Covid-19 đã khiến cho nhiều nghiên cứu 'đứt gánh'. Nhiều nhà khoa học phải gác lại các nghiên cứu vì phòng thí nghiệm đóng cửa, khiến họ không kịp công bố phát hiện như dự định.
Trong những tuần gần đây, Covid-19 do nCoV khiến nhiều trường đại học và viện nghiên cứu tại Mỹ nói riêng và trên thế giới nói chung phải đóng cửa. Bên cạnh những công việc có thể làm tại nhà, nhiều công đoạn trong quá trình nghiên cứu chỉ có thể hoàn thành trong phòng thí nghiệm hoặc qua khảo sát thực địa. Hàng loạt giáo sư và nghiên cứu sinh trong các lĩnh vực khoa học khác nhau đang phải xử lý những tác động của nCoV trong công việc và cuộc sống.
Vứt bỏ ruồi giấm
Phòng thí nghiệm vật lý của tiến sĩ Itai Cohen ở Đại học Cornell tại Ithaca, New York, Mỹ, sử dụng ruồi giấm chỉnh sửa gene để nghiên cứu cách côn trùng bay. Tiến sĩ Cohen và cộng sự nhận thấy hoạt động đập cánh là một chuyển động không ổn định đòi hỏi thường xuyên điều chỉnh cơ ở cánh.
Hệ thần kinh của những con ruồi trong phòng thí nghiệm được chỉnh sửa gene để kích hoạt neuron khi chiếu đèn đỏ và tắt neuron khi chiếu đèn xanh. "Vậy là đột nhiên, đám ruồi giấm không thể làm những gì chúng vẫn làm trước đây và chúng tôi nhận ra sự khác biệt. Một số con rơi trong không trung. Một số con lộn ngửa. Số khác bắt đầu lăn", tiến sĩ Cohen cho biết.
Do công tác nghiên cứu trong trường bị tạm dừng, nhóm nghiên cứu sẽ phải vứt bỏ số ruồi giấm dùng trong một tháng. Họ sẽ không phải bắt đầu lại từ con số không. Các nhà nghiên cứu lưu trữ nhiều ruồi giấm hơn trong tủ lạnh, nhưng họ sẽ phải cử người tới phòng thí nghiệm hai tuần một lần để kiểm tra và cho chúng ăn. Tiến sĩ Cohen và cộng sự sẽ chuyển qua công việc khác cho tới khi có thể tiếp tục nghiên cứu dang dở.
Không thể nhuộm mô thỏ tại nhà
Lauren Boller biết phòng thí nghiệm của cô ở Đại học Vanderbilt tại Tennessee, Mỹ, sẽ đóng cửa khi một sinh viên trở lại sau kỳ nghỉ mùa xuân và dương tính với nCoV. Boller, nghiên cứu sinh hệ thạc sĩ, tìm hiểu những đặc điểm của khung xương mô phỏng ứng dụng công nghệ mô. Boller và các đồng nghiệp trong phòng thí nghiệm bắt đầu từng bước chuẩn bị cho việc đóng cửa. Cô đông lạnh các tế bào gốc lấy từ người, đồng thời bỏ một số thí nghiệm cần hai tháng để hoàn thành.
Tuy nhiên, đây là vài thí nghiệm cuối cùng mà Boller cần để hoàn thành hai bài báo mà cô lên kế hoạch đệ trình để xuất bản. Một thí nghiệm dang dở đòi hỏi nhuộm mô thỏ, điều Boller không thể thực hiện bên ngoài phòng thí nghiệm.
Tuần trước, Boller tới phòng thí nghiệm để lấy dữ liệu từ máy tính. "Phòng thí nghiệm có một phần mềm mà tôi không thể tải miễn phí. Quản lý ở đó nói tôi hãy mang máy tính về nhà trong vài tuần hoặc vài tháng tới", Boller chia sẻ. Vậy là cô kéo bộ xử lý qua quãng đường 800 m tới nơi đỗ xe. Boller dự định dành những tuần tới để phân tích dữ liệu. Cô đang mong chờ có thể quay trở lại phòng thí nghiệm. Việc tạm ngừng thí nghiệm không chỉ làm chậm thời gian nộp bài báo khoa học mà còn ảnh hưởng tới kế hoạch tốt nghiệp của cô.
