Thủ tướng Thái Lan Paetongtarn Shinawatra đối mặt làn sóng kêu gọi từ chức sau khi lộ cuộc gọi riêng với ông Hun Sen. Liên minh chính phủ tan rã, nguy cơ phải tổ chức tổng tuyển cử ngày càng rõ rệt.
Thủ tướng Thái Lan Paetongtarn Shinawatra phát biểu trong cuộc họp báo sau cuộc họp nội các tại Tòa nhà Chính phủ ở Bangkok, Thái Lan, vào ngày 10/6. Ảnh: Reuters.
Thủ tướng Thái Lan Paetongtarn Shinawatra hôm 19/6 phải đối mặt với làn sóng kêu gọi từ chức ngày càng gia tăng, sau khi một đoạn ghi âm cuộc điện thoại bị rò rỉ giữa bà và cựu Thủ tướng Campuchia Hun Sen gây phẫn nộ trong dư luận và khiến một đảng liên minh then chốt tuyên bố rút lui.
Chính phủ liên minh do đảng Pheu Thai của bà Paetongtarn lãnh đạo đang đứng bên bờ sụp đổ, đẩy Thái Lan vào vòng xoáy bất ổn chính trị mới trong bối cảnh nền kinh tế ì ạch cần được vực dậy và nguy cơ phải đối mặt với các mức thuế trừng phạt thương mại từ Tổng thống Mỹ Donald Trump.
Đảng Bhumjaithai theo đường lối bảo thủ – đảng lớn thứ hai trong liên minh với 69 nghị sĩ – đã tuyên bố rút khỏi chính phủ hôm 18/6, cho rằng cuộc điện thoại nói trên “gây tổn hại đến chủ quyền và an ninh của đất nước cũng như danh dự của Quân đội Hoàng gia Thái Lan”.
“Đảng Bhumjaithai kêu gọi bà Paetongtarn chịu trách nhiệm cho hành động của mình, vì đã khiến đất nước, người dân và quân đội mất đi phẩm giá”, tuyên bố của đảng này có đoạn.
Người phát ngôn chính phủ của bà Paetongtarn từ chối trả lời điện thoại về việc rút lui của đối tác liên minh.
Đoạn ghi âm cuộc điện thoại – trong đó bà Paetongtarn gọi ông Hun Sen là “chú” và bày tỏ lo ngại về hậu quả chính trị bà đang hứng chịu do căng thẳng biên giới với Campuchia – đã lan truyền mạnh mẽ trên mạng xã hội. Trước đó, một binh sĩ Campuchia đã thiệt mạng trong các cuộc đụng độ hồi tháng trước.
Cơn chấn động từ cuộc gọi diễn ra trong bối cảnh mâu thuẫn trong nội bộ liên minh ngày càng gia tăng. Đảng Pheu Thai của bà Paetongtarn gần đây đã tìm cách phế truất ông Anutin Charnvirakul, Chủ tịch đảng Bhumjaithai, khỏi chức Bộ trưởng Nội vụ, khiến quan hệ giữa hai đảng vốn là đối thủ trong quá khứ trở nên căng thẳng.
Việc Bhumjaithai rút lui khiến chính phủ liên minh hiện chỉ nhỉnh hơn ngưỡng đa số 248 ghế tại Hạ viện một cách mong manh, làm dấy lên khả năng về một cuộc bầu cử sớm, chỉ 2 năm sau lần tổng tuyển cử gần nhất hồi tháng 5/2023.
Hai đảng khác trong liên minh, gồm đảng Quốc gia Thống nhất (United Thai Nation) và đảng Dân chủ (Democrat Party), dự kiến sẽ họp khẩn vào cuối ngày 19/6 để quyết định đường đi nước bước.
Nếu mất thêm một đảng, chính phủ của bà Paetongtarn có thể sẽ sụp đổ – hoặc dẫn tới tổng tuyển cử mới, hoặc các đảng khác cố gắng ghép nối một liên minh thay thế.
Làn sóng kêu gọi từ chức
Đảng Palang Pracharath – từng lãnh đạo chính phủ trước năm 2023 và đứng đầu bởi Tướng Prawit Wongsuwan (người từng hậu thuẫn đảo chính chống lại bà Yingluck Shinawatra) – đã ra tuyên bố yêu cầu Thủ tướng từ chức.
