Tình trạng thiếu nghiêm trọng chip bộ nhớ trên toàn cầu đang buộc các công ty trí tuệ nhân tạo và thiết bị điện tử tiêu dùng phải cạnh tranh để giành giật nguồn cung ngày càng khan hiếm, khi giá của những linh kiện thiết yếu này tăng vọt.
Ảnh minh họa: REUTERS/TTXVN
Theo hãng tin Reuters ngày 3/12, tình trạng khan hiếm diễn ra ở hầu hết các loại bộ nhớ, từ chip dùng trong USB và điện thoại thông minh đến bộ nhớ băng thông cao (HBM) tiên tiến cung cấp cho chip AI tại các trung tâm dữ liệu. Theo công ty nghiên cứu thị trường TrendForce, giá ở một số phân khúc đã tăng hơn gấp đôi kể từ tháng 2, khiến các nhà giao dịch đánh cược rằng đợt tăng giá này còn tiếp diễn.
Hệ quả có thể vượt ra ngoài lĩnh vực công nghệ. Nhiều nhà kinh tế và lãnh đạo doanh nghiệp cảnh báo tình trạng thiếu nguồn cung kéo dài có nguy cơ làm chậm tốc độ tăng năng suất dựa trên AI và trì hoãn hàng trăm tỷ USD đầu tư vào hạ tầng số. Tình trạng này cũng có thể tạo áp lực lạm phát trong bối cảnh nhiều nền kinh tế đang cố gắng kiểm soát giá cả và đối phó với thuế quan của Mỹ.
Ông Sanchit Vir Gogia, Tổng giám đốc điều hành công ty tư vấn công nghệ Greyhound Research, nói: “Tình trạng thiếu bộ nhớ giờ đã từ mối quan ngại ở mức linh kiện thành rủi ro kinh tế vĩ mô. Quá trình triển khai AI đang xung đột với chuỗi cung ứng vốn không thể đáp ứng yêu cầu”.
Bản phân tích về khủng hoảng nguồn cung leo thang cho thấy nỗ lực của ngành này để đáp ứng cơn khát chip tiên tiến đã tạo ra một tình thế khó xử: Các nhà sản xuất chip vẫn không thể sản xuất đủ bán dẫn cao cấp cho cuộc đua AI, trong khi việc chuyển hướng khỏi các sản phẩm bộ nhớ truyền thống đang làm nghẽn nguồn cung cho điện thoại thông minh, máy tính cá nhân và thiết bị điện tử tiêu dùng. Một số công ty đang vội vàng điều chỉnh.
Giám đốc tài chính của Nvidia cho biết thỏa thuận đầu tư 100 tỷ USD vào OpenAI, công ty mẹ của ChatGPT, chưa được hoàn tất.
Số hàng trong kho trung bình của các nhà cung cấp bộ nhớ truy cập ngẫu nhiên động (DRAM, loại chính dùng trong máy tính và điện thoại) đã giảm xuống còn 2 - 4 tuần vào tháng 10, từ 3 - 8 tuần vào tháng 7 và 13 - 17 tuần vào cuối 2024.
Tình trạng thiếu hụt đang diễn ra trong bối cảnh nhà đầu tư đặt câu hỏi liệu hàng tỷ USD đổ vào hạ tầng AI có tạo ra bong bóng hay không. Một số nhà phân tích dự đoán sẽ có sàng lọc, chỉ những công ty lớn nhất và mạnh về tài chính mới có thể chịu đựng được mức giá tăng.
Một lãnh đạo trong ngành chip bộ nhớ nói rằng tình trạng thiếu hụt hiện nay sẽ trì hoãn các dự án trung tâm dữ liệu tương lai. Việc xây dựng công suất mới mất ít nhất hai năm, nhưng các nhà sản xuất chip bộ nhớ e ngại xây dựng quá mức vì lo rằng có thể phải để không nếu nhu cầu tăng đột biến không còn.
Samsung và SK Hynix đã công bố đầu tư mới nhưng chưa nói chi tiết tỷ lệ sản xuất giữa HBM và bộ nhớ thông thường. SK Hynix thông báo với các nhà phân tích rằng tình trạng thiếu hụt bộ nhớ sẽ kéo dài đến cuối 2027.
