Nỗ lực ám sát ban lãnh đạo Hamas bằng đòn tập kích tên lửa tốn kém vào thủ đô Qatar không những thất bại mà còn khiến Israel hứng chịu hậu quả nghiêm trọng.
Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) hôm 9/9 triển khai 15 tiêm kích hiện đại tới Biển Đỏ, phóng 10 tên lửa đạn đạo nhắm vào văn phòng ban lãnh đạo chính trị Hamas tại thủ đô Doha, Qatar. Kế hoạch của Israel trong đòn tấn công chưa từng có này là hạ sát cùng lúc những lãnh đạo cấp cao nhất của Hamas khi họ đang họp bàn về đề xuất hòa bình Gaza mà Tổng thống Mỹ Donald Trump đưa ra.
Năm thành viên cấp thấp của Hamas và một sĩ quan an ninh Qatar thiệt mạng, nhưng ban lãnh đạo chính trị của nhóm đã thoát chết nhờ di chuyển ra ngoài phòng họp để cầu nguyện đúng lúc tên lửa lao tới. "Không lãnh đạo cấp cao nào của Hamas bị hạ. Có thể một số nạn nhân bị sốc", một quan chức tình báo của Israel nói.
Thủ tướng Benjamin Netanyahu tuyên bố mục đích cuộc tập kích là loại bỏ các thủ lĩnh Hamas có lập trường cứng rắn, giúp quá trình đàm phán thỏa thuận ngừng bắn và con tin trở nên dễ dàng hơn. Song đòn tấn công bằng những tên lửa đắt tiền này đã thất bại hoàn toàn và khiến tiến trình đàm phán đứng bên bờ vực đổ vỡ.
"Các nhà đàm phán của Hamas đã 'biến mất', trong khi Qatar đình chỉ mọi nỗ lực trung gian hòa giải vì quá phẫn nộ với Israel", Barak Ravid, nhà phân tích của Axios, nhận xét.
Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu tại cuộc họp báo tại Jerusalem ngày 15/9. Ảnh: AP
Một quan chức cấp cao của Israel cũng nói với Axios rằng trước khi cuộc tập kích diễn ra, ban lãnh đạo Hamas đã nhất trí "hướng đến một thỏa thuận" và tin rằng hai bên có thể đạt được đột phá trong vài ngày tới. Tuy nhiên, tên lửa Israel đã phá tan tất cả.
Giới an ninh và chính trị Israel gần như đồng thuận rằng chiến dịch đã phản tác dụng và Israel đang phải trả cái giá đắt cả về chính trị lẫn quân sự. Ksenia Svetlova, cựu thành viên Knesset (quốc hội Israel), viết trong bài đăng trên Times of Israel rằng vụ ám sát thất bại đã làm suy yếu vị thế của Tel Aviv trong các cuộc đàm phán hòa bình và làm xói mòn uy tín quốc tế của Israel.
Giáo sư Elie Podeh, chuyên gia về nghiên cứu Trung Đông tại Đại học Hebrew của Israel, gọi vụ tấn công là sai lầm chiến lược. Ông lập luận thậm chí ngay cả khi thành công, cái giá mà Israel phải trả cho hành động này sẽ lớn hơn lợi ích thu được.
Theo ông, vụ tập kích đã phá hoại nỗ lực xây dựng lòng tin của Israel với Qatar suốt nhiều năm qua và làm "bẽ mặt" Tổng thống Mỹ Donald Trump, đồng minh chủ chốt của cả hai bên. Đòn tấn công cũng gây nhiều hoài nghi về cam kết đảm bảo an ninh cho các cường quốc dầu mỏ ở Trung Đông mà Mỹ đưa ra.
Qatar, quốc gia Vùng Vịnh giàu có, là nơi đặt căn cứ quân sự lớn nhất của Mỹ ở Trung Đông và vẫn duy trì quan hệ với Israel, dù không chính thức. Qatar cũng đóng vai trò trung gian đàm phán quan trọng giữa Tel Aviv và Hamas suốt nhiều tháng qua nhằm chấm dứt cuộc xung đột ở Gaza.
Chuyên gia cho rằng Thủ tướng Netanyahu muốn tăng áp lực lên Qatar để tạo sức ép với Hamas, nhưng cuộc tấn công đã làm dấy lên làn sóng đoàn kết với Doha và quay lưng thêm với Israel.
Hàng chục lãnh đạo Arab và phương Tây đã lên án hành động của Israel và bày tỏ ủng hộ với Qatar. Nhiều lãnh đạo Arab và Hồi giáo cũng đã họp thượng đỉnh tại Doha ngày 15/9, ra tuyên bố chung bày tỏ hoài nghi về khả năng thiết lập hoặc duy trì quan hệ với Israel, dù không nhất trí được biện pháp phản ứng quyết liệt với Tel Aviv.
