Ngày 19/11 vừa rồi, CDC đã cho đăng tải một bài viết với tựa đề là
"Tự kỷ và vắc-xin", trong đó nội dung quan trọng nhất được cơ quan đề cập ra khi cho rằng
"vắc-xin không gây ra chứng tự kỷ không phải là một tuyên bố dựa trên bằng chứng khoa học vững chắc". Điều này có nghĩa là CDC đã cho rút lại lời tuyên bố khẳng định
"vắc-xin không gây ra bệnh tự kỷ ở trẻ em", đồng thời Bộ Y tế Hoa Kỳ sẽ tiến hành cho đánh giá toàn diện vấn đề này và sẽ cho công bố trong năm 2026.
Giải thích vì sao mà CDC phải cho rút lại lời tuyên bố này?
Từ đầu thập niên 2000, CDC đã khẳng định chắc nịch rằng,
"vắc-xin không gây ra tự kỷ ở trẻ em", tuy nhiên những cuộc nghiên cứu và đánh giá độc lập trong 30 năm qua của các cơ quan y tế trong nước Mỹ như
IOM, AHRQ,... cho thấy không có đủ bằng chứng để chấp nhận hoặc bác bỏ lới tuyên bố đó.
Việc thiếu bằng chứng khoa học đã làm cho lời tuyên bố
"vắc-xin không gây ra tự kỷ ở trẻ em" đó bị vi phạm Đạo luật Chất lượng Dữ kiện (Data Quality Act 2001-DQA 2001), đồng nghĩa với việc CDC phải cho rút lại tuyên bố này và chờ thêm các bằng chứng khoa học khác đủ tin cậy hơn, trước khi có thể tuyên bố chắc chắn 100% rằng: vắc-xin không (hoặc có) gây ra chứng tự kỷ ở trẻ em.
Sau khi rút lại tuyên bố trên, Bộ Y tế và Dịch vụ nhân sinh Mỹ (HHS) dưới sự điều hành của Bộ trưởng Kennedy sẽ cho khởi động cuộc điều tra và cho đánh giá toàn diện mối liên hệ nhân quả giữa vắc-xin và chứng tự kỷ ở trẻ em, cho đến khi có kết quả thì Bộ sẽ cho đăng tải trên trang web CDC.gov, dự kiến sẽ công bố ngay trong năm 2026 tới đây.
Tựa đề của bài viết cũ
"Vắc-xin không gây ra chứng tự kỷ" (Vaccines do not cause Autism*) trên trang web của CDC vẫn được cho giữ nguyên vì sự thỏa thuận cũ giữa HHS và Chủ tịch Ủy ban Y tế, Giáo dục, Lao động và Hưu trí Thượng viện Mỹ, nhưng có bỏ thêm dấu
* và chờ thêm các nghiên cứu mới, dự kiến sẽ công bố ra trong năm 2026.
CDC cho rút lại lời tuyên bố, nhưng không chống cho sử dụng vắc-xin (anti-vax)
Trong lúc cho rút lời tuyên bố và chờ các đánh giá uy tín hơn, HHS đã khởi động một loạt các cuộc nghiên cứu gọi là
"gold-standard" để cho đánh giá toàn diện cơ chế sinh học của vắc-xin ở trẻ sơ sinh, bao gồm phụ gia chất nhôm, mức rủi ro khi chích ngừa, nhóm trẻ em dễ bị tổn thương (ví dụ trẻ em có đột biến ty thể), viêm thần kinh và lịch chích ngừa tổng quát.
CDC không phủ nhận lợi ích của vắc-xin vì đã giúp ngăn ngừa hiệu quả các dịch bệnh gây chết người hàng loạt hoặc gây thương tật vĩnh viễn, đặc biệt là ở trẻ em (ví dụ các bệnh nguy hiểm như sởi, ho gà, bại liệt, v..v..). Cơ quan này nói rằng cần có thêm bằng chứng chắc chắn về mối liên quan giữa vắc-xin và chứng tự kỷ để giúp duy trì niềm tin của công chúng.
