Giải phóng dữ liệu từ Google: Liệu có khả thi?

Google Takeout sẽ tròn một năm tuổi vào tháng Sáu tới. Liệu Takeout có để bạn lấy lại dữ liệu từ gã khổng lồ tìm kiếm và điều này có ý nghĩa gì?

Nếu bạn nghe thấy những ca thán ngày càng gia tăng trên mạng về công ty, thì khẩu hiệu lừng danh của Google lúc này, “Don’t be evil” (đừng gây tội lỗi) đang ngày càng trở nên không chính xác. Bước đi gần đây nhất của công ty đánh dấu sự thay đổi hoàn toàn giúp củng cố cho hầu hết các chính sách bảo mật của hãng đặt dưới sự bảo trợ. Ngay lập tức, nó làm mếch lòng những người chỉ trích, những người cảm thấy Google đang tìm cách lấy tất cả dữ liệu thu thập được từ người dùng thông qua hàng tá các dịch vụ và xây dựng một hồ sơ toàn diện về mỗi chúng ta và sẽ được dùng một cách không thương tiếc trong nỗ lực bán hàng của hãng.

Google muốn bạn tiếp tục sử dụng Search, Docs và Google+, vì thế hãng đang cố gắng tỏ ra tử tế. Tháng Sáu năm ngoái, Google đã giới thiệu một dịch vụ được thiết kế để cho bạn thấy rằng, ít nhất là một phần mà Google biết về bạn chỉ với một cú kích chuột.

Dịch vụ với tên gọi Google Takeout. Dịch vụ rất đơn giản và hoàn toàn không lưu tư liệu khi người dùng truy cập website. Người dùng đăng nhập và sau đó thấy một đề nghị tải về một tệp lưu trữ dữ liệu của nhiều dịch vụ. Bạn có thể có tất cả chỉ với một cú nhấp chuột hoặc chọn dịch vụ muốn tải dữ liệu về. Nhưng, trừ phi hiệu suất sử dụng những dịch vụ này của bạn là rất cao (hàng ngàn tài liệu trên Google Docs hoặc ảnh trên Picasa) nếu không một cú nhấp chuột là dễ dàng nhất.

Đây là những dịch vụ mà hiện tại Takeout cung cấp:


• Danh sách những URL tới tất cả những +1 bạn đã chia sẻ.
• Lược sử Google Buzz nếu có.
• Danh sách liên lạc từ các vòng kết nối (Circle) trong Goole+.
• Danh sách liên lạc đã lưu trong Gmail (khác với những liên lạc trong vòng tròn).
• Những bản sao toàn bộ Goole Docs đã đăng.
• Những bản sao của bất cứ hình nào đã đăng lên Picasa.
• Một số thông tin cơ bản về dữ liệu cá nhân có trong Google+ Profile.
• Những liên kết tới mỗi bài viết đã chia sẻ riêng tư trên Google+ Stream.
• Nhật ký Google Voice hoàn chỉnh, gồm một danh sách cuộc gọi và tin nhắn. File MP3 của mỗi thư thoại và phiên âm của mỗi tin nhắn.

Toàn bộ dữ liệu tải dưới một tệp nén mà khi giải nén sẽ cho ra những thư mục riêng cho từng dịch vụ của Google. Định dạng trong thư mục có thể không đồng nhất. Những tin nhắn từ Google Voice được lưu dưới dạng các file HTML và MP3, nhưng trang đánh dấu +1 được hợp nhất thành một file. Ảnh trong Picasa được bố trí thành những thư mục.

Những thông tin vòng kết nối và liên lạc lưu dưới dạng các file VCF, mỗi file chưa thông tin những liên lạc được chia thành những danh mục mặc định cho Google+, dễ dàng mở với Windows Contacts. Thông tin liên lạc trên vòng kết nối gói trong một đường link tới Google+ profile.

Cuối cùng, thông tin cá nhân (Profile) được lưu dưới dạng file JSON, được mã hóa trong một loại Javascript mà không dễ dàng mở được, nhưng bạn có thể nhận những thông tin chính từ nó bằng cách mở file với Firefox.

Điều bất ngờ nhất về Takeout không phải là sự toàn diện dữ liệu mà là còn nhiều dịch vụ khác của Google mà website không hề nhắc tới. Mặc dù Google nói rằng hãng sẽ tiếp tục bổ sung dịch vụ cho Takeout, nhưng đây là danh sách (một phần) của những dịch vụ mà bạn không được hỗ trợ hiện tại với hệ thống Takeout.

• Lược sử tìm kiếm Google.
• Lược sử chat Google Talk.
• Thông tin chi tiết về Google Wallet và Google Checkout, gồm thông tin thẻ tín dụng và lược sử thanh toán.
• Thông tin YouTube, gồm những video đã thích, chia sẻ hay đăng tải.
• Các bài đăng hay bình luận để lại trên các trang Blog.
• Các mục trong Google Calendar.
• Dữ liệu Google Health.
• Các trang đánh dấu được lưu hoặc đồng bộ với Chrome hoặc Google Toolbar.
• Thông tin địa điểm trên Google Latitude.
• Những thông tin liên quan đến điện thoại Android, gồm tài khoản hay những ứng dụng tải về từ Android Market.Thông tin liên quan đến Orkut, AdWords, Google Finance…

Danh sách đó thực sự gây bất ngờ không chỉ vì nó rất dài mà còn vì Google giữ lại hầu hết dữ liệu (nếu không muốn nói là tất cả) của những dịch vụ này. Tại sao Takeout lại không để bạn tải những thông tin này về thay vì chuyển sang những website khác?

