Trong khi Bắc bán cầu vật lộn với nắng nóng kỷ lục, từ Tây Âu đến Nhật Bản và Mỹ, thì Australia và nhiều vùng Nam bán cầu lại chìm trong tuyết dày nhất nhiều thập kỷ.
Trong khi các thành phố từ London, Paris đến Tokyo, Seoul đang oằn mình dưới nắng nóng kỷ lục, gây sức ép chưa từng thấy lên hạ tầng, sức khỏe cộng đồng và hệ sinh thái, thì ở Nam bán cầu, những cơn bão tuyết hiếm gặp lại khiến nhiều thị trấn Australia chìm trong lớp băng trắng dày nhất suốt hàng chục năm.
Thời tiết cực đoan đang trở thành biểu hiện rõ ràng nhất cho một thế giới bị biến đổi khí hậu tái định hình.
Nắng nóng ở Bắc bán cầu
Mùa hè năm nay được ghi nhận là nóng nhất trong lịch sử Tây Âu, khiến hệ thống điện bị đặt trong tình trạng báo động khi nhiều nước phải đối mặt với ít nhất hai đợt nắng gay gắt liên tiếp, theo Financial Times.
Theo đó, Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha từng chạm ngưỡng 46 độ C, Anh ghi nhận tháng 6 nóng nhất kể từ năm 1884 và nhiều khu vực như Đức, Italy, Pháp đều chịu nhiệt độ cực cao.
Ngay cả Bắc Âu, nơi vốn quen với khí hậu lạnh, đang trải qua đợt nắng nóng dữ dội kéo dài bất thường, khiến các kỷ lục khí tượng bị xô đổ - từ vòng Bắc Cực ở Na Uy đến các thị trấn phía bắc Thụy Điển và Phần Lan.
Theo các nhà khoa học, đây là chuỗi ngày nóng kéo dài nhất với mức nhiệt trên 30 độ C từng được ghi nhận ở Bắc Âu kể từ năm 1961, thậm chí dài hơn 50% so với kỷ lục trước đó.
Trạm khí tượng nằm trong vùng Bắc Cực thuộc Na Uy đã ghi nhận 13 ngày nóng trên 30 độ C trong tháng 7, trong khi Phần Lan có 3 tuần liên tục nắng nóng ở mức 30 độ C, Guardian cho biết.
Nhiệt kế hiển thị nhiệt độ 31 độ C ở Rovaniemi (Phần Lan) - một quốc gia nằm gần cực Bắc của Trái đất - vào cuối tháng 7. Ảnh: Reuters.
“Nắng nóng chưa từng có vẫn đang tiếp diễn. Nhiệt độ hôm nay có thể lên tới 32-33°C”, nhà khí hậu học Mika Rantanen thuộc Viện Khí tượng Phần Lan cho biết trên mạng xã hội hôm thứ 31/7.
Ông nói thêm rằng ngay cả những khu vực Bắc Cực cũng đã trải qua 3 tuần liền trên 25 độ C - một mức chưa từng thấy và có thể phá vỡ kỷ lục tháng 8 trong những ngày tới.
Tại Thụy Điển, trạm khí tượng ở Haparanda, vùng cực Bắc, ghi nhận 14 ngày liên tiếp vượt 25 độ C, còn tại Jokkmokk (Lappland) là 15 ngày liền nắng nóng.
“Chúng ta phải quay về hơn một thế kỷ trước mới thấy chuỗi ngày nóng kéo dài như vậy”, chuyên gia Sverker Hellström từ Viện Khí tượng & Thủy văn Thụy Điển chia sẻ.
Trước đó vào tháng 6, Mỹ cũng đón đợt nắng nóng nghiêm trọng đang ảnh hưởng tới hàng chục bang tại miền Đông và Trung Tây nước Mỹ, với khoảng 170 triệu người nằm trong diện bị ảnh hưởng do có khuyến cáo về nhiệt độ cao.
Giới chức cho biết, mức nhiệt cảm nhận kết hợp giữa nhiệt độ và độ ẩm có thể lên tới 43-45 độ C.
Tại châu Á, theo Cơ quan Khí tượng Nhật Bản (JMA), tháng 7 vừa qua là tháng nóng nhất từng được ghi nhận tại Nhật kể từ khi nước này bắt đầu theo dõi dữ liệu thời tiết vào năm 1898.
Nhiệt độ trung bình trên toàn quốc cao hơn 2,89 độ C so với mức trung bình giai đoạn 1991-2020. Đặc biệt, ngày 30/7, tỉnh Hyogo (phía tây Nhật Bản) ghi nhận mức nhiệt 41,2 độ C - nhiệt độ cao nhất từng được ghi nhận trong lịch sử nước này, DW cho biết.
Ông Yoshinori Oikawa - Giám đốc Trung tâm Thông tin Biến đổi Khí hậu Cực đoan thuộc JMA - cho biết, mùa hè năm nay (từ tháng 6 đến tháng 8) nhiều khả năng cũng sẽ xác lập thêm kỷ lục về nhiệt độ trung bình toàn mùa.
Theo Cơ quan Khí tượng Hàn Quốc, tháng 7 này, thủ đô Seoul đã trải qua 22 đêm liên tiếp có nền nhiệt ban đêm không xuống dưới 25°C - hiện tượng được gọi là “đêm nhiệt đới”.
Đây là chuỗi đêm nhiệt đới dài nhất kể từ khi nước này bắt đầu ghi nhận số liệu thời tiết hiện đại vào năm 1907. Đặc biệt, đêm 31/7 còn được ghi nhận là đêm tháng 7 nóng nhất lịch sử, với nhiệt độ thấp nhất trong ngày lên tới 29,3 độ C - một kỷ lục nhiều khả năng sẽ bị phá vỡ, theo Guardian.
