Sau lễ nhậm chức của Donald Trump vào tháng 1, Thủ tướng Hungary Viktor Orban dự đoán tổng thống Mỹ sẽ mở ra kỷ nguyên vàng cho phe cực hữu của châu Âu. Nhưng mọi chuyện không diễn ra theo cách đó.
Tại Hungary, nền kinh tế mạnh mẽ đă giúp ông Orban giành chiến thắng trong các cuộc bầu cử trước đây. Nhưng nay, ông đang đối mặt với nhiều khó khăn, và t́nh h́nh có thể trở nên tồi tệ hơn khi châu Âu phải xử lư những mâu thuẫn về chính sách thuế quan với Mỹ.
Phe đối lập ở Hungary dường như đang mạnh hơn bất kỳ thời điểm nào trong 15 năm ông Orban cầm quyền. Mối quan hệ gần gũi của ông Orban với ông Trump không c̣n mang lại lợi thế rơ ràng nữa, khi chính sách thuế quan của Mỹ đe dọa cả nền kinh tế Hungary.
Một người cầm tấm biển có phác họa chân dung Thủ tướng Hungary Viktor Orban và Tổng thống Mỹ Donald Trump tại tiệc nhậm chức được tổ chức bên ngoài Đại sứ quán Mỹ ở Budapest, ngày 20/1. (Ảnh: Reuters)
Gần 100 ngày sau khi ông Trump đảo lộn thương mại toàn cầu và quan hệ xuyên Đại Tây Dương, Thủ tướng Orban cũng rơi vào t́nh thế tiến thoái lưỡng nan giống như các nhà lănh đạo và chính trị gia thiên hữu khác ở châu Âu: Họ đang phải tính toán lại xem liệu sự ủng hộ của họ dành cho ông Trump có ảnh hưởng đến tỷ lệ ủng hộ của họ ở trong nước hay không, vào thời điểm kinh tế ngày càng khó khăn.
Theo kết quả thăm ḍ do hăng Median tại Budapest thực hiện, đảng Tisza do một đồng minh cũ lănh đạo đang dẫn trước đảng Fidesz cầm quyền của Thủ tướng Orban 4 điểm, trong bối cảnh các đảng đang chạy đua trước thềm cuộc tổng tuyển cử vào đầu năm tới.
Kết quả thăm ḍ do các hăng khác thực hiện cho thấy phe đối lập dẫn trước với khoảng cách lớn hơn.
"Đây thực sự là lần đầu tiên kể từ năm 2010, đảng đối lập có cơ hội đáng kể để giành chiến thắng trong bầu cử", ông Bulcsu Hunyadi, một chuyên gia về chủ nghĩa dân túy thiên hữu tại hăng nghiên cứu Political Capital ở Budapest, cho biết.
Quá nhiều, quá sớm
Thủ tướng Orban từng nói rằng mối quan hệ "tuyệt vời" của Hungary với Mỹ sẽ mang lại sự thịnh vượng cho người dân Hungary.
Nhiều nhà phân tích cho rằng "nền dân chủ phi tự do" theo cách gọi của Thủ tướng Orban đang đối mặt với những thách thức chưa từng có.
Dù ông Orban vẫn c̣n thời gian để lật ngược t́nh thế trong 1 năm trước khi bước vào cuộc bầu cử, nhưng những dấu hiệu đáng ngại đối với chính phủ của ông được coi là bước lùi đối với phe bảo thủ ở Mỹ, sau khi họ ca ngợi Hungary như một thiên đường thiên hữu.
Việc Mỹ rút lại đảm bảo an ninh với Ukraine buộc châu Âu phải tái vũ trang và củng cố quốc pḥng, và viễn cảnh về một cuộc chiến thương mại xuyên Đại Tây Dương thể hiện những dấu hiệu cho thấy châu Âu đang xốc lại t́nh đoàn kết.
Những người chỉ trích phe cực hữu cho rằng việc ủng hộ một tổng thống Mỹ chống châu Âu biến họ trở thành "tay sai của một thế lực nước ngoài", nhà nghiên cứu Javier Carbonell tại Trung tâm Chính sách châu Âu tại Brussels cho biết.
Chính sách thuế mới của Mỹ cũng khiến nhóm chính trị gia cực hữu ở châu Âu rơi vào thế khó. Ông Santiago Abascal - lănh đạo đảng Vox của Tây Ban Nha, đă tham dự lễ nhậm chức của Tổng thống Trump. Ông nhận được sự ủng hộ mạnh mẽ từ những người nông dân có thể sẽ chịu tác động nặng nề bởi chính sách thuế quan mới.
Ông Abascal không trực tiếp chỉ trích ông Trump, mà đề xuất để ông đến Washington đóng vai tṛ trung gian giữa Tây Ban Nha và Mỹ. Ông cũng đổ lỗi cho chính phủ trung tả và Liên minh châu Âu (EU) v́ để t́nh h́nh trở nên khó khăn.
Các lănh đạo của đảng cực hữu Alternative for Germany (AfD) ở Đức trước đây cũng ủng hộ ông Trump mạnh mẽ.
Ông Tino Chrupalla, đồng lănh đạo AfD, bày tỏ đồng cảm với chính sách thuế quan. "Tổng thống Trump muốn bảo vệ nền kinh tế của ḿnh. Điều đó không dễ hiểu sao?", ông nói với báo Bild.
Tuy nhiên, bà Alice Weidel - đồng lănh đạo AfD, sau đó cảnh báo trong một bài đăng trên mạng xă hội về tác hại mà thuế quan sẽ gây ra cho nền kinh tế lớn nhất châu Âu. "Chúng ta phải t́m kiếm giải pháp với Mỹ”, bà nói.
Tại Anh, ông Nigel Farage, chính trị gia dân túy hiện là lănh đạo đảng Cải cách Vương quốc Anh, cũng không đồng t́nh với cách tiếp cận của Mỹ về thuế quan.
Phát biểu trên một chương tŕnh phát thanh, ông Farage cho rằng ông Trump "đă làm quá nhiều, quá sớm", và so sánh với cách làm của bà Liz Truss - thủ tướng tại vị ngắn nhất của Anh, người đă gây hỗn loạn thị trường ngay sau khi nhậm chức năm 2022, khiến sau đó bà phải từ chức.
Những phát biểu này trái ngược với sự phấn khích của phe cánh hữu châu Âu sau lễ nhậm chức của ông Trump.
"Hôm qua, chúng tôi là những kẻ dị giáo. Hôm nay, chúng tôi đă trở thành xu hướng chính thống", Thủ tướng Orban phát biểu tại một hội nghị thượng đỉnh của các nhà lănh đạo cực hữu châu Âu tại Madrid ngày 8/2.
Ông từng tự hào về quan hệ gần gũi của ông với Nhà Trắng. Gọi điện cho ông Trump là chuyện b́nh thường đến mức "không có giá trị tin tức thực sự", Thủ tướng Hungary nói với các nhà báo ngày 4/3, khi được hỏi về cuộc tṛ chuyện trước đó với tổng thống Mỹ.
Ông Orban cũng đă thể hiện quan điểm trái ngược với hầu hết các nhà lănh đạo châu Âu khi ủng hộ việc chính quyền Tổng thống Trump giải thể Cơ quan Phát triển Quốc tế Mỹ (USAID).
