Xung đột Israel - Iran: Còn cơ hội cho ngoại giao?

[Romano]

Với việc trì hoãn quyết định có tấn công Iran hay không, Tổng thống Mỹ Donald Trump dường như đang đặt nhiều kỳ vọng hơn vào giải pháp ngoại giao
Tổng thống Mỹ Donald Trump hôm 19-6 cho biết sẽ đưa ra quyết định có tấn công Iran hay không trong vòng 2 tuần tới. Động thái này lập tức thúc đẩy các nỗ lực ngoại giao khẩn cấp nhằm nối lại tiến trình đàm phán bị đình trệ kể từ khi xung đột Israel - Iran bắt đầu hôm 13-6.Đài CNN dẫn lời các quan chức Mỹ cho biết ông Donald Trump và các cố vấn hy vọng rằng Iran sẽ từ bỏ lập trường cứng rắn và chấp nhận các điều khoản mà trước đây họ từng bác bỏ, trong đó có việc từ bỏ chương trình làm giàu uranium. Bên cạnh đó, quyết định trên cũng cho nhà lãnh đạo Mỹ có thêm thời gian cân nhắc các hậu quả tiềm tàng, trong đó có nguy cơ kéo Mỹ vào một cuộc xung đột nước ngoài mà ông từng cam kết sẽ tránh.

Các nguồn tin cho biết Mỹ đến giờ vẫn chưa gây sức ép lên Israel để dừng tấn công Iran. Song song đó, Tehran vẫn chưa đưa ra dấu hiệu nào cho thấy họ sẵn sàng từ bỏ lập trường về việc làm giàu uranium, vốn được xem là lằn ranh đỏ. Tính đến ngày 19-6, vẫn chưa có cuộc đàm phán chính thức nào giữa Mỹ và Iran được lên kế hoạch, theo các quan chức Mỹ. Dù vậy, với việc trì hoãn quyết định có tấn công Iran hay không, ông Donald Trump dường như đang đặt nhiều kỳ vọng hơn vào giải pháp ngoại giao.Nỗ lực đầu tiên đến từ cuộc gặp giữa bộ trưởng ngoại giao các nước Anh, Đức, Pháp và người đồng cấp Iran tại TP Geneva - Thụy Sĩ ngày 20-6 (giờ địa phương). Theo một số nguồn tin, tại cuộc gặp này, các nước châu Âu muốn "thăm dò thái độ" của phía Tehran để xem họ có sẵn sàng tìm kiếm giải pháp ngoại giao hay không bởi họ tin rằng việc tấn công qua lại giữa Israel và Iran không phải là cách giải quyết.

Các nhà lãnh đạo châu Âu cho rằng nguy cơ từ chương trình hạt nhân của Iran vẫn tồn tại ngay cả khi Israel tiến hành không kích vì Tehran vẫn nắm giữ kiến thức về công nghệ hạt nhân và có thể vẫn duy trì những hoạt động hạt nhân bí mật mà các cuộc tấn công quân sự không thể phá hủy hoàn toàn.

Trước thềm cuộc gặp, các bộ trưởng ngoại giao của 3 nước châu Âu nói trên đã được cung cấp nội dung thỏa thuận mà ông Steve Witkoff, đặc phái viên Trung Đông của Tổng thống Mỹ, đã đề xuất với Iran. Đây là thỏa thuận mà Tehran đã từ chối trước khi Israel bắt đầu các cuộc tấn công.

Ngoài ra, Bộ trưởng Ngoại giao Anh David Lammy đã gặp Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio tại thủ đô Washington hôm 19-6. Phát biểu sau cuộc gặp, ông Lammy khẳng định vẫn còn thời gian để đạt được một giải pháp ngoại giao với Iran. Ngoài ra, hai quan chức này nhất trí rằng Tehran "không bao giờ được phép phát triển hoặc sở hữu vũ khí hạt nhân".Ngoài ông Lammy, Ngoại trưởng Mỹ còn tiếp bộ trưởng Ngoại giao Na Uy, cũng như điện đàm với người đồng cấp Pháp và các quan chức ngoại giao Liên minh châu Âu. Nội dung trao đổi là nỗ lực thúc đẩy con đường ngoại giao bảo đảm Iran "không bao giờ phát triển vũ khí hạt nhân nữa". Các quan chức Mỹ, trong đó có ông Witkoff, cũng tích cực liên lạc với giới chức các nước tại Trung Đông. Nhiều người trong số này đã đề nghị giúp làm trung gian cho một lộ trình ngoại giao.