Tổng thống Ai Cập Abdul Fattah al-Sisi đã gửi một thông điệp trực tiếp tới người dân Israel, cảnh báo chính phủ của ông Netanyahu đang gây nguy hiểm cho thỏa thuận hòa bình giữa hai nước.
Tổng thống Trump đã phàn nàn rằng ông không được thông báo trước về cuộc tập kích, dù quan chức Israel nói với Axios rằng lãnh đạo Mỹ đã nói chuyện với Thủ tướng Netanyahu một giờ trước khi bắt đầu chiến dịch tập kích ở Qatar.
Làn sóng giận dữ ở Qatar và trong khu vực sau cuộc tấn công cũng gia tăng áp lực với Nhà Trắng. Nhiều người trong đội cố vấn của ông Trump tỏ ra phẫn nộ về việc Israel tiến hành tập kích mà không tham vấn Mỹ. Một quan chức Mỹ cho biết một số người trong chính quyền đã khuyên Israel nên tìm cách khắc phục hậu quả do cuộc tấn công gây ra.
Đức, đồng minh lâu năm của Israel, chỉ trích cuộc tập kích là "không thể chấp nhận được", vi phạm chủ quyền của Qatar. Ấn Độ, quốc gia vốn ủng hộ Israel, cũng cảnh báo về nguy cơ leo thang và bày tỏ "quan ngại sâu sắc".
Truyền thông Israel nhấn mạnh việc Quốc vương Qatar Tamim bin Hamad Al Thani nồng nhiệt tiếp đón Thủ tướng Hungary Viktor Orban, vốn là đồng minh kiên định của Israel, đã được xem là biểu tượng cho sự cô lập ngày càng tăng của Tel Aviv.
Trong cuộc gặp, Thủ tướng Orban nhấn mạnh sự ủng hộ của Hungary đối với chủ quyền của Qatar sau "cuộc tấn công phản bội" của Israel, đồng thời cho rằng vụ tập kích này đe dọa ổn định và an ninh trong khu vực, làm suy yếu các nỗ lực quốc tế nhằm đạt được hòa bình qua đối thoại và tôn trọng luật pháp quốc tế.
Tại Israel, lãnh đạo phe đối lập Yair Lapid cáo buộc chính phủ ông Netanyahu đã phá hoại vị thế quốc tế của Israel bằng "sự vô trách nhiệm, bất tài và kiêu ngạo".
Nhà bình luận Sima Kadmon lập luận đây không chỉ là chiến dịch thất bại về mặt quân sự, mà còn làm xói mòn sâu sắc hơn về niềm tin của công chúng vào động cơ của chính phủ Israel khi kéo dài cuộc chiến với Hamas. "Đối với nhiều gia đình con tin, niềm tin vào một thỏa thuận hòa bình, giải cứu con tin không còn tồn tại nữa", Kadmon viết.
Tòa nhà bị hư hại sau cuộc tấn công của Israel vào Doha, Qatar hôm 9/9. Ảnh: Reuters
Tòa nhà bị hư hại sau cuộc tấn công của Israel vào Doha, Qatar hôm 9/9. Ảnh: Reuters
Tuy nhiên, một số chuyên gia khác cho rằng bất chấp cái giá phải trả, chính quyền Thủ tướng Netanyahu nhiều khả năng sẽ thay đổi hướng đi sau sự việc vừa qua.
Họ cho rằng dù đưa ra những lời lên án quyết liệt, các nước Trung Đông có thể không thay đổi chính sách với Israel, điều được thể hiện rõ trong tuyên bố chung của lãnh đạo Arab và Hồi giáo sau hội nghị thượng đỉnh tại Doha ngày 15/9.
"Israel đã vượt qua lằn ranh đỏ này đến lằn ranh đỏ khác, nhưng không có gì xảy ra. Mỗi lần vượt giới hạn, họ lại quay lại làm điều đó lần nữa", Rob Geist Pinfold, giảng viên an ninh quốc tế tại Đại học Hoàng gia London, nói.
Trong cuộc họp báo với Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio ngày 15/9, ông Netanyahu tuyên bố vụ tấn công vào Doha đã truyền đi một thông điệp mạnh và Tel Aviv đã cân nhắc điều đó khi tiến hành. "Chúng tôi muốn gửi thông điệp đến đối thủ của mình rằng họ sẽ không an toàn dù ở bất kỳ nơi nào trên thế giới", ông nói.
