính trị. Họ nói rằng Tổng thống Mỹ mềm mỏng hơn với ông Zelensky v́ lư do chiến thuật - để văn pḥng tổng thống Ukraine không phản đối tiến tŕnh ḥa b́nh. Hơn nữa, Kiev đă đồng ư với kế hoạch ngừng bắn của Mỹ.
Nhưng theo phiên bản này, mục tiêu chiến lược của Nhà Trắng vẫn không thay đổi – định dạng lại toàn bộ hệ thống quyền lực trong nước, bao gồm cả quan điểm về nhu cầu giải quyết ḥa b́nh lâu dài và b́nh thường hóa quan hệ với Liên bang Nga.
Tại Washington, họ tin rằng dưới thời Tổng thống Zelensky, cả hai mục tiêu này đều không thể đạt được, và do đó họ muốn thay thế ông bằng một nhân vật khác phù hợp hơn với các nhiệm vụ mới.
Việc ông Trump không từ bỏ kế hoạch thay đổi quyền lực ở Ukraine cũng được chứng minh qua các bài viết xuất hiện trên báo chí phương Tây về các cuộc tiếp xúc tích cực giữa đoàn tùy tùng của Tổng thống Mỹ (bao gồm cả con trai và con rể ông) với phe đối lập Ukraine, cũng như thái độ tiêu cực chung đối với ông Zelensky ở Washington vẫn không thay đổi.
Do đó, có một quan điểm rộng răi trong giới chính trị rằng ngay khi đạt được thỏa thuận ngừng bắn, tiến tŕnh bầu cử sẽ bắt đầu. Một kế hoạch từng bước thậm chí đă được đưa ra, bao gồm lệnh ngừng bắn vào tháng 4-đầu tháng 5, sau đó tổ chức bầu cử tổng thống, kư hiệp định ḥa b́nh với Liên bang Nga, phê chuẩn bởi quốc hội hiện tại và sau đó tổ chức bầu cử Rada.
Tuy nhiên, kế hoạch này chỉ có thể được thực hiện nếu đạt được lệnh ngừng bắn (và ngay cả khi đó vẫn chưa biết liệu ông Zelensky có chấp thuận khởi động tiến tŕnh bầu cử hay không và liệu ông có cố gắng gia hạn thiết quân luật để hoăn cuộc bầu cử hay không).
Nhưng liệu có thể đạt được thỏa thuận ngừng bắn hay không vẫn là một câu hỏi lớn.
Tuy nhiên, ngay cả khi thỏa thuận ngừng bắn bị hủy bỏ và chiến tranh vẫn tiếp diễn, điều này cũng không làm giảm áp lực từ Washington lên Zelensky.
Tại sao họ không nói về bầu cử?
Trong vài tuần trở lại đây, giọng điệu của ông Trump đối với ông Zelensky đă trở nên có lợi hơn đáng kể.
Không c̣n bất kỳ lời cáo buộc nào về "chế độ độc tài" và không muốn chấm dứt chiến tranh. Những lời kêu gọi ông Zelensky từ chức hoặc tổ chức bầu cử cũng đă chấm dứt.
Văn pḥng tổng thống và đảng Đầy tớ nhân dân đang thúc đẩy luận điểm rằng người Mỹ đă lùi bước sau khi thấy rằng vụ bê bối liên quan đến ông Zelensky được cho là chỉ củng cố thêm sự ủng hộ của ông trong xă hội Ukraine. Ngoài ra, truyền thông phương Tây bắt đầu công bố các cuộc thăm ḍ ư kiến cho thấy ông Zelensky có thể đánh bại cựu tướng Valeriy Zaluzhny trong cuộc bầu cử (mặc dù đầu năm nay, tất cả các cuộc thăm ḍ đều cho thấy tổng thống hiện tại sẽ thua cuộc bầu cử trước cựu tổng tư lệnh Lực lượng vũ trang Ukraine).
Một nguồn tin cấp cao thân cận với giới lănh đạo phe phái Nghị viện Đầy tớ nhân dân khẳng định rằng các cuộc thăm ḍ dư luận đă có tác động đến phía Mỹ.
"Họ bắt đầu hiểu rằng nếu bầu cử được tổ chức, th́ việc tổng thống thay đổi là điều không thể xảy ra. Nếu ông Zelensky thắng cử, họ sẽ không yêu cầu bầu cử nữa, v́ điều đó sẽ trông thật ngớ ngẩn" -nguồn tin cho biết.
