Hậu trường ông Trump thúc đẩy thỏa thuận ngừng bắn Israel - Iran

[june04]

Với sự hỗ trợ từ Qatar, các nỗ lực đối thoại và gây sức ép, Tổng thống Trump đã thúc đẩy được Israel và Iran chấp thuận một lệnh ngừng bắn giúp chấm dứt 12 ngày giao tranh.

Khoảng 48 giờ sau khi Mỹ can thiệp cuộc xung đột để ủng hộ Israel, điều oanh tạc cơ tấn công ba cơ sở hạt nhân của Iran, Tổng thống Donald Trump tối 23/6 thông báo trên mạng xã hội rằng Tel Aviv và Tehran đã đạt "thỏa thuận ngừng bắn hoàn toàn".

Lệnh ngừng bắn được thực hiện theo từng giai đoạn và "sẽ chính thức chấm dứt Cuộc chiến 12 ngày", ông Trump viết.

Theo một quan chức Nhà Trắng, thỏa thuận ngừng bắn được thiết lập nhờ nỗ lực trung gian của chính quyền Tổng thống Trump, "sau khi Iran tỏ ý không muốn giao tranh nữa và ông Trump gọi điện gây sức ép với lãnh đạo Israel".


Tổng thống Mỹ Donald Trump tại Nhà Trắng ngày 21/6. Ảnh: AFP

Tổng thống Trump làm việc qua điện thoại liên tục suốt 48 giờ trước khi thông báo lệnh ngừng bắn Israel - Iran. NBC News dẫn nguồn thạo tin nói ông Trump đã gọi điện cho Vua Qatar Tamim bin Hamad bin Khalifa Al-Thani, đề nghị Doha làm trung gian.

Ông Trump nói với Vua Qatar rằng Mỹ có thể khiến Israel chấp thuận một lệnh ngừng bắn, nếu Qatar thuyết phục được Iran tham gia, quan chức này nói. Phó tổng thống JD Vance sau đó làm việc với văn phòng Thủ tướng Qatar Mohammed bin Abdulrahman bin Jassim Al-Thani về công việc cụ thể. Lãnh đạo Qatar đã trao đổi với phía Iran.

CNN dẫn nguồn thạo tin nói sau khi trao đổi với Thủ tướng Qatar, phía Iran nhất trí với đề xuất ngừng bắn, nhưng không nêu rõ ông Mohammed trao đổi với ai ở phía Iran. Một quan chức Mỹ nói loạt cuộc gọi với Vua Qatar có vai trò quan trọng trong thuyết phục phía Iran.

Qatar là nơi đặt căn cứ không quân Al Udeid của Mỹ. Iran ngày 23/6 phóng tên lửa vào Al Udeid cùng một căn cứ Mỹ ở Iraq để trả đũa chiến dịch của Washington. Truyền thông Mỹ dẫn lời ba quan chức Iran giấu tên cho hay Tehran đã thông báo trước với Doha về đòn tập kích, nhằm giảm thiểu thương vong.

Các nguồn tin ngoại giao nói họ kỳ vọng đòn đáp trả hạn chế này của Tehran là lối thoát để xuống thang căng thẳng và đưa Iran trở lại bàn đàm phán về chương trình hạt nhân của nước này.

15h53 ngày 23/6, ông Trump gọi đòn trả đũa của Iran là "phản ứng yếu ớt".

"Iran đã xả hết cơn giận, hy vọng sẽ không còn sự thù ghét nào nữa", ông Trump viết trên Truth Social. "Iran giờ đây có thể hướng đến hòa bình và hòa hợp trong khu vực, tôi sẽ nhiệt tình thúc đẩy Israel làm điều tương tự".

Ngay sau bài đăng, quan chức Nhà Trắng cho biết ông Trump đã gọi điện cho Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đưa ra một thông điệp thẳng thắn.

"Không chiến tranh nữa. Không xung đột nữa. Iran đã suy yếu đáng kể rồi", ông Trump nói với ông Netanyahu, theo quan chức Nhà Trắng.

Sau khi ông Trump thuyết phục ông Netanyahu, Phó tổng thống Vance, Ngoại trưởng Marco Rubio, đặc phái viên Mỹ về Trung Đông Steve Witkoff đã chuyển thông điệp cho phía Iran, "theo cả cách trực tiếp và gián tiếp", rằng Washington muốn một lệnh ngừng bắn và Tehran nên chấp thuận.

"Tôi xin cảm ơn Vua Qatar vì tất cả những gì ông ấy đã làm trong nỗ lực thúc đẩy hòa bình cho khu vực", ông Trump viết trong một bài đăng khác trên Truth Social chiều 23/6. "Xin chúc mừng thế giới, giờ là lúc dành cho hòa bình".

18h02 ngày 23/6 (5h02 giờ Hà Nội), ông Trump thông báo về thỏa thuận ngừng bắn giữa Israel và Iran, chấm dứt "Cuộc chiến 12 ngày".

Nhà Trắng cho biết tên gọi Cuộc chiến 12 ngày là ý tưởng của ông Trump. Israel chấp nhận ngừng bắn với điều kiện Iran phải dừng tấn công và Tehran đã đồng ý với những điều khoản đó. Tuy nhiên, hai bên đã cáo buộc nhau vi phạm ngay trong những giờ đầu tiên lệnh đi vào hiệu lực từ trưa 24/6 giờ Hà Nội.


"Israel và Iran đã tìm đến tôi, gần như đồng thời và nói 'Hòa bình!'. Tôi hiểu thời điểm thực hiện là ngay lúc này. Thế giới, Trung Đông là những bên chiến thắng thực sự! Hai quốc gia sẽ thấy được tình yêu, hòa bình và thịnh vượng to lớn trong tương lai", ông Trump viết sau thông báo về lệnh ngừng bắn.

"Hai nước có thể đạt được nhiều thứ, nhưng cũng sẽ tổn thất to lớn nếu họ đi chệch khỏi con đường chính nghĩa và sự thật. Tương lai dành cho Israel và Iran là vô hạn, đầy hứa hẹn. Chúa phù hộ cho cả hai nước", Tổng thống Mỹ tiếp tục.

Thư ký báo chí Nhà Trắng Karoline Leavitt mô tả ông Trump "đã làm được điều mà chưa Tổng thống Mỹ nào trong lịch sử có thể tưởng tượng".

"Đó là xóa bỏ chương trình hạt nhân của Iran, và một lệnh ngừng bắn chưa từng thấy giữa Iran và Israel", bà Leavitt viết trên X.