Nếu bạn muốn lấy một bản sao ngoại tuyến của bất kỳ thông tin về dịch vụ nào trong danh sách này, bạn tốt nhất nên kiểm tra trong danh sách tổng hợp những hướng dẫn tại Data Liberation Front, được quản lý bởi một nhóm các kỹ ư trong Google, những người đã lập trình dịch vụ Google Takeout. Ở đây bạn sẽ tìm thấy những hướng dẫn chi tiết về cách nhận lại dữ liệu một cách thủ công của 24 dịch vụ khác của Google không có trong Takeout.

Hãy nhớ rằng với Google Takeout, bạn đang nhận một bản sao thông tin được lưu trên các server của Google mà không gỡ được bản gốc từ tay Google. Không có cách nào để xóa dữ liệu thông qua Google Takeout.

Nếu muốn xóa thông tin từ Google, bạn sẽ cần truy cập vào mỗi dịch vụ sử dụng và xóa dữ liệu hoặc tài khoản một cách thủ công. Trong Blog chẳng hạn, người dùng phải truy cập công cụ quản trị blog và sử dụng đường link “Delete blog” để gỡ nó khỏi Web (Cũng có một “tùy chọn hạt nhân” xuất hiện ở cuối trang Settings).

Một trong những mục tiêu được xóa phổ biến nhất là lược sử tìm kiếm. Bạn có thể tắt hoặc bật chức năng lưu lược sử ở đây, gỡ bỏ những trang lược sử chỉ định hoặc xóa toàn bộ lược sử. Hầu hết những dịch vụ của Google tạo ra nhiều cách để xóa tài khoản và chính sách riêng tư của Google mô tả chi tiết ý nghĩa và yêu cầu của điều này.

“Bất cứ khi nào bạn sử dụng dịch vụ của chúng tôi, chúng tôi cố gắng cung cấp cho bạn quyền truy cập thông tin cá nhân của bạn. Nếu thông tin đó không đúng, chúng tôi cố gắng cung cấp cho bạn các cách để cập nhật nhanh chóng hoặc xóa thông tin đó – trừ khi chúng tôi phải giữ thông tin đó cho mục đích pháp lý hoặc kinh doanh chính đáng. Khi cập nhật thông tin cá nhân của bạn, chúng tôi có thể yêu cầu bạn xác minh danh tính của mình trước khi chúng tôi xử lý yêu cầu của bạn”.

“Chúng tôi có thể từ chối các yêu cầu lặp lại nhiều lần một cách bất hợp lý, đòi hỏi các nỗ lực không tương xứng về kỹ thuật (ví dụ: phát triển hệ thống mới hoặc thay đổi cơ bản cách thực hành hiện tại), gây rủi ro đến sự riêng tư của người khác hoặc quá phi thực tế (ví dụ: các yêu cầu về thông tin trên băng sao lưu)”.

“Trong trường hợp chúng tôi có thể cung cấp quyền truy cập và chỉnh sửa thông tin, chúng tôi sẽ làm như vậy miễn phí, trừ khi việc đó đòi hỏi sự nỗ lực không tương xứng. Chúng tôi cố gắng duy trì các dịch vụ của mình theo cách bảo vệ thông tin không bị phá hoại do vô tình hay cố ý. Do vậy, sau khi bạn xóa thông tin khỏi dịch vụ của chúng tôi, chúng tôi có thể không xóa ngay bản sao còn lại khỏi máy chủ đang hoạt động của mình và có thể không xóa thông tin khỏi hệ thống sao lưu của chúng tôi”.

Bạn có thể đặc biệt chú ý tới một số mệnh đề: Lưu ý rằng Google có thể từ chối yêu cầu xóa thông tin mà “đòi hỏi các nỗ lực không tương xứng về kỹ thuật” và, quan trọng hơn là, những bản sao dự phòng dữ liệu dường như không được xóa ngay.

Tới bây giờ, dư luận đã bất ngờ lắng xuống nhờ Takeout. Những người đã viết về nó đa số cảm thấy thích thú khi chỉ với một cú nhấp chuột để truy cập những bản ghi Google Voice, Google Docs và những liên lạc trực tuyến của họ. Ở phương diện này, Takeout là một công cụ hữu hiệu: Tải từng phần thông tin về là nỗi nhức đầu, và Google Takeout làm cho công việc dễ dàng hơn nhiều.

Nhưng thậm chí khi được 1 tuổi, Takeout vẫn còn lâu mới cung cấp cho người dùng một phương pháp chính thống để quản lý được toàn bộ thông tin mà Google thực sự sở hữu về họ. Số lượng dịch vụ được hỗ trợ trong Takeout không đáng là bao khi so sánh với một rừng dịch vụ mà Google có. Nếu Google có thể tìm ra những cách để củng cố cho vô số những chính sách bảo mật của hãng thì chắc hẳn, hãng cũng có thể hỗ trợ tốt hơn cho người dùng để họ tải về dữ liệu của mình trên những server của hãng. Đây đơn thuần chỉ là thách thức về mặt kỹ thuật.

Sau cùng, Takeout là một bước tiến ban đầu tốt đẹp giúp cho người dùng thông suốt hơn về điều mà công ty làm với dữ liệu của họ. Nhưng nếu Google muốn chứng minh hãng đang thực sự nghiêm túc về vấn đề bảo mật, thì Takeout cần được phát triển triệt để và cho người dùng khả năng xóa những dữ liệu mà họ không muốn hiện diện trên Google.

itGate (theo PC World)