Vòng xoáy trả đũa từ 'bão thuế quan' của ông Trump

[Romano]

Nếu các nhà lãnh đạo thế giới không cẩn trọng, họ có thể mắc kẹt trong vòng xoáy leo thang "ăn miếng trả miếng", khiến cuộc chiến thuế quan vượt khỏi tầm kiểm soát.Câu chuyện bắt đầu bằng thuế quan nhưng sau đó nhanh chóng leo thang, trở thành cuộc đối đầu "ăn miếng trả miếng" trên nhiều mặt trận.

Việc Tổng thống Donald Trump áp thuế 25% lên hàng hóa Canada đã khiến giới lãnh đạo nước này tức giận. Ontario đáp trả bằng cách rút các loại rượu Mỹ khỏi kệ hàng.

Thủ hiến bang Ontario Doug Ford thậm chí còn đe dọa áp phụ phí hoặc ngừng cung cấp nguồn điện sang 3 bang Mỹ, làm dấy lên lo ngại về hóa đơn tiền điện tăng vọt hay tệ hơn là mất điện trên diện rộng.Động thái này khiến ông Trump tức giận đến mức từng tuyên bố sẽ áp thuế 50% đối với toàn bộ thép và nhôm nhập khẩu từ Canada, trước khi bình tĩnh trở lại.

CNN đánh giá cuộc chiến thương mại này có thể vượt khỏi tầm kiểm soát rất nhanh. Nếu các nhà lãnh đạo thế giới không cẩn trọng, họ có thể mắc kẹt trong vòng xoáy leo thang khó thoát ra.

"Trò chơi này đã lan sang nhiều lĩnh vực khác", Mary Lovely, chuyên gia cấp cao tại Viện Kinh tế Quốc tế Peterson, nói.

"Tất nhiên tôi sẽ đáp trả"
Không chỉ có căng thẳng thương mại Mỹ - Canada leo thang.

Sau khi ông Trump tuyên bố áp thêm 10% thuế vào tháng 2, Trung Quốc đã công bố mức thuế trả đũa, đồng thời áp dụng các biện pháp kiểm soát xuất khẩu mới và đưa tập đoàn PVH Group - công ty sở hữu thương hiệu Calvin Klein - vào danh sách đen của chính phủ.

Liên minh châu Âu (EU) hôm 12/3 cũng đáp trả mức thuế của Tổng thống Trump đối với thép và nhôm bằng cách nhắm vào các mặt hàng mang tính biểu tượng Mỹ như quần jean, thuyền và rượu whiskey, khiến ngành công nghiệp rượu của nước này phản ứng mạnh mẽ.

Khi được hỏi về động thái của EU, ông Trump cho hay: “Tất nhiên tôi sẽ đáp trả”.

Và ông đã làm vậy. Hôm 13/3, tổng thống Mỹ đe dọa áp mức thuế khổng lồ 200% lên rượu vang, champagne và các loại rượu châu Âu khác.

"Windex của ông Trump"
Việc chiến tranh thương mại leo thang đã khiến giới đầu tư, CEO và các nhà kinh tế lo ngại, chưa kể đến một bộ phận ngày càng lớn trong công chúng Mỹ.

"Liệu chuyện này có vượt khỏi tầm kiểm soát không?", giáo sư Kent Smetters tại Penn Wharton Model đặt câu hỏi.

Giáo sư Smetters tại Trường Wharton thuộc Đại học Pennsylvania - nơi ông Trump từng theo học - hiện cho rằng khả năng nền kinh tế Mỹ có rơi vào suy thoái trong năm nay hay không vẫn còn là điều chưa chắc chắn.

Việc chiến tranh thương mại lan rộng là điều có thể dự đoán được.

Xét cho cùng, ông Trump đang sử dụng thuế quan - công cụ thương mại - cho những vấn đề không liên quan đến thương mại như nhập cư, fentanyl và bảo vệ vị thế thống trị của đồng USD.