Phát sáng trong bóng tối
Tiến sĩ David Gruber, nhà sinh vật học hải dương ở Đại học New York, Mỹ, sống cách phòng nghiên cứu 6 tòa nhà. Vì vậy, ngay cả khi trường đại học đóng cửa, tiến sĩ Gruber sẽ tiếp tục nuôi 100 ống tảo đơn bào hai roi phát quang sinh học. "Chúng tôi phải tạm dừng mọi thứ. Nhưng chúng tôi không muốn bỏ bê phòng nghiên cứu suốt một tháng", tiến sĩ Gruber chia sẻ.
Sinh vật phù du phát quang trong nghiên cứu của nhà sinh vật học David Gruber. Ảnh: NYT.
Hai loài sinh vật phù du nhỏ xíu mà tiến sĩ Gruber nghiên cứu thắp sáng các vịnh ở Puerta Rico. Để giữ cho chúng khỏe mạnh, ông sẽ thay nước muối vài ngày một lần và đảm bảo chúng đều đặn trải qua chu kỳ gồm 12 tiếng thắp sáng và 12 tiếng tắt đèn. Tiến sĩ Gruber cũng sẽ kiểm tra các vi sinh vật phát quang sinh học khác mà ông thu thập trong những chuyến thám hiểm ở nhiều khu vực hẻo lánh trên thế giới, lưu trữ trong tủ cấp đông ở nhiệt độ -115 độ C.
Các nhà nghiên cứu sẽ không thể tiến hành thí nghiệm mới nào trong tương lai gần, do đó 4 thành viên cùng nhóm với tiến sĩ Gruber, những người đang tìm cách giải mã tín hiệu hóa học của tảo biển phát sáng, động vật giáp xác và san hô, vội vã thu thập vật liệu vào hôm 20/3 để phân tích tại nhà. Trong thời gian diễn ra dịch bệnh, nhóm nghiên cứu có thể hỗ trợ nếu các nhà quản lý y tế công cộng cần tư vấn về vi sinh vật học. "Chúng tôi sẽ làm bất cứ thứ gì có thể để giúp đỡ", tiến sĩ Gruber nói.
Cất mẫu vật tiến hóa vào tủ cấp đông
Từ năm 1988, hàng chục quần thể vi khuẩn E. coli đã tồn tại và thay đổi qua 70.000 quần thể. Mang tên Thí nghiệm tiến hóa dài hạn, dự án đem đến cơ hội quan sát quá trình tiến hóa diễn ra. Lúc đầu, các quần thể đều giống nhau. Nhưng từ năm này qua năm khác, chúng nhân lên ngày càng nhanh, mỗi quần thể chịu ảnh hưởng của những đột biến khác nhau. Nhưng từ ngày 9/3, các nhà nghiên cứu phải cất chúng vào tủ cấp đông ở nhiệt độ -80 độ C thay vì bỏ một phần quần thể E. coli ra đĩa cạn cùng với dưỡng chất như mọi ngày.
Dụng cụ dùng để nghiên cứu E. Coli trong thí nghiệm dài hạn của tiến sĩ Richard Lenski. Ảnh: NYT.
Tiến sĩ Richard Lenski, người thiết kế và điều hành thí nghiệm tại Đại học Michigan, Mỹ, chú ý tới số ca nhiễm nCoV ngày càng tăng từ tháng 1. Việc dừng thí nghiệm sẽ làm gián đoạn trọng tâm nghiên cứu. Tuy nhiên, các quần thể E. coli có thể quay trở lại tiến hóa chỉ một ngày sau khi rã đông và tiến sĩ Lenski cùng cộng sự sẽ tiếp tục công việc dang dở.
Bảo tàng đóng cửa
Kiersten Formoso, sinh viên cao học năm 2 chuyên ngành cổ sinh vật học động vật có xương sống ở Đại học Nam California đã lên kế hoạch trải qua kỳ nghỉ mùa xuân ở Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên Los Angeles, Mỹ để tham quan những con thương long, thằn lằn đầu rắn và cá voi cổ đại. Formoso muốn chụp ảnh và đo các chi của những loài động vật biển có vú đã tuyệt chủng từ lâu trong bộ sưu tập của bảo tàng. Cô phải tạm hoãn mọi kế hoạch vô thời hạn. "Cuối cùng tôi đã tiến tới bước sẵn sàng bắt đầu thu thập dữ liệu và virus này khiến cánh cửa đóng sập ngay trước mặt tôi", Formoso chia sẻ.
