Ông Trump cho thấy Mỹ không ngần ngại giáng đòn thật mạnh vào đối thủ để khẳng định sức mạnh, nhưng không để Washington lún sâu vào xung đột.
Sau nhiều cân nhắc, Tổng thống Mỹ Donald Trump cuối tuần qua duyệt chiến dịch "Búa Đêm" tập kích ba cơ sở hạt nhân chủ chốt của Iran. Đây là hoạt động quân sự quy mô lớn khi Mỹ sử dụng tổng cộng 14 quả bom xuyên phá hầm GBU-57 nặng 14 tấn, hơn 20 tên lửa Tomahawk và hơn 125 máy bay quân sự.
Tổng thống quan sát chiến dịch từ Phòng Tình huống và ngay từ trước khi rời phòng, ông đã quyết định sẽ không sử dụng quân đội Mỹ để giúp Israel nữa. Ông gọi điện cho Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu trong đêm để nói với đồng minh rằng đã đến lúc ngừng bắn.
"Quân đội của chúng tôi đã làm những gì cần phải làm", ông Trump nói.
Hành trình di chuyển của các oanh tạc cơ B-2 tập kích Iran. Bấm vào ảnh để xem chi tiết
Một quan chức cấp cao Nhà Trắng giấu tên cho hay ông Netanyahu tỏ ra không vui, nhưng lãnh đạo Israel hiểu ông Trump muốn thấy sự chuyển hướng mạnh mẽ sang con đường ngoại giao. Ông Netanyahu cuối cùng nhất trí ngừng bắn.
"Đánh mạnh, rút nhanh" là chiến lược ông Trump đã sử dụng nhiều lần khi tìm cách khẳng định vị thế của Mỹ trên thế giới. Dù là người nhiều lần chỉ trích việc Mỹ lún sâu vào các xung đột toàn cầu kéo dài, ông Trump đôi khi cũng cho thấy ông muốn thể hiện sức mạnh quân sự của Mỹ.
Khi nhận thấy có cơ hội để phá hủy năng lực hạt nhân Iran, ông đã nắm bắt và hành động, sau đó công khai tuyên bố chiến thắng ngay cả trước khi có đánh giá rõ ràng rằng nhiệm vụ đã hoàn thành các mục tiêu.
"Điều đặc biệt là đòn giáng hoàn hảo trong đêm lại đưa mọi người xích lại gần nhau và thỏa thuận đã được chốt!", ông Trump viết trên mạng xã hội tối 23/6.
Nhà Trắng ngày 24/6 lặp lại tuyên bố của ông Trump rằng chính chiến dịch của Mỹ đã đưa Iran trở lại bàn đàm phán. "Người Iran muốn hòa bình. Và bây giờ chúng ta có hòa bình", một quan chức Nhà Trắng cho hay.
Một báo cáo tình báo sơ bộ của Mỹ cho thấy các cuộc không kích đã làm chương trình hạt nhân của Iran thụt lùi "vài tháng" nhưng chưa phá hủy chúng hoàn toàn. Trong khi đó, ông Trump khẳng định chương trình hạt nhân Iran đã chịu tổn thất nặng nề, tụt lùi "hàng thập kỷ".
Trong khi mức độ thiệt hại vẫn còn gây tranh cãi, một điều rõ ràng: chiến dịch của Mỹ đã mở đường cho thỏa thuận ngừng bắn giữa Israel và Iran. Theo các chuyên gia, chiến dịch "Búa Đêm" cho thấy rõ ràng ông Trump sẵn sàng sử dụng lực lượng quân sự để cản trở tham vọng của Tehran.
Joel Peters, giám đốc Trường Công vụ và Các vấn đề quốc tế thuộc Đại học Bách khoa Virginia, đánh giá động thái của Mỹ có thể khiến Iran e dè theo đuổi mục tiêu khôi phục chương trình hạt nhân. Đồng thời, xung đột đã làm tổn hại khả năng phòng thủ của đất nước này.
"Iran đã suy yếu đáng kể", Peters nói.
Sau cuộc không kích, đặc phái viên Trung Đông Steve Witkoff, Ngoại trưởng Marco Rubio và Phó tổng thống JD Vance đã nhanh chóng đối thoại với Iran theo chỉ đạo của Tổng thống. Ông Witkoff nói chuyện trực tiếp với Ngoại trưởng Iran Abbas Araghchi và truyền đạt thông điệp rằng Tehran nên trở lại bàn đàm phán.