"Đây là nước lau kính Windex của ông Donald Trump. Ông ấy xịt nó lên mọi thứ", Lovely nhận xét, so sánh niềm đam mê thuế quan của tổng thống Mỹ với người cha trong "My Big Fat Greek Wedding" cùng niềm tin Windex có thể giải quyết mọi vấn đề.

Diễn biến tiếp theo
Ông Trump đã phát tín hiệu rằng ông chưa có ý định dừng lại.

Bất chấp làn sóng phản đối ngày càng gia tăng từ Phố Wall, tổng thống Mỹ vẫn đe dọa áp đặt thêm nhiều mức thuế bổ sung, bao gồm thuế đáp trả dự kiến có hiệu lực vào ngày 2/4.

Nếu được triển khai, các mức thuế này có thể dẫn đến biện pháp trả đũa tiếp theo.

"Những tuần gần đây đã nhắc nhở chúng ta rằng thương mại có thể là vấn đề mang tính cảm xúc. Các quốc gia có thể coi đây là chuyện cá nhân. Và trong bối cảnh hiện nay, có những nhân vật với cá tính mạnh tham gia vào vấn đề này", Christine McDaniel, chuyên gia nghiên cứu cấp cao tại Trung tâm Mercatus thuộc Đại học George Mason, nhận định.

"Hành vi con người rất khó dự đoán và mô hình hóa. Các nhà kinh tế thương mại đã có 3 thập kỷ tương đối dễ dàng. Nhưng giờ đây, chúng ta không có mô hình nào phù hợp với thế giới mới này", McDaniel nói.

Business Roundtable cho biết chỉ số Triển vọng Kinh tế của CEO đã suy giảm, và các giám đốc điều hành đang cắt giảm kế hoạch tuyển dụng cũng như đầu tư.

Trong cuộc thăm dò ý kiến ​​với khoảng 100 CEO lớn của Mỹ tại Hội nghị CEO Caucus của Viện Lãnh đạo Điều hành Yale, 85% phản đối cách tiếp cận thương mại của ông Trump. 94% giám đốc điều hành bày tỏ lo ngại thuế quan sẽ gây lạm phát.

Jeffrey Sonnenfeld, nhà sáng lập Viện Lãnh đạo Điều hành Yale, cho biết các lãnh đạo doanh nghiệp đều đồng thuận rằng có lý do chính đáng để áp dụng thuế quan một cách có chọn lọc. Tuy nhiên, họ "tức giận" trước những lý do liên tục thay đổi mà chính quyền Trump đưa ra đối với thuế quan.

Dù vậy, CNN đánh giá vẫn còn quá sớm để biết tác động cuối cùng của cuộc chiến thương mại này đối với nền kinh tế cũng như thị trường tài chính.

Các nhà lãnh đạo nước ngoài có thể do dự trong việc tiếp tục vòng xoáy leo thang, bởi họ không muốn gây thêm tổn hại cho nền kinh tế trong nước.

"Họ hiểu rằng thuế quan không tốt cho nền kinh tế của họ. Đó có thể là yếu tố phá vỡ vòng xoáy ăn miếng trả miếng này", Lovely nhận định.

Ngoài ra, ông Trump cũng có thể buộc phải giảm bớt áp lực thuế quan nếu nền kinh tế Mỹ bắt đầu thực sự suy yếu, hoặc Phố Wall có phản ứng dữ dội hơn.

"Tổng thống đang ở trong tình thế khó khăn. Mọi mức thuế quan (dù chỉ là đe dọa) đều khiến vị thế của ông trở nên khó khăn hơn", Simon Johnson, người đứng đầu Kinh tế và Quản lý Toàn cầu tại MIT, nói. "Nếu tiếp tục đi theo hướng này, giá cả sẽ tăng và nền kinh tế sẽ chậm lại hơn nữa”.