Tuy nhiên, trong giới chính trị và chuyên gia, một quan điểm khác lại phổ biến hơn.
Họ tin rằng sự dịu giọng này là do ông Zelensky đă đồng ư ngừng bắn và nh́n chung, thể hiện (ít nhất là ở giai đoạn này) mong muốn đi theo kế hoạch ḥa b́nh của Mỹ. Và do đó, Washington đă quyết định không nêu ra những vấn đề đau đầu với chính quyền Ukraine liên quan đến bầu cử và những vấn đề khác, để không làm phức tạp thêm quá tŕnh đàm phán.
Một nguồn tin "Strana" trong giới ngoại giao cũng tin như vậy, song lưu ư: "Nếu ông Zelensky bắt đầu đi chệch khỏi ranh giới do Mỹ đặt ra một lần nữa, th́ cuộc tấn công sẽ tiếp tục. Và điều ǵ sẽ xảy ra sau khi lệnh ngừng bắn bắt đầu là một câu hỏi hoàn toàn khác. Có nhiều tín hiệu cho thấy Washington vẫn chưa từ bỏ kế hoạch thay đổi quyền lực ở Ukraine" - nguồn tin cho biết.
Con trai và con rể của Trump tham gia
Những tín hiệu này đặc biệt được tiếp nhận thông qua phương tiện truyền thông phương Tây.
Báo chí Mỹ tiếp tục đưa ra những thông tin có thể liên quan đến bối cảnh cuộc bầu cử có thể diễn ra ở Ukraine. Đầu tháng 3, Politico cho biết có các tiếp xúc giữa những đại diện của ông Trump và những nhân vật quan trọng trong phe đối lập Ukraine, chủ yếu là các cựu tổng thống Tymoshenko và Poroshenko.
Việc này được cho là nhằm mục đích tăng áp lực lên Zelensky, "để ông phải từ chức". Đồng thời, bài báo cho biết, các nhà lănh đạo của cắc đảng Batkivshchyna và Đoàn kết Châu Âu định vị ḿnh trong các cuộc thảo luận là những người "mà (Washington) có thể dễ dàng hợp tác hơn và sẽ đồng ư với nhiều điều mà ông Zelensky không đồng ư".
Thông tin này gây ra nhiều tiếng vang ở Ukraine. Điều đáng chú ư là cả hai chính trị gia Ukraine đều xác nhận đă gặp một số người Mỹ trong nhóm của Trump, nhưng không nêu tên.
Hôm 20/3, Politico cho biết, con trai của ông Trump là Donald Trump Jr., con rể Jared Kushner, nhà báo Tucker Carlson và đại diện đặc biệt Steve Witkoff đă gặp gỡ phe đối lập Ukraine thay mặt ông.
Bài báo này cũng tuyên bố rằng nhóm của ông Trump "đă nói rơ rằng họ không coi trọng ông Zelensky" liên quan đến cuộc khẩu chiến ở Nhà Trắng, và đang sử dụng các cuộc đàm phán này để cố gắng bảo đảm sự ủng hộ cho cuộc bầu cử sớm, mà họ tin chắc rằng ông Zelensky sẽ thua.
"Họ coi ông Zelensky là một trở ngại. Làm sao để làm ông Zelensky suy yếu và khiến ông ta dễ bảo hơn? Vâng, hăy lôi kéo những đối thủ chính trị của ông ta và cho ông ta thấy rằng Mỹ có những đối tác Ukraine khác và những lựa chọn khác" - một chuyên gia chính sách đối ngoại của đảng Cộng ḥa nói với Politico.
Các nguồn tin tại Rada cho biết, phe đối lập, bao gồm cả các nhà lănh đạo của Batkivshchyna và Đảng Đoàn kết Châu Âu, đă tăng cường hoạt động chính sách đối ngoại của họ. Đă có những cuộc thảo luận giữa các nhân vật khác nhau trong số họ với nhóm của ông Trump, cho dù có những người cho rằng mong muốn của chính quyền Mỹ trong việc giao tiếp với phe đối lập Ukraine, ngay cả khi không trực tiếp, là hoàn toàn dễ hiểu, ví chính phía ông Trump cũng cần sự ủng hộ rộng răi ở Ukraine.
Kỳ vọng cho tháng 5
Ngày càng có nhiều dấu hiệu cho thấy sự thay đổi có thể đang đến gần hơn người ta nghĩ.