"Ông đã thấy những gì chúng tôi có thể làm. Chúng tôi có khả năng làm hơn thế nữa. Chúng tôi muốn hòa bình và ông cũng nên như vậy", ông Witkoff nói với nhà ngoại giao hàng đầu Iran.
Trong suốt 15 năm qua, kể từ trước khi gia nhập chính trường, ông Trump đã nhiều lần nói về hai vấn đề tưởng chừng trái ngược: tấn công Iran và rút Mỹ khỏi các cuộc xung đột để ưu tiên các vấn đề trong nước.
"Mục tiêu chính của Mỹ với Iran phải là phá hủy tham vọng hạt nhân của họ. Hãy để tôi nói một cách thẳng thắn rằng chương trình hạt nhân của Iran phải bị ngăn chặn bằng mọi cách cần thiết. Chấm hết", ông đăng bài kèm hashtag "đã đến lúc cứng rắn" trên Twitter vào năm 2012, sau khi Israel cáo buộc Iran dàn dựng các vụ đánh bom nhắm vào phái bộ ngoại giao của họ ở Ấn Độ và Gruzia.
Một năm sau, ông đưa ra lời kêu gọi hành động quân sự rõ ràng hơn. "Trong khi mọi người đang chờ đợi và chuẩn bị cho việc chúng ta tấn công Syria, chúng ta nên đánh vào Iran và năng lực hạt nhân của họ", ông đăng bài trên X.
Tỷ phú Mỹ khi đó cũng cáo buộc các cựu tổng thống Barack Obama và George W. Bush, cùng cựu ngoại trưởng Hillary Clinton đã khiến hàng nghìn quân nhân thiệt mạng và tiêu tốn hàng nghìn tỷ USD trong hơn thập kỷ chiến tranh ở Iraq và Afghanistan.
Ông từ lâu tranh luận rằng các khoản đầu tư lâu năm kiểu đó không mang lại hòa bình.
"Có ai thực sự tin Iraq sẽ trở thành nền dân chủ tuyệt vời, nơi mọi người sẽ bỏ phiếu trong yên bình và người chiến thắng sẽ vui vẻ bước lên lãnh đạo đất nước hay không? Thôi mơ mộng đi. Chỉ hai phút sau khi chúng ta rời đi, sẽ có một cuộc cách mạng và một người thông minh, hung hãn nhất sẽ nắm quyền", ông nói với tạp chí Esquire năm 2002.
Ông Trump đã được ghi nhận là tổng thống đầu tiên trong nhiều thập kỷ không phát động chiến tranh. Nhưng trong nhiệm kỳ đầu, ông cũng phê duyệt một số hành động quân sự. Đáng chú ý là cuộc tấn công bằng máy bay không người lái năm 2020 nhắm vào tướng Qasem Soleimani, tư lệnh Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran, tại thủ đô Baghdad của Iraq. Soleimani khi đó được coi là người quyền lực thứ hai ở Iran, chỉ sau lãnh tụ tối cao Ali Khamenei.
Cuộc tấn công diễn ra giữa lúc căng thẳng giữa Iran và Mỹ tăng cao sau khi hàng nghìn người biểu tình phá tường, xông vào đại sứ quán Mỹ ở Baghdad nhằm phản đối Mỹ không kích nhóm vũ trang Kataib Hezbollah thân Iran trên lãnh thổ Iraq và Syria trước đó.
Cuộc hạ sát tướng Iran gây chấn động từng khiến nhiều người lúc đó lo ngại sẽ kéo Mỹ vào cuộc chiến lớn ở Trung Đông. Sau đòn không kích này, ông Trump đã nhanh chóng đăng bài lên mạng xã hội, tuyên bố "chúng ta có quân đội mạnh nhất và được trang bị tốt nhất dù ở bất kỳ đâu trên thế giới".
Iran sau đó chỉ trả đũa bằng một cuộc tấn công tên lửa vào căn cứ quân sự Mỹ và không có người thiệt mạng. Căng thẳng dần hạ nhiệt và cũng như bây giờ, cuộc xung đột lớn hơn đã không xảy ra.
Chính quyền ông Trump ngày 24/6 so sánh diễn biến cuối tuần qua với sự kiện năm 2020. "Chúng tôi đã thấy những gì xảy ra sau vụ hạ sát Soleimani năm 2020, khi họ trả đũa bằng một phản ứng yếu ớt. Chúng tôi tự tin lần này cũng như vậy", quan chức cấp cao Nhà Trắng nói.
