Đức Phật không chỉ là bậc giác ngộ, mà còn là tấm gương về trí tuệ, từ bi và đạo đức hoàn hảo. Trong suốt cuộc đời hoằng pháp, Ngài luôn hành xử theo những nguyên tắc bất di bất dịch, không bao giờ vi phạm. Dưới đây là 10 điều Đức Phật không bao giờ làm, phản ánh bản chất thanh tịnh và cao thượng của Ngài
1. Không Bao Giờ Nói Dối
Đức Phật luôn dạy rằng “chân lý là ánh sáng dẫn đường,” và chính Ngài chưa bao giờ nói sai sự thật, dù trong hoàn cảnh nào. Ngài không chỉ nói lời chân thật mà còn cân nhắc cách nói sao cho có lợi ích, phù hợp với hoàn cảnh và đối tượng.
Kinh Tăng Chi Bộ (AN 5.198) ghi lại lời dạy của Đức Phật:
“Có năm yếu tố để một lời nói chân thật: đúng sự thật, hợp thời, nói với thiện ý, có lợi ích, và nói với lòng từ bi.”
2. Không Bao Giờ Hành Động Vì Lợi Ích Cá Nhân
Suốt 45 năm thuyết pháp, Đức Phật chưa từng tìm kiếm danh lợi hay lợi ích vật chất cho bản thân. Ngài sống cuộc đời đơn giản, khất thực và chỉ mong đem giáo pháp giúp chúng sinh thoát khổ.
Kinh Trung Bộ (MN 26) kể lại khi Ma Vương cám dỗ Ngài hãy sống đời hưởng thụ, Đức Phật đã trả lời:
“Này Ma Vương, Ta không tìm kiếm danh vọng, lợi lộc hay quyền lực. Ta chỉ mong giúp chúng sinh thoát khỏi luân hồi.”
3. Không Bao Giờ Phán Xét Hay Kỳ Thị Ai
Đức Phật đối xử với tất cả mọi người bình đẳng, bất kể họ là vua chúa hay người nghèo khó, Bà-la-môn hay nô lệ, đàn ông hay phụ nữ. Ngài dạy rằng giá trị của một người không nằm ở giai cấp hay xuất thân, mà ở đạo đức và trí tuệ.
Kinh Tương Ưng Bộ (SN 7.1) kể chuyện Đức Phật khuyên vua Ba-tư-nặc:
“Một người không phải Bà-la-môn vì sinh ra trong gia đình Bà-la-môn, mà vì hành động chân chính. Cũng vậy, một người không phải hạ tiện vì sinh ra trong gia đình thấp kém, mà vì hành vi bất thiện.”
4. Không Bao Giờ Dạy Những Điều Vô Ích
Mọi giáo pháp của Đức Phật đều nhằm giúp chúng sinh thoát khổ. Ngài không bao giờ tranh luận về những vấn đề vô ích như vũ trụ vô tận hay hữu hạn, thế giới có khởi đầu hay không, linh hồn có tồn tại mãi không.
Kinh Trung Bộ (MN 63) kể rằng một Tỳ-kheo hỏi về vũ trụ, Đức Phật đáp:
“Ví như một người bị trúng tên độc, thay vì chữa trị, lại muốn biết ai bắn tên, tên làm từ đâu… Người ấy sẽ chết trước khi tìm ra câu trả lời. Cũng vậy, điều quan trọng không phải là vũ trụ thế nào, mà là làm sao để chấm dứt khổ đau.
5. Không Bao Giờ Ép Buộc Ai Tin Theo Mình
Đức Phật luôn dạy rằng đạo Phật là con đường tự do trí tuệ, không phải tín ngưỡng ép buộc. Ngài khuyến khích mọi người tự suy xét, kiểm nghiệm trước khi tin theo.
Kinh Kalama (AN 3.65), Đức Phật dạy dân Kalama:
“Đừng tin chỉ vì nghe truyền miệng. Đừng tin chỉ vì đó là truyền thống. Đừng tin chỉ vì người có uy quyền nói. Hãy tự suy xét và thực nghiệm, nếu thấy điều đó đúng, có lợi ích, thì hãy tin theo.”
6. Không Bao Giờ Phản Ứng Với Sự Sân Hận
Dù bị vu khống, mắng nhiếc hay thậm chí bị hành hung, Đức Phật chưa bao giờ nổi giận hay trả đũa. Ngài luôn lấy từ bi làm đối sách với sân hận.
Kinh Pháp Cú (Dhp 5) dạy:
“Hận thù không thể dập tắt hận thù. Chỉ có lòng từ bi mới hóa giải được hận thù. Đây là chân lý muôn đời.”
7. Không Bao Giờ Lãng Phí Thời Gian Vào Những Việc Phù Phiếm
Đức Phật tận dụng mọi khoảnh khắc để hoằng pháp hoặc thiền định. Ngài không bao giờ tham gia những cuộc vui vô ích như cờ bạc, rượu chè, hay chuyện phiếm.
Kinh Tăng Chi Bộ (AN 8.54) khuyên rằng:
“Có tám điều người trí không làm: say sưa tửu sắc, biếng nhác, ham vui, thích tranh luận vô ích, thiếu tỉnh giác, không học hỏi, không thiền định, và không phát triển trí tuệ.”
8. Không Bao Giờ Giữ Lấy Giáo Pháp Cho Riêng Mình
Ngay sau khi giác ngộ, Đức Phật có ý định không thuyết pháp vì nghĩ rằng ít người có thể hiểu được chân lý sâu xa. Nhưng vì lòng từ bi, Ngài quyết định truyền bá giáo pháp cho tất cả chúng sinh.
Kinh Tương Ưng Bộ (SN 6.1) kể rằng Đức Phật tự nhủ:
“Ta sẽ mở cánh cửa bất tử cho những ai có thể nghe và thực hành.”
9. Không Bao Giờ Từ Chối Cứu Giúp Chúng Sinh
Dù ngày đêm bận rộn, Đức Phật không bao giờ từ chối bất cứ ai đến xin lời dạy. Dù là vua chúa, thương nhân, người nghèo, hay kẻ sát nhân như Angulimala, Ngài đều sẵn lòng giúp họ giác ngộ.
Kinh Tăng Chi Bộ (AN 4.111):
“Như người lữ khách chỉ đường cho kẻ lạc lối, như người dẫn đuốc soi đường trong đêm tối, Như Lai cũng vậy, khai sáng con đường cho những ai muốn thấy.”
10. Không Bao Giờ Rời Xa Con Đường Đạo Đức
Đức Phật giữ giới luật hoàn hảo, không bao giờ phạm phải những điều sai trái dù nhỏ nhất. Ngài là tấm gương về đạo đức tuyệt đối cho mọi đệ tử noi theo.
Kinh Trung Bộ (MN 12), Đức Phật khẳng định:
“Dù thế gian có sụp đổ, Như Lai vẫn không bao giờ nói sai hay làm điều trái với chân lý.”
Mười điều trên không chỉ phản ánh sự thanh tịnh và hoàn hảo của Đức Phật, mà còn là những nguyên tắc quan trọng mà mọi người có thể noi theo. Nếu áp dụng vào cuộc sống, chúng ta sẽ có được sự an lạc, trí tuệ và từ bi như Đức Phật đã dạy.
VietBF@sưu tập