CDC cũng khuyến cáo các bậc cha mẹ nên theo dõi con em mình kiỹ hơn để nhận diện các dấu hiệu sớm của chứng tự kỷ (giao tiếp bằng mắt khi em bé dưới 12 tháng tuổi), tham khảo bác sĩ về lịch chích ngừa cá nhân, thậm chí là trì hoãn chích ngừa một số liều vắc-xin đối với các nhóm trẻ em dễ bị tổn thương ty thể. Chi tiết hơn sẽ được công bố trong năm 2026 khi có báo cáo đầy đủ.
Tóm lại, CDC đã có sự thay đổi về việc tuyên bố chắc chắn rằng "
vắc-xin không gây ra chứng tự kỷ ở trẻ em" thành chưa có bằng chứng xác đáng, cần thêm chứng cứ khoa học đầy đủ và minh bạch.
Sự trùng hợp đáng ngờ
Có đếni 50% các bậc cha mẹ ở Mỹ có con bị chứng tự kỷ tin rằng vắc-xin là thủ phạm, đặc biệt là các liều vx chích sớm lúc mới sinh ra: (DTaP, HepB, Hib, IPV, PCV-vx 5 trong 1 ngừa các bệnh bạch hầu, uốn ván, ho gà, viêm gan B và viêm phổi) chích cho trẻ dưới 6 tháng tuổi và vx MMR (ngừa sởi, quai bị và rubella), chích khi trẻ từ 1 tuổi trở lên.
Số liều chích ngừa cho sơ sinh ở Mỹ tăng gấp 4 lần, từ 5 liều của năm 1986 tăng lên thành 20 liều từ đầu thập niên 2000, trùng hợp với tiỷ lệ chứng tự kỷ tăng từ 1/2000 (thập niên 1980) lên thành 1/36 (theo số liệu của CDC cho công bố ra vào năm 2023). Nghĩa là tỷ lệ chứng tự kỷ đã tăng lên gấp 55 lần.
Vì sao vắc-xin bị nghi ngờ là gây ra chứng tự kỷ?
Người ta cho rằng chất phụ gia nhôm có trong vắc-xin (được bỏ thêm vô để tăng cường miễn dịch) là nguyên nhân gây ra tổn thương thần kinh ở trẻ em, trực tiếp liên quan đến chứng tự kỷ. Mặc dù vắc-xin MMR không có chứa chất nhôm, nhưng các loại vắc-xin khác thì có, đặc biệt trong DTaP (vắc-xin 3 trong 1 ngừa bạch hầu, uốn ván, ho gà) có hàm lượng nhôm lên đến 0.25-0.625mg/liều.
Tổng số hàm lượng nhôm mà trẻ em 18 tháng tuổi sau khi chích ngừa đầy đủ các mũi vắc-xin khi nhận được lên đến gần 5 mg. Một số các cuộc nghiên cứu ở Mỹ hồi năm 2022 cho thấy lượng nhôm đó có liên hệ đến chứng hen suyễn maãn tính, nhưng chưa có nghiên cứu đầy đủ liên quan đến tổn thương ở hệ thống thần kinh và chứng tự kỷ.
Lịch chích ngừa ở các nước cho trẻ em có sự khác biệt với nhau, có nơi bắt đầu chích từ 2 tháng tuổi, các mũi tiêm cách nhau 4 tuần, có nơi thì cách nhau 6 tuần, khiến cho cho các số liệu được nghiên cứu không đồng nhất và đầy đủ. Chính vì vậy HHS Mỹ cần cho tái khởi động lại chương trình đánh giá toàn diện mối liên quan nhân quả giữa vắc-xin và chứng tự kỷ ở trẻ em.
Tương tự như ở Hoa Kỳ, WHO và EMA (Cơ quan Y tế châu Âu) vẫn khẳng định rằng vắc-xin không gây ra chúng tự kỷ dựa trên các cuộc nghiên cứu về vắc-xin MMR không chứa nhôm, nhưng lại ít có nghiên cứu nào về các loại vắc-xin 3 trong 1, 5 trong 1 và 6 trong 1 chích cho trẻ sơ sinh dưới 6 tháng tuổi.