Theo nghị sĩ Artem Dmitruk, người đă ra nước ngoài và phản đối Zelensky, sau ngày 9/5, Rada sẽ không gia hạn thiết quân luật và cơ quan huy động sẽ bắt đầu hạn chế việc huy động quân sự.
"Vào ngày 9 /5, nghĩa vụ quân sự và động viên sẽ không được gia hạn! Tôi sẽ cho bạn biết thêm - Zelensky thậm chí c̣n không chắc chắn rằng ông ấy sẽ có thể duy tŕ chế độ vào tháng 4! Các văn pḥng đăng kư và nhập ngũ quân đội đă nhận được lời giải thích rằng sẽ có một sự dừng lại vào ngày 9/5!" - Dmitruk viết trên kênh Telegram của ḿnh.
Điều đáng nhắc lại là chính phủ trước đây đă nhiều lần tuyên bố rằng ngay cả trong trường hợp ngừng bắn, họ sẽ không ngay lập tức dỡ bỏ thiết quân luật, điều này sẽ trả lại mọi quyền tự do dân sự cho người dân. Quốc hội đă gia hạn thời gian tạm thời lần thứ 14 vào đầu tháng 2; nhiệm kỳ này sẽ kết thúc vào ngày 9/5.
Trong giới chính trị Ukraine, thậm chí đă có những cuộc thảo luận về kế hoạch hành động từng bước mà người Mỹ được cho là có ư định thúc đẩy.
Giai đoạn đầu tiên là ngừng bắn bằng việc dỡ bỏ thiết quân luật (hoặc không gia hạn sau ngày 9/ 5).
Giai đoạn thứ hai là ấn định bầu cử tổng thống vào cuối tháng 8 và bầu cử quốc hội vào cuối tháng 10.
Giai đoạn thứ ba là bầu cử tổng thống.
Giai đoạn thứ tư là kư kết hiệp định ḥa b́nh với Liên bang Nga và phê chuẩn tại quốc hội hiện tại.
Giai đoạn thứ năm là tổ chức bầu cử Rada và chính quyền địa phương, hoàn thiện việc định h́nh lại hệ thống quyền lực ở Ukraine.
Rơ ràng là kế hoạch này chỉ có thể thực hiện được nếu đạt được thỏa thuận ngừng bắn trong tương lai gần.
Một người đối thoại có quyền tiếp cận Bankova tỏ ra nghi ngờ về viễn cảnh này. Các cuộc đàm phán đang diễn ra một cách mong manh, do đó khó có thể đạt được lệnh ngừng bắn trước lễ Phục sinh, ngày lễ mà tất cả các giáo phái Kitô giáo đều kỷ niệm vào ngày 20/4 năm nay.
"Thật khó để tưởng tượng, v́ chỉ c̣n một tháng nữa, và họ thậm chí c̣n chưa đồng ư ngừng bắn một phần. Nhưng người Mỹ thực sự tin rằng họ sẽ làm được" - nguồn tin cho biết.
Theo ông, Bankova vẫn chưa quyết định chiến lược hành động của ḿnh trong trường hợp lệnh ngừng bắn được kư kết.
Tuy nhiên, nhiều người trong giới chính trị tỏ ra nghi ngờ về kết quả có lợi cho Zelensky trong cuộc bầu cử.
"Ông Zelensky hiện đang nỗ lực rất nhiều để thuyết phục ông Trump về ḷng trung thành của ḿnh với ông ấy và để có được sự đảm bảo rằng người Mỹ sẽ không chống lại ông ấy, mà sẽ để ông ấy giành chiến thắng trong cuộc bầu cử. Nhưng không có ǵ chắc chắn rằng những đảm bảo như vậy sẽ được đưa ra" - nguồn tin cho biết.
"Và nếu người Mỹ cũng bắt đầu chống lại Zelensky, th́ t́nh h́nh sẽ cực kỳ nguy hiểm đối với ông ấy, bất kể Zaluzhny có tham gia tranh cử hay không" - nguồn tin nói
Đồng thời, ông cũng tin rằng vẫn chưa có ǵ đảm bảo rằng có thể đạt được thỏa thuận ngừng bắn trong tương lai gần. Nhưng ngay cả trong trường hợp này, theo ông, những vấn đề của Zelensky sẽ không biến mất.
"Thực tế là việc kéo dài chiến tranh sẽ mang lại những rủi ro rất lớn cho Ukraine và cho cá nhân Zelensky" - nguồn tin cho biết.
VietBF@ Sưu tập
