Không kích Iran, Mỹ có dập tắt được tham vọng hạt nhân của Tehran?

[Romano]

Trong khi Tổng thống Donald Trump khẳng định "Fordow đã bị xóa sổ", các chuyên gia vẫn thận trọng với khả năng chiến dịch không kích của Mỹ có thể chấm dứt chương trình hạt nhân của Iran.Chiến dịch diễn ra vào đêm 21/6 (giờ Mỹ), với ba địa điểm hạt nhân lớn của Iran - Fordow, Natanz và Isfahan trở thành mục tiêu. Trong đó, Fordow được cho là đích đến quan trọng nhất của oanh tạc cơ tàng hình B-2 do Mỹ triển khai. Tuy nhiên, mức độ thiệt hại cụ thể vẫn đang được các bên cập nhật.

Trên mạng xã hội Truth Social, Tổng thống Trump chia sẻ lại dòng trạng thái có nội dung ngắn gọn: “Fordow đã bị xóa sổ”. Theo nhà phân tích Barak Ravid của CNN, ông Trump tỏ ra rất hài lòng với kết quả chiến dịch và tin rằng an ninh của Israel hiện đã được củng cố.

"Chiến dịch có thể làm thay đổi lịch sử"
Barak Ravid cho biết ông đã trực tiếp nói chuyện với Tổng thống Trump sau chiến dịch và mô tả nhà lãnh đạo Mỹ “rất vui” với những gì đã đạt được. Ông Trump tin rằng chiến dịch đã thành công lớn và "giúp Israel an toàn hơn đáng kể".

Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu cũng ca ngợi chiến dịch không kích là “một quyết định táo bạo có thể làm thay đổi lịch sử”. Phát biểu được đưa ra trong bối cảnh căng thẳng khu vực leo thang suốt nhiều ngày qua với các đợt tấn công qua lại giữa Israel và Iran.

Chuyên gia Nick Paton Walsh của CNN thì liên hệ vụ việc với sự kiện năm 2020, khi Mỹ không kích khiến Tư lệnh Lực lượng Quds Qassem Soleimani thiệt mạng. Khi đó, Iran được cho là không có phản ứng quân sự đáng kể và cuộc khủng hoảng được kiểm soát sớm hơn lo ngại.

Theo ông Walsh, có thể Nhà Trắng đánh giá rằng thời điểm này Iran đang gặp nhiều khó khăn hơn so với thời điểm đó và không còn nhiều lựa chọn để đáp trả một chiến dịch quân sự do Mỹ dẫn đầu. Ông cho rằng kho tên lửa của Tehran đã suy yếu sau nhiều ngày giao tranh và khả năng phản ứng hiệu quả là không cao.

Bên cạnh đó, quyết định hành động quân sự cũng được CNN nhìn nhận như một dấu hiệu cho thấy Washington ít còn kỳ vọng vào các nỗ lực ngoại giao kéo dài nhiều năm qua giữa Iran và cộng đồng quốc tế. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều câu hỏi về tính bền vững và hiệu quả dài hạn của chiến dịch lần này.

“Nếu chiến dịch không thể dập tắt hoàn toàn chương trình hạt nhân của Iran, ông Trump có thể sẽ phải đối mặt với nhiều hệ quả khó lường trong thời gian tới”, ông Walsh nhận định.

Chuyên gia vẫn dè dặt
Nhiều ý kiến cho rằng chiến dịch của Mỹ là bước ngoặt trong quan điểm hành động, bởi các đời tổng thống trước đó đều né tránh việc tấn công trực diện các cơ sở hạt nhân của Iran vì lo ngại về một cuộc chiến mở rộng. Tuy nhiên, vẫn còn không ít nghi ngờ về khả năng đạt được mục tiêu như mong muốn.

Một số chuyên gia được Guardian dẫn lời cho rằng, sự can thiệp trực tiếp của Mỹ chưa chắc giúp chiến dịch của Israel trở nên hiệu quả hơn. Thậm chí, việc này còn có thể làm phức tạp thêm tình hình nếu không đạt được kết quả rõ ràng.

Giáo sư Toby Dodge, chuyên gia quan hệ quốc tế tại Trường Kinh tế và Chính trị London, cho rằng Iran đã có nhiều năm theo đuổi chương trình hiện đại hóa công nghệ, bao gồm cả lĩnh vực hạt nhân.

“Việc xóa bỏ toàn bộ năng lực đó chỉ bằng một chiến dịch quân sự là điều không đơn giản”, ông nhận xét.

Andreas Krieg - Phó giáo sư tại Khoa Nghiên cứu Quốc phòng, Đại học King’s College London, cũng đồng tình rằng, ngay cả với sức mạnh vượt trội của không quân Mỹ, việc phá hủy hoàn toàn kiến thức và năng lực hạt nhân của Iran là điều rất khó.

Ông nhấn mạnh rằng những kết quả đạt được, nếu có, cũng có thể chỉ mang tính ngắn hạn, tương tự các chiến dịch chống Hezbollah trước đây.

Dù không phủ nhận sức ép mà chiến dịch vừa qua tạo ra, giới chuyên gia vẫn khuyến nghị cần đánh giá toàn diện hơn trong thời gian tới, từ cả khía cạnh quân sự lẫn chính trị và ngoại giao.