Ông Chey Tae-won, Chủ tịch tập đoàn SK Group (công ty mẹ của SK Hynix), nói tại một diễn đàn ngành ở Seoul tháng trước: “Hiện nay, chúng tôi nhận được yêu cầu cung cấp bộ nhớ từ rất nhiều công ty và lo lắng không biết có thể đáp ứng hết hay không. Nếu không cung cấp được, họ có thể rơi vào tình trạng không thể kinh doanh”.
Hồi tháng 10, OpenAI đã ký các thỏa thuận ban đầu với Samsung và SK Hynix để cung cấp chip cho dự án Stargate, dự kiến cần tới 900.000 wafer mỗi tháng vào năm 2029, tức là gấp đôi sản lượng HBM toàn cầu hiện tại
Chật vật tìm nguồn cung
Sau khi ChatGPT ra mắt vào tháng 11/2022, thúc đẩy cơn sốt AI tạo sinh, cuộc chạy đua toàn cầu xây dựng trung tâm dữ liệu AI khiến các nhà sản xuất bộ nhớ phân bổ nhiều sản lượng hơn cho HBM, dùng trong các bộ xử lý AI mạnh mẽ của Nvidia.
Cạnh tranh từ các đối thủ Trung Quốc sản xuất DRAM cấp thấp, như ChangXin Memory Technologies, cũng thúc đẩy Samsung và SK Hynix đẩy nhanh chuyển hướng sang các sản phẩm biên lợi nhuận cao hơn. Hai công ty Hàn Quốc chiếm 2/3 thị phần DRAM.
Samsung thông báo khách hàng vào tháng 5/2024 rằng sẽ ngừng sản xuất một loại chip DDR4 (loại cũ dùng trong máy tính để bàn và máy chủ) trong năm nay. Công ty sau đó đã thay đổi quyết định và sẽ kéo dài sản xuất. Tháng 6, Micron thông báo đã thông báo khách hàng về việc ngừng cung cấp DDR4 và phiên bản LPDDR4 (loại dùng trong điện thoại thông minh) trong 6 - 9 tháng. ChangXin cũng ngừng hầu hết hoạt động sản xuất DDR4.
Tuy nhiên, sự chuyển dịch này trùng với chu kỳ thay thế cho các trung tâm dữ liệu và máy tính để bàn truyền thống, cùng với doanh số điện thoại thông minh cao hơn dự kiến, vốn dựa vào chip thông thường.
Ông Dan Hutcheson, nghiên cứu viên cao cấp tại TechInsights, nhận xét: “Có thể nói ngành này đã bị bất ngờ”.
Samsung đã tăng giá chip bộ nhớ máy chủ lên tới 60% tháng trước. Giám đốc điều hành Nvidia, ông Jensen Huang, thừa nhận mức tăng giá đáng kể nhưng cho biết Nvidia đã đảm bảo được nguồn cung lớn.
Hồi tháng 10, Google, Amazon, Microsoft và Meta đã yêu cầu Micron nhận đơn hàng mở, thông báo họ sẽ mua hết khả năng cung cấp, bất kể giá cả.
Alibaba, ByteDance và Tencent cũng tìm kiếm nguồn cung, cử lãnh đạo thăm Samsung và SK Hynix tháng 10 và 11 để thúc đẩy phân bổ. Một nguồn tin cho biết: “Ai cũng đang tìm kiếm nguồn cung”.
Tháng 10, SK Hynix cho biết tất cả chip của họ đã được bán hết cho năm 2026, trong khi Samsung nói đã có khách hàng cho chip HBM sản xuất năm tới. Cả hai công ty đang mở rộng công suất để đáp ứng nhu cầu AI, nhưng các nhà máy chip truyền thống đến 2027 hoặc 2028 mới đi vào hoạt động.
Cổ phiếu Micron, Samsung và SK Hynix tăng mạnh trong năm nay nhờ nhu cầu chip. Tháng 9, Micron dự báo doanh thu quý I vượt ước tính thị trường, trong khi Samsung trong tháng 10 báo cáo lợi nhuận quý cao nhất hơn ba năm.
