Tổng thống đắc cử Donald Trump dự định triển khai một chiến dịch trục xuất hàng loạt khi ông nhậm chức vào ngày 20/1 nhắm vào hàng triệu di dân bất hợp pháp tại Mỹ và những người có quy chế được bảo vệ tạm thời, một ý tưởng đầy thử thách có thể làm tan vỡ các gia đình và ảnh hưởng đến các doanh nghiệp Mỹ.
Đầu năm 2022, có khoảng 11 triệu di dân bất hợp pháp hoặc có quy chế bảo vệ tạm thời, một con số mà một số nhà phân tích cho rằng đã tăng lên đến 13, 14 triệu người. Những người có quy chế được bảo vệ tạm thời không thể bị trục xuất ngay lập tức và nhiều người sống ở các tiểu bang dung chấp di dân bất hợp pháp (còn gọi là các tiểu bang ‘an trú’) vốn giới hạn sự hợp tác với việc thực thi luật di trú của liên bang.
Các di dân bất hợp pháp sống ở đâu?
California là tiểu bang có số lượng di dân bất hợp pháp nhiều nhất tại Mỹ với khoảng 2,2 triệu người vào năm 2022, theo ước tính của Trung tâm Nghiên cứu Di cư New York, một tổ chức nghiên cứu phi đảng phái.
Sau California là tiểu bang Texas với 1,8 triệu người. Tiếp theo là Florida 936.000 người; New York có 672.000; New Jersey có 495.000, và Illinois có 429.000 di dân bất hợp pháp.
California, New York, New Jersey và Illinois - tất cả đều là các thành trì của đảng Dân chủ - nằm trong số 11 tiểu bang có các đạo luật hoặc chính sách dung chấp di dân bất hợp pháp, hạn chế hợp tác với việc thực thi luật di trú của liên bang, theo Trung tâm Tài nguyên Pháp lý Di trú.
Khoảng 44% di dân bất hợp pháp tại Mỹ sống ở các tiểu bang ‘an trú’ trong năm 2022, theo ước tính của trung tâm này. Con số đó không bao gồm những người ở các thành phố và ở các quận ‘an trú’, những nơi không có đạo luật tiểu bang, như New Mexico.
Hầu hết di dân bị Cơ quan Thực thi Di trú và Hải quan Mỹ (ICE) bắt giữ là do vượt biên trái phép hoặc bị chuyển giao từ các nhà tù và trại giam di trú của tiểu bang và địa phương.
Các cơ quan thực thi pháp luật ở các tiểu bang ‘an trú’ thường từ chối thông báo cho ICE khi họ giam giữ hoặc thả một người di dân hội đủ điều kiện để bị trục xuất.
Di dân bất hợp pháp xuất xứ từ đâu?
Gần phân nửa số di dân bất hợp pháp tại Mỹ vào năm 2022 đến từ Mexico, chiếm khoảng 4,8 triệu trong tổng số 11 triệu người, theo báo cáo của Bộ An ninh Nội địa Mỹ.
Các quốc gia hàng đầu khác bao gồm Guatemala, El Salvador và Honduras.
Kể từ tháng 1/2022, khoảng 2 triệu di dân từ Cuba, Haiti, Nicaragua và Venezuela đã bị bắt khi vượt biên trái phép hoặc được phép vào Mỹ qua các chương trình nhân đạo dưới thời Biden, theo thống kê của Bộ An ninh Nội địa.
Ông Trump dự định sẽ chấm dứt các chương trình nhập cảnh của ông Biden, bao gồm một chương trình dành cho di dân có người bảo lãnh ở Mỹ và một chương trình cho phép di dân đang ở phía bên kia biên giới Mexico sử dụng ứng dụng để xin phỏng vấn nhập cảnh qua các cửa khẩu hợp pháp.
Di dân bất hợp pháp ở Mỹ làm việc ở đâu?
Phần lớn di dân bất hợp pháp tại Mỹ vào năm 2022 đều ở độ tuổi lao động chính, theo báo cáo của Bộ An ninh Nội địa Mỹ. Khoảng 8,7 triệu trong số 11 triệu người là trong độ tuổi từ 18-54.
Các nhóm nông nghiệp đã kêu gọi ông Trump miễn trừ cho công nhân của họ khỏi cuộc tẩy chay quy mô lớn mà ông đã hứa, lập luận rằng việc trục xuất sẽ gây xáo trộn chuỗi cung ứng thực phẩm của Mỹ.
Các tổ chức nghiên cứu và chính phủ Mỹ có các ước tính khác nhau về số lượng công nhân nông nghiệp sống bất hợp pháp ở Mỹ. Trung tâm Nghiên cứu Di cư New York ước tính tổng số này là 283.000 người vào năm 2022, với khoảng một nửa trong số đó ở California. Các ước tính của chính phủ Mỹ cho thấy tổng số trên toàn quốc có thể gần 1 triệu người.
Bao nhiêu hộ gia đình ở Mỹ có thành viên là di dân bất hợp pháp?
