Ngày đầu tiên nghỉ hưu, Gayle và Mark Arrowood lái xe đến Sun Valley, Idaho, để bắt đầu chương tiếp theo cuộc đời: làm nhân viên pha chế rượu.
Công việc trước đây của họ tại pḥng thí nghiệm Bộ Năng lượng Mỹ rất căng thẳng. Sự nghiệp của Mark thăng tiến từ nhân viên lên quản lư, c̣n Gayle trở thành người lập kế hoạch cho các dự án của pḥng thí nghiệm.
Cặp vợ chồng quyết định làm việc cuối tuần tại khu nghỉ mát trượt tuyết từ nhiều năm trước.
Câu chuyện của vợ chồng Gayle phản ánh sự thay đổi bối cảnh kinh tế ở Mỹ. Trong 20 năm qua tỷ lệ người trẻ tham gia lực lượng lao động giảm trong khi tỷ lệ người lớn tuổi tiếp tục đi làm tăng lên.
Một trong các lư do dễ nhận thấy là người cao tuổi tŕ hoăn việc rời thị trường lao động. Nhưng đối với nhiều người, ranh giới giữa làm việc và nghỉ hưu mơ hồ hơn. Trong tháng 5/2023, 13% người Mỹ đă nghỉ hưu được trả lương làm việc, điều này có thể có nghĩa họ đang làm việc chuyên gia, làm bán thời gian, hoặc quay trở lại thị trường lao động sau một thời gian nghỉ hưu.
Làm bán thời gian sau khi nghỉ hưu có lợi cho thể chất và tinh thần của người cao tuổi. Ảnh: Forbes
Đối với nhiều người, quyết định tiếp tục làm việc là v́ tài chính. Nhưng 73% nói làm v́ họ muốn, theo một khảo sát của Ngân hàng Mỹ Merrill Lynch năm 2014. Kết quả này đặc biệt đúng với lao động có địa vị kinh tế xă hội cao, xem làm việc như thú vui và thỏa măn.
Thoạt nh́n những người vẫn đi làm khi đến tuổi hưu có chút ǵ đó bi quan. Tuy nhiên nếu xem xét những ǵ họ nhận được từ công việc này có thể giúp chúng ta có thêm ư tưởng cân bằng cuộc sống khi nghỉ hưu.
Như vợ chồng Arrowood, việc nằm dài trên băi biển có vẻ hấp dẫn hơn công việc pha chế rượu. Nhưng ngày có thể dài và nhàm chán hơn nếu không có công việc để lấp đầy. Joe Casey, chuyên gia về nghỉ hưu nói rằng nhiều khách hàng hoang mang sau nghỉ hưu. Hầu hết các công việc cung cấp địa vị, kinh tế, giao tiếp và thậm chí cả hoạt động thể chất cơ bản cho một người.
"Khi làm việc, bạn sẽ có lư do để thức dậy vào buổi sáng", Nancy K. Schlossberg, chuyên gia về hưu và giáo sư tâm lư, Đại học Maryland, Mỹ giải thích.
Khi mọi người đánh mất cộng đồng và thách thức mỗi ngày, sức khỏe của họ - cả thể chất và tư duy - có thể bị ảnh hưởng. Tất nhiên, có nhiều cách khác để giữ cho bộ năo và cơ thể khỏe mạnh, chẳng hạn như tham gia hoạt động t́nh nguyện hoặc theo đuổi một sở thích nào đó, nhưng rất nhiều công việc có thể tốt với bạn một cách đáng ngạc nhiên.
Điều quan trọng là những công việc mà nhiều người sắp về hưu lựa chọn không đ̣i hỏi khắt khe như khi c̣n trẻ. Lấy vợ chồng Arrowoods làm ví dụ. Tại khu nghỉ mát trượt tuyết họ không muốn lên quản lư. Công việc theo mùa giúp họ có nhiều thời gian nghỉ phép để du lịch. Họ tận hưởng đặc quyền của nhân viên như vé trượt tuyết miễn phí và luôn được xem là "ông bà đỡ đầu" cho con cái của đồng nghiệp.
Và có lẽ điều quan trọng nhất là họ có thể bỏ việc bất cứ lúc hoàn toàn tự chủ. "Chúng tôi không buộc phải làm việc, mà làm v́ muốn", Mark nói.
Theo các chuyên gia, những người nghỉ hưu bán phần có xu hướng t́m những vai tṛ cho họ thấy đóng góp, học hỏi và đặc biệt nhất là sự linh hoạt. "Hầu hết các công việc đều là toàn thời gian, làm việc 5 ngày một tuần, ít nhất 40 giờ hoặc nhiều hơn. Và tuổi già họ không muốn làm việc theo cách đó nữa", Phyllis Moen, nhà xă hội học tại Đại học Minnesota nói.
Những người đủ may mắn về hưu theo cách này có thể sử dụng khoảng thời gian này để theo đuổi những đam mê, thực hiện những ước mơ dang dở hoặc t́m những ước mơ mới mà thời trẻ chưa nghĩ tới. Ví như một kỹ sư đă tham gia vào Dịch vụ Công viên Quốc gia, một nhà nghiên cứu quốc hội được đào tạo thành một nhà trị liệu xoa bóp và phó chủ tịch của một công ty sản xuất thiết bị bắt đầu bán xúc xích trong sân vận động bóng chày.
Những người khác có thể giảm số giờ làm công việc hiện tại hoặc nghỉ một thời gian rồi mới quay lại. Trên thực tế, 40% những người có việc làm từ 65 tuổi trở lên đă nghỉ hưu trước đó. Nhưng ngay cả khi nghỉ hưu tạm thời, giống như một kỳ nghỉ phép, có thể cho họ thời gian nạp lại năng lượng và đánh giá lại những ǵ họ muốn từ sự nghiệp.
Khảo sát về điều kiện làm việc ở Mỹ của giáo sư Nicole Maestas, Trường Y Harvard cho thấy khoảng một nửa số người về hưu sẽ cân nhắc quay lại làm việc nếu có cơ hội tốt. Thị trường lao động hiện nay đang buộc một số nhà tuyển dụng phải bớt cứng nhắc hơn. Các xu hướng khác, chẳng hạn như thúc đẩy tuần làm việc bốn ngày và sự phổ biến của h́nh thức làm việc từ xa, cũng có thể khiến việc làm trở nên hấp dẫn với những người đă nghỉ hưu. Bên cạnh đó một số công ty cũng ưu tiên những nhân viên lớn tuổi để hỗ trợ các lao động trẻ.
Trong nghiên cứu của ḿnh về nơi làm việc phù hợp với lứa tuổi ở Twin Cities (bang Minnesota) năm 2017, tiến sĩ Phyllis Moen nhận thấy khi các công ty cởi mở đáp ứng các nhu cầu về lịch tŕnh khác nhau hoặc tạo cơ hội học hỏi cho người lao động đă "mở ra cơ hội cho tất cả".
Tất nhiên, một số lợi ích của chế độ nghỉ hưu bán phần chỉ dành cho một số người nhất định - những người có đủ khả năng để làm việc theo cách họ thực sự muốn. Như vợ chồng Arrowoods, họ cho biết không hối hận về sự nghiệp v́ đă cho họ cuộc sống như ngày hôm nay. Họ đă được công nhận trong sự nghiệp, củng cố khoản tiết kiệm, trước khi họ chuyển sang một vai tṛ, chỉ đơn giản là... vui khỏe.
VietBF@sưu tập