Công ty tư vấn Counterpoint Research dự báo giá bộ nhớ tiên tiến và truyền thống sẽ tăng 30% đến hết quý IV và có thể tăng thêm 20% đầu 2026.
Sốc giá điện thoại
Các nhà sản xuất điện thoại Trung Quốc Xiaomi và Realme cảnh báo có thể phải tăng giá.
Ông Francis Wong, Giám đốc tiếp thị Realme tại Ấn Độ, nói rằng mức tăng chi phí bộ nhớ là chưa từng có kể từ khi điện thoại thông minh xuất hiện và có thể buộc công ty tăng giá thiết bị 20 - 30% vào tháng 6. Ông nói: “Nhà sản xuất có thể tiết kiệm chi phí camera, bộ xử lý hay pin, nhưng chi phí bộ nhớ là điều tất cả các nhà sản xuất phải gánh chịu hoàn toàn; không thể chuyển sang khách hàng”.
Xiaomi cho biết sẽ bù đắp chi phí bộ nhớ cao bằng cách tăng giá và bán nhiều điện thoại cao cấp hơn, đồng thời các mảng kinh doanh khác sẽ giúp giảm tác động.
Tháng 11, hãng máy tính xách tay Đài Loan ASUS cho biết còn hàng cho khoảng bốn tháng, bao gồm các linh kiện bộ nhớ, và sẽ điều chỉnh giá khi cần.
Winbond, hãng chip Đài Loan chiếm khoảng 1% thị trường DRAM, là một trong những công ty đầu tiên thông báo mở rộng công suất. Hội đồng quản trị đã phê duyệt kế hoạch trong tháng 10 để tăng chi tiêu vốn lên 1,1 tỷ USD.
Chủ tịch Winbond Pei-Ming Chen nói: “Rất nhiều khách hàng đến nói: 'Chúng tôi thực sự cần sự giúp đỡ', thậm chí có người yêu cầu hợp đồng dài hạn sáu năm”.
Khan hiếm trên thị trường
Tại trung tâm điện tử Akihabara ở Nhật Bản, các cửa hàng hạn chế mua sản phẩm bộ nhớ để ngăn tích trữ. Một bảng thông báo bên ngoài PC Shop Ark cho biết từ ngày 1/11, khách hàng chỉ được mua tối đa tám sản phẩm bao gồm ổ cứng, ổ SSD và bộ nhớ hệ thống.
Nhân viên năm cửa hàng cho biết tình trạng thiếu hụt đã đẩy giá lên cao trong vài tuần gần đây. Ở một số cửa hàng, khoảng 1/3 sản phẩm đã hết hàng.
Các sản phẩm như bộ nhớ DDR5 32 GB (phổ biến với game thủ) có giá trên 47.000 yên, tăng từ khoảng 17.000 yên giữa tháng 10. Bộ 128 GB cao cấp hơn tăng hơn gấp đôi, lên khoảng 180.000 yên.
Việc tăng giá đẩy khách hàng sang thị trường hàng cũ và có lợi cho những người như Roman Yamashita, chủ cửa hàng iCON ở Akihabara. Anh cho biết việc kinh doanh linh kiện máy tính đã qua sử dụng đang bùng nổ.
Eva Wu, quản lý bán hàng tại công ty phân phối linh kiện Polaris Mobility ở Thâm Quyến (Trung Quốc), cho biết giá thay đổi quá nhanh khiến nhà phân phối đưa báo giá theo kiểu môi giới, hết hạn hàng ngày hoặc trong một số trường hợp theo giờ, trong khi trước đây là theo tháng.
Tại Bắc Kinh, một người bán DDR4 cho biết đã tích trữ 20.000 đơn vị chờ giá tăng thêm.
Tại California (Mỹ), Paul Coronado cho biết doanh số hàng tháng tại công ty Caramon tăng mạnh từ tháng 9. Hầu hết sản phẩm hiện được các bên trung gian có trụ sở ở Hong Kong mua và bán lại cho khách hàng Trung Quốc. Ông nói: “Chúng tôi từng bán khoảng 500.000 USD/tháng. Giờ tăng lên 800.000 - 900.000 USD”.
VietBF@sưu tập