Nhóm cổ súy nhập cư FWD.us dự báo có thể có tới 14 triệu rưỡi di dân không có giấy tờ hợp pháp hoặc không có các biện pháp bảo vệ tạm thời tính tới tháng 1/2025, tăng từ con số 11 triệu hồi năm 2022.
Trong số đó, có 10,1 triệu người đang sinh sống cùng công dân Mỹ hoặc thường trú nhân có thẻ xanh của Mỹ, được gọi là ‘các hộ gia đình hỗn hợp.’
Con số này cho thấy một chiến dịch trục xuất quy mô lớn có thể sẽ chia cắt các gia đình và ảnh hưởng đến hàng triệu công dân Mỹ và thường trú nhân tại Mỹ.
Theo phân tích của FWD.us từ dữ liệu của chính phủ, ít nhất 5,1 triệu trẻ em quốc tịch Mỹ sống với một phụ huynh là di dân bất hợp pháp.
Các gia đình này có thể phải đối mặt với khả năng di chuyển đến một quốc gia khác cùng nhau hoặc bị chia cắt.
Những di dân bất hợp pháp đã sống ở Mỹ bao lâu?
Khoảng 54% người nhập cư ở Mỹ không có tình trạng hợp pháp đã sống ở quốc gia này hơn 10 năm tính đến năm 2022, theo báo cáo của Trung tâm Nghiên cứu Di cư New York.
Khoảng 25% sống ở Mỹ chưa đầy 5 năm.
Bao nhiêu di dân tại Mỹ không có tình trạng hợp pháp?
Bộ An ninh Nội địa Mỹ, Trung tâm Nghiên cứu Di cư New York, và các tổ chức nghiên cứu khác đã sử dụng dữ liệu từ Tổng điều tra dân số Mỹ và các con số khác để ước tính rằng vào năm 2022 có khoảng 11 triệu di dân bất hợp pháp hoặc có các bảo vệ nhân đạo tạm thời.
Các thống kê về thực thi và nhập cảnh của Bộ An ninh Nội địa Mỹ cho thấy ít nhất có thêm 5 triệu người nữa đã vào Mỹ mà không có tình trạng hợp pháp hoặc có tình trạng nhân đạo tạm thời kể từ đó.
Tuy nhiên, một số trong nhóm này đã bị trục xuất, tự nguyện rời đi, xin được tình trạng hợp pháp hoặc qua đời trong suốt thời gian đó. Hiện tại không có ước tính cập nhật nào tính đến tất cả các kết quả này.
Các ước số đó có bao gồm các di dân có quy chế bảo vệ tạm thời không?
Vâng, ước tính về số lượng di dân bất hợp pháp ở Hoa Kỳ thường bao gồm những người có bảo vệ nhân đạo tạm thời, có nghĩa là họ sẽ không bị trục xuất ngay lập tức.
Các bảo vệ này bao gồm 1,1 triệu người được bảo vệ bởi Quy chế Bảo vệ Tạm thời (TPS) tính đến ngày 30/9. Với TPS, họ không bị trục xuất và có quyền tiếp cận giấy phép lao động nếu quê hương cố quốc của họ được cho là không an toàn do xung đột vũ trang, thảm họa thiên tai hoặc bị rơi vào những tình huống đặc biệt khác.
Quy chế TPS kéo dài từ 6 tháng đến 18 tháng nhưng có thể được gia hạn vô thời hạn. Ông Trump đã cố gắng chấm dứt hầu hết các đăng ký TPS trong nhiệm kỳ tổng thống đầu tiên từ năm 2017 đến 2021 nhưng đã bị các tòa án liên bang ngăn cản.
Ông dự kiến sẽ cố gắng chấm dứt hầu hết các đăng ký TPS khi các quy chế bảo vệ này hết hạn, nhưng quá trình này sẽ phải đối mặt với các vụ kiện pháp lý.
Hàng ngàn người khác có tình trạng tương tự được gọi là Hoãn Thực Thi Trục Xuất (DED), mà ông Trump cũng có thể cố gắng hủy bỏ.
Thêm vào đó, có 535.000 người được miễn trục xuất và được cấp giấy phép lao động thông qua chương trình Hoãn hành động trục xuất đối với những ai đến Mỹ khi còn là trẻ em (DACA) vốn dành cho những di dân ‘Dreamer’ được đưa vào Mỹ bất hợp pháp khi còn nhỏ.
Ông Trump đã cố gắng chấm dứt chương trình DACA trong nhiệm kỳ tổng thống đầu tiên của mình nhưng đã bị Tòa án Tối cao khước từ.
Ông Trump dự kiến sẽ cố gắng chấm dứt chương trình DACA một lần nữa, mặc dù trong một cuộc phỏng vấn gần đây, ông nói sẽ sẵn sàng đàm phán để bảo vệ các di dân ‘Dreamers.’
Tiểu bang Texas hiện đang dẫn đầu một vụ kiện chống lại chương trình này, và vụ kiện có thể sẽ được đưa trở lại Tòa án Tối cao trong nhiệm kỳ tổng thống của ông Trump.