Giới chuyên gia khí tượng Hàn Quốc cảnh báo đợt nóng gay gắt này sẽ còn tiếp diễn, khi không khí nóng từ vùng cao áp Bắc Thái Bình Dương đã tràn vào bán đảo Triều Tiên sớm hơn bình thường.
“Thông thường, khi nắng nóng chỉ diễn ra trong một ngày, nhiệt độ sẽ hạ nhiệt nhanh. Nhưng khi nền nhiệt cao kéo dài liên tục, sức nóng không thể phân tán hoàn toàn mà sẽ tích tụ qua từng ngày”, ông Youn Ki Han, Giám đốc dự báo khí tượng thủ đô Seoul, nhận định.
Tại Trung Quốc, China Daily cho hay, suốt một tuần qua, nhiệt độ buổi chiều liên tục vượt ngưỡng 40 độ C, buộc chính quyền phải kích hoạt cảnh báo nắng nóng cấp độ cao nhất - mức cảnh báo nghiêm trọng nhất trong hệ thống dự báo khí tượng nước này.
Ngày 3/8, cơ quan khí tượng Trung Quốc dự báo nhiệt độ tại Trùng Khánh có thể đạt đỉnh 44 độ C, một con số hiếm thấy ngay cả tại “lò lửa Tây Nam” với dân số gần 32 triệu người. Từ đầu tháng 5 đến nay, số ngày Trùng Khánh ghi nhận nhiệt độ trên 35 độ C đã gấp đôi mức trung bình nhiều năm.
Tuyết dày ở Nam bán cầu
Trong khi nắng nóng đang bao trùm phía bắc, thì một số nước bên kia bán cầu lại đang đón những trận tuyết dày kỷ lục.
Một loạt thị trấn ở miền đông Australia đã bất ngờ chìm trong lớp tuyết dày chưa từng thấy suốt nhiều thập kỷ qua, khi đợt thời tiết cực đoan cuối tuần này gây ra mưa lớn, lũ lụt, mất điện trên diện rộng và làm tê liệt nhiều phương tiện giao thông, theo Reuters.
Theo Cơ quan Khí tượng Australia, một khối không khí lạnh tràn xuống đã khiến một số khu vực phía bắc bang New South Wales hứng chịu tuyết rơi dày tới 40 cm vào ngày 2/8 - mức cao nhất kể từ giữa những năm 1980. Bang Queensland lân cận cũng ghi nhận tuyết rơi lần đầu tiên sau một thập kỷ, theo nhà khí tượng học Miriam Bradbury.
Không chỉ có tuyết, mưa lớn cũng đổ xuống nhiều khu vực khác, khiến Cơ quan Dịch vụ Khẩn cấp bang New South Wales (SES) phải xử lý hơn 1.455 vụ việc khẩn cấp. Hơn 100 phương tiện bị mắc kẹt trong tuyết, trong khi các cơn bão gây hư hại nhiều công trình và nhiều cảnh báo lũ lụt nghiêm trọng đã được ban hành.
Mưa lớn, lũ lụt nghiêm trọng tại châu Á
Từ Đông Á tới Nam Á, nhiều quốc gia như Trung Quốc, Hàn Quốc, Philippines và Pakistan đang phải đối mặt với mưa lớn kéo dài, lũ lụt nghiêm trọng và thiệt hại nặng nề, khiến hàng trăm người chết và hàng triệu người chịu ảnh hưởng.
Vùng đô thị Manila đang hứng chịu đợt mưa lớn dữ dội kết hợp với gió mùa Tây Nam và áp thấp nhiệt đới Dante, gây ngập nặng trên diện rộng. Cơ quan Khí tượng Philippines (PAGASA) đã nâng cảnh báo mưa lên cấp độ cao nhất.
Ngày 23/7, trường học bị đóng cửa, hàng loạt chuyến bay bị hủy, người dân phải lội qua dòng nước lũ ngập đến đầu gối, nhiều khu dân cư gần sông phải sơ tán khẩn cấp.
Từ cuối tháng 6, mưa lớn tại Pakistan đã gây ra lũ quét, lở đất và sét đánh ở nhiều khu vực đồi núi. Đến nay, ít nhất 221 người thiệt mạng, 592 người bị thương, theo thống kê của Cơ quan Quản lý thảm họa quốc gia (NDMA).
Giữa tháng 7, Hàn Quốc cũng trải qua đợt mưa lũ khốc liệt nhất trong nhiều năm, với lượng mưa kỷ lục 173mm chỉ trong 17 giờ tại Gapyeong, cách Seoul 60km. Theo Bộ Nội vụ, 18 người đã thiệt mạng, 9 người mất tích, hàng nghìn ngôi nhà, trường học, cơ sở chăn nuôi và giao thông bị phá hủy.
Gần 2.000 công trình công cộng và hơn 2.200 cơ sở tư nhân bị hư hại, một số khu dân cư vẫn bị cô lập hoàn toàn.
Tại Sơn Đông (Trung Quốc), ngày 22/7, mưa xối xả với lượng nước lên tới 364mm trong 5 giờ đã gây lũ quét tại Lai Vu (Tế Nam), khiến 2 người thiệt mạng và 10 người mất tích, 19 ngôi nhà bị cuốn trôi.
Trước đó, cuối tháng 6 tại Quý Châu, huyện Dung Giang hứng trận lũ nặng nề nhất trong 30 năm. Hơn 80.000 người phải sơ tán, mất điện và internet diện rộng, nhiều tuyến đường bị chia cắt hoàn toàn.
VietBF@ sưu tập