Hóa thạch động vật tiền sử trong bảo tàng. Ảnh: Alamy.
Bảo tàng đưa ra quy định hạn chế ra vào, bao gồm những nghiên cứu sinh như Formoso. Điều đó sẽ khiến cô không thể thực hiện nghiên cứu về quá trình các động vật có tổ tiên sống trên cạn tiến hóa để bơi dưới nước, như sư tử biển và lợn biển. Formoso hy vọng có thể trình bày nghiên cứu ở hội thảo thường niên của Hiệp hội Cổ sinh vật học Động vật có xương sống Mỹ diễn ra vào mùa thu năm nay. Nhưng hạn chót để nộp nghiên cứu là 30/4 và cô đang chờ hiệp hội gia hạn. "Nếu họ không làm vậy, tôi không biết mình sẽ làm gì nữa. Tôi không có nghiên cứu để nộp", Formoso nói.
Khi công tác thực địa đi kèm nguy cơ
Sự phát triển của bang Bangalore, trung tâm công nghệ của Ấn Độ, giúp cải thiện mức sống cho hàng triệu người. Nhưng tác động của quá trình đô thị hóa tới những vùng trồng trọt xung quanh chưa được xác định rõ. Đó là đề tài của Pramila Thapa, sinh viên cao học tại Đại học Kassel và Göttingen, Đức.
"Chúng tôi đã chuẩn bị mọi thứ cho một cuộc khảo sát xã hội quy mô lớn", Tobias Plieninger, giáo sư của Thapa ở Đại học Kassel và Göttingen, cho biết. "Chúng tôi đã phát triển bảng câu hỏi thăm dò, chọn ra 60 ngôi làng và thị trấn với tổng cộng 1.200 đối tượng khảo sát tiềm năng, tuyển 6 người phỏng vấn".
Nhưng khi Covid-19 trở thành đại dịch, chính quyền bang Bangalore đóng cửa các trường đại học và nhiều nơi công cộng. Đối tác ở Ấn Độ của Đại học Kassel và Göttingen lo ngại về việc tiến hành khảo sát ngoài trời vào lúc này. Theo Thapa, một số người lo ngại nhóm nghiên cứu có thể mang virus vào làng. Thapa cho biết dự án đang tạm dừng trong khi chờ các đồng nghiệp của cô và cộng đồng họ nghiên cứu được xác nhận an toàn.
Không thể nghiên cứu lính cứu hỏa trong thời kỳ khủng hoảng
Với phòng thí nghiệm của tiến sĩ Satchin Panda tại Viện Nghiên cứu Sinh học Salk ở La Jolla, Califronia, Mỹ, Covid-19 đang cướp đi đối tượng nghiên cứu của ông. Tiến sĩ Panda nghiên cứu nhịp sinh học trong cơ thể người. Ông đặc biệt quan tâm tới cách duy trì nhịp sinh học, tìm hiểu các gián đoạn gây hại như thế nào cho sức khỏe. Ví dụ, nghiên cứu cho thấy những nhân viên làm ca như y tá và lính cứu hỏa sẽ dễ mắc một số bệnh bao gồm ung thư, tiểu đường và bệnh tim.
Trong thử nghiệm lâm sàng đang diễn ra, tiến sĩ Panda và cộng sự là Pam Taub ở Đại học California, San Diego, Mỹ, hướng dẫn lính cứu hỏa nhịn ăn không liên tục và đánh giá liệu phương pháp ăn kiêng này có giúp họ khỏe hơn hay không. Nhưng khi các lính cứu hỏa được điều tới giúp Cơ quan quản lý khẩn cấp liên bang Mỹ ứng phó với dịch bệnh, nhóm của tiến sĩ Panda phải gác lại nghiên cứu. "Nghiên cứu trên lính cứu hỏa của chúng tôi rất thú vị nhưng chúng tôi rất buồn vì có thể không kịp hoàn thành", tiến sĩ Panda nói. Theo ông, nguồn kinh phí 3 năm cho dự án chỉ kéo dài đến hết tháng 8.
