Xăm là một hình thức ghi dấu vĩnh viễn bằng mực làm thay đổi sắc tố da để làm đẹp, tạo ấn tượng hoặc vì mục đích khác. Ngày nay, xăm mình vẫn còn là một đề tài gây tranh luận trong xã hội mặc dù đã thấy cho phổ biến rộng rãi. Một số người xem đó là cách để thể hiện ra bản thân, cảm xúc, sự sáng tạo và sự khác biệt của cá nhân, còn một số khác lại coi nó như dấu hiệu của kẻ tội phạm và tầng lớp thấp kém.
(Minh họa)
Lịch sử về nghệ thuật xăm mình
Đã có nhiều bằng chứng trong khảo cổ học cho thấy xăm mình là một trong những hình thức nghệ thuật lâu đời nhất, kể từ thời đồ đá. Có rất nhiều xác ướp đã được tìm thấy từ thiên niên kỷ thứ 2 trước Công nguyên ở Ai Cập hay Siberia đều có hình xăm. Các pho tượng bằng đất nung được tìm thấy tại Nhật bản có niên đại 5,000 năm trước Công nguyên cũng thấy có hình xăm trên mặt. Các hình xăm này đều mang ý nghĩa về tôn giáo hoặc thuyết huyền bí nào đó.
Chữ "
tattoo" (hình xăm) được bắt nguồn từ chữ
"tatau" của người
Maori, có nghĩa là
"để đánh dấu". Cách xăm mình ở
Maori trong thời kỳ đó (khoảng năm 1769, được phát hiện ra bỡi các thuỷ thủ của Thuyền trưởng James Cook) rất đẹp, và là những dấu hiệu về danh dự trong xã hội thời tiền Châu Âu, chứ không phải thể hiện ra nhân cách của tầng lớp thấp kém như lối suy nghĩ của nhiều người.
Mục đích xăm mình
- Làm đẹp và vì tôn giáo: xăm vật tổ trong một cộng đồng cư dân để nhận biết người trong cùng bộ lạc, hoặc đánh dấu thời kỳ trưởng thành của mỗi thiếu niên sau chuyền đi săn đầu tiên hoặc của người phụ nữ trong nghi lễ dậy thì để chuẩn bị…lấy chồng. Một số hình xăm cũng thể hiện ra địa vị và đẳng cấp trong một tôn giáo.
- Phô trương giai cấp: xăm mình cho phép khẳng định địa vị trong xã hội. Vào thế kỷ 19, giới quý tộc Anh và các vua chúa như Nga hoàng Nicolas II, vua Thuỵ Điển và Đan Mạch đã sang Nhật để xăm hình rồng. Nhưng ngược lại, tại Nhật thời kỳ đó chỉ có những thành phần được coi là thấp kém mới cho xăm mình như lính cứu hoả, người giữ ngựa. Băng nhóm tội phạm lớn nhất ở Nhật bản là
Yakuza được người ta nhận diện bỡi những hình xăm kín người theo cách xăm truyền thống của người Nhật. Trong tù, ngày nay, các tay anh chị (
"đại bàng") thường có xăm hình rồng, cọp để khẳng định vị thế đàn anh.
- Nhận diện ra tội phạm: Các triều đại phong kiến Châu Á từng xử tội phạm nhân bằng cách cho xăm mình. Các hình xăm khác nhau tại các vị trí khác nhau cho phép phân biệt nhanh chóng loại tội phạm nguy hiểm như các tù nhân bị cho lưu đày. Tuy nhiên, hình phạt này dần dần được thay thế bằng các hình thức xử phạt khác kể từ thế kỷ thứ 17.
- Thẩm mỹ: Ngày nay, phụ nữ muốn xăm để làm đẹp một cách kín đáo như lông mày, môi, mắt,… Giới trẻ thì xăm mình như một cách để khẳng định cá tính.
Người Việt cổ đại thường xăm hình thủy quái vào người để đánh lừa thuồng luồng khi xuống nước bắt cá (theo sách Lĩnh Nam Chích Quái), hoặc các chiến sĩ thời Trần xăm chữ
"Sát Thát" để thể hiện ra sự can trường, quyết tâm đánh giặc trong thời kỳ kháng chiến chống Nguyên, Mông.
Phương pháp xăm mình
1/ Cổ điển: Các bộ lạc cổ dùng kim khâu hoặc mẫu tre được mài nhọn để xăm. Mực xăm thường được chế ra từ bồ hóng hoặc than củi cho nghiền vụn, hoặc chiết xuất từ các bộ phận trên cây lá móng như lá, hoa hoặc cành vì mỗi bộ phận này sẽ cho ra màu sắc khác nhau. Nhúng kim vào mực và dùng chày vồ đóng nhẹ lên da.