Tuyên bố của đảng viết: đoạn ghi âm bị rò rỉ chứng tỏ bà Paetongtarn yếu kém, thiếu kinh nghiệm và không có khả năng điều hành an ninh đất nước.
“Việc này đã cho thấy Thái Lan có một nhà lãnh đạo có thể dẫn đất nước đến tình trạng tồi tệ và suy yếu”, tuyên bố nêu rõ.
Một đảng đối lập khác, Thai Sang Thai, cũng lên tiếng đòi Paetongtarn từ chức, cho rằng cuộc trò chuyện của bà với Hun Sen “gây tổn hại đến chủ quyền quốc gia và uy tín của quân đội”.
Trong đoạn ghi âm ngày 15/6, bà Paetongtarn được nghe thấy đang thảo luận với ông Hun Sen về căng thẳng biên giới đang diễn ra. Mặc dù ông Hun Sen đã từ chức Thủ tướng Campuchia vào năm 2023 sau 40 năm cầm quyền, ông vẫn có ảnh hưởng rất lớn.
Bà Paetongtarn nói rằng bà đang chịu áp lực trong nước, và kêu gọi ông Hun Sen không nên “nghe theo phe kia” tại Thái Lan – trong đó có một vị tướng Thái rất thẳng thắn, đang chỉ huy quân đội ở khu vực biên giới.
Bà cũng gọi viên tướng chỉ huy quân khu Đông Bắc là “đối thủ” của mình – một phát ngôn khiến dư luận trên mạng xã hội, đặc biệt là các trang web ủng hộ quân đội như “Pheu Thai Page” và “Royal Thai Army Page”, phản ứng dữ dội.
Quân đội Thái từ lâu đã đóng vai trò trung tâm trong đời sống chính trị đất nước, và các chính trị gia thường tránh xung đột với họ.
Thái Lan từng trải qua 12 cuộc đảo chính kể từ khi chấm dứt chế độ quân chủ tuyệt đối năm 1932. Cuộc khủng hoảng hiện tại ngay lập tức làm dấy lên đồn đoán rằng một cuộc đảo chính mới có thể đang hình thành.
Nếu bị lật đổ, bà Paetongtarn sẽ là người thứ ba trong gia đình, sau cha bà là ông Thaksin Shinawatra và bà Yingluck, bị quân đội ép rời khỏi chức vụ.
Liên minh mong manh
Thủ tướng Thái Lan Paetongtarn Shinawatra, 38 tuổi, lên nắm quyền vào tháng 8/2024 nhờ một liên minh chông chênh giữa đảng Pheu Thai và nhóm các đảng bảo thủ thân quân đội – những thế lực đã dành phần lớn hai thập kỷ qua chống lại cha của bà.
Cuộc đối đầu giữa giới bảo thủ thân hoàng gia và phong trào chính trị của gia đình Thaksin đã chi phối chính trường Thái Lan suốt hơn 20 năm.
Ông Thaksin Shinawatra – cựu chủ sở hữu CLB Manchester City, năm nay 75 tuổi – vẫn được đông đảo người dân nông thôn ủng hộ nhờ các chính sách dân túy từng làm thay đổi đời sống của họ từ đầu những năm 2000.
Tuy nhiên, ông lại bị tầng lớp tinh hoa quyền lực ở Thái Lan căm ghét, coi là người cầm quyền tham nhũng, độc đoán và gây bất ổn xã hội.
Ông Thaksin trở về Thái Lan năm 2023, khi đảng Pheu Thai giành lại quyền lực, sau 15 năm sống lưu vong ở nước ngoài.
Hiện tại, vị thế của bà Paetongtarn đang ngày càng lung lay. Giờ đây, sự chú ý sẽ đổ dồn vào việc liệu 10 đảng còn lại trong liên minh có tiếp bước Bhumjaithai rút lui hay không.
Cuộc tranh chấp lãnh thổ với Campuchia tiếp tục làm dấy lên lo ngại về nguy cơ đối đầu sau khi hai bên đều huy động quân đội.
Bà Paetongtarn đang chịu chỉ trích mạnh mẽ từ công chúng vì cách xử lý ngoại giao được cho là "quá mềm", trái ngược với tuyên bố cứng rắn từ phía quân đội Thái Lan. Dù vậy, bà vẫn khẳng định cam kết theo đuổi một giải pháp hòa bình nhưng sẽ "làm mọi điều cần thiết để bảo vệ chủ quyền Thái Lan".