2/ Hiện đại: Chiếc "máy khắc da chạy bằng điện" đầu tiên được sáng chế bỡi Samuel O’Reiily (New York) năm 1891 đã tạo một bước ngoặt cho nghệ thuật xăm mình và được sử dụng cho đến ngày nay qua nhiều lần được cải tiến.
Các nguy cơ thường gặp khi xăm mình
Do dùng kim đưa các chất màu xuyên qua da vào sâu đến lớp trung bì, hạ bì nên da dễ bị tổn thương và có thể có một số hiểm hoạ ngoài ý muốn. Do đó, ở nhiều quốc gia văn minh, các nơi thực hiện kỹ thuật xăm phải có đầy đủ chứng chỉ và giấy phép hành nghề và phải đạt tiêu chuẩn an toàn vệ sinh của ngành y tế. Ở VN, chỉ cần nộp đơn đăng ký kinh doanh là đã có thể hành nghề. Nếu đi xăm mình cũng đồng nghĩa là bạn phải chấp nhận có khả năng xảy ra những nguy cơ như sau:
- Lây bệnh qua đường máu: HIV, viêm gan B, C, bệnh Herpes, uốn ván, lao, giang mai,…
- Nhiễm trùng da tại chỗ xăm: thường do vi khuẩn tụ cầu, liên cầu có mặt thường trực trên da làm cho chỗ xăm bị viêm mủ. Nặng hơn có thể bị nhiễm trùng sâu gây ra hoại tử, nhiễm trùng máu. Nếu có chổ b sẹo lồi thì chỗ viêm nhiễm sẽ để lại vết sẹo xấu vĩnh viễn sau khi lành.
- Dị ứng với mực xăm: Tai biến này ngày càng gặp nhiều khi các nạn nhân đến cầu cứu các bệnh viện chuyên khoa về da liễu vì các chất màu có trong mực xăm co1 chứa các hóa chất như thuỷ ngân, các kim loại nặng như đồng, cobalt, sắt,…Các hình thức thường bị là ngứa, đỏ da, phù nề, eczema, viêm da tiếp xúc. Phản ứng thường xảy ra ngay sau khi xăm nhưng cũng có thể sau đó vài tuần, vài tháng, thậm chí hàng năm trời.
- Biến dạng cơ thể khi cho xoá dấu xăm: Lúc mới xăm ai cũng háo hức, nhưng khi đã chán, không ít người lại tìm đến các cơ sở y tế với mục đích…cho xoá xăm với muôn vàn lý do: không thích xăm nữa vì muốn quên kỹ niệm cũ(!), hình xăm xấu, muốn thay hình khác, hoặc bên vợ (hoặc chồng) tương lai không thích xăm mình, hoặc phải đi phỏng vấn xin việc,…
Do mực được đưa vào sâu trong da, nên muốn cho xoá xăm phải tìm cách để tẩy cho sạch mực, do đó chắc chắn sẽ để lại sẹo trên da, thậm chí sẹo lồi, cho dù các phương tiện ngày nay rất hiện đại như tia laser, bào mòn da,… Ngoài ra, chính các biện pháp cho xoá xăm cũng có thể gây nám da vĩnh viễn hoặc biến chứng ung thư hoá sau này.
Nên suy nghĩ kỷ trước khi xăm mình
Với những điều đã trình bày ở trên, nếu bạn nào vẫn còn muốn đi xăm minh thì hãy cân nhắc thêm các yếu tố sau:
1/ Chọn hình xăm: Lời khuyên là hãy chọn ra một hình đẹp, càng "độc đáo" càng tốt, sau đó đợi…1 năm. Thường chỉ sau vài tháng cò thể bạn sẽ chán với hình xăm đó và muốn cho đổi hình mới, thậm chí…không muốn xăm nữa. Nên nhớ là hình xăm sẽ tồn tại mãi mãi nên việc chọn ra hình nên cẩn thận là để tránh tối đa việc phải đi cho xoá xăm.
- Tìm một cửa hàng uy tín và một
"nghệ sĩ" có tay nghề xăm thực thụ vì không phải cửa hàng nào cũng đủ vệ sinh sạch sẽ để bạn có thễ giao phó tính mạng, cũng như không phải thợ xăm nào cũng có khả năng thể hiện ra hình xăm theo như bạn đã tưởng tượng.
- Giá cả: hãy ghi nhớ câu slogan của một cửa tiệm:
"Hình xăm tốt thì không rẻ, hình xăm rẻ thì không tốt". Nôm na là tiền nào của đó, không thể có vừa ngon, bổ, rẻ được.
- Hãy tránh xa các thợ xăm
"dạo" và khi có một trong các tai biến kể trên xảy ra, hãy đến ngay các cơ sở y tế để được tư vấn, điều trị kịp thời.
