Một cựu chiến binh Quân đội Mỹ đã treo cờ đen của Nhà nước Hồi giáo (IS) trên chiếc xe tải mà anh ta lái đâm vào những người đang đón năm mới ở New Orleans. Việc này cho thấy IS vẫn có khả năng kích động bạo lực, mặc dù đã chịu nhiều năm tổn thất trước liên minh quân sự do Mỹ đứng đầu.
Người dân thắp nến tưởng niệm những người thiệt mạng trong vụ đâm xe tải tại New Orleans. Ảnh từ video của CNN.
Vào thời kỳ đỉnh cao quyền lực từ năm 2014 đến năm 2017, "vương quốc" IS đã giành quyền kiểm soát và áp dụng chế độ khắc nghiệt ở nhiều vùng rộng lớn tại Iraq và Syria và hưởng quyền lợi trên khắp Trung Đông.
Thủ lĩnh khi đó là Abu Bakr al-Baghdadi đã nổi lên từ bóng tối để lãnh đạo nhóm cực kỳ cứng rắn này và tự xưng là "caliph" của tất cả người Hồi giáo. Nhân vật này bị lực lượng đặc nhiệm Mỹ tiêu diệt vào năm 2019 ở tây bắc Syria,
IS sụp đổ vào năm 2017 tại Iraq, nơi nó từng có một căn cứ chỉ cách Baghdad 30 phút lái xe, và tại Syria vào năm 2019, sau một chiến dịch quân sự kéo dài của liên minh do Mỹ đứng đầu.
Liên quân do bao gồm khoảng 4.000 lính Mỹ ở Syria và Iraq, đã tiếp tục tấn công các chiến binh bằng các cuộc không kích và đột kích mà quân đội Mỹ cho biết đã khiến hàng trăm chiến binh và thủ lĩnh thiệt mạng và bị bắt giữ.
Tuy nhiên, IS đã thực hiện một số hoạt động lớn trong khi nỗ lực tái thiết và tiếp tục truyền cảm hứng cho các cuộc tấn công đơn độc như vụ tấn công ở New Orleans khiến 14 người thiệt mạng.
IS phản ứng bằng cách phân tán trong các nhóm tự trị, ban lãnh đạo bí mật và quy mô tổng thể của mhóm khó có thể định lượng. Liên Hợp Quốc ước tính nhóm có 10.000 người ở vùng trung tâm của họ.
Các vụ tấn công đó bao gồm một vụ do các tay súng thực hiện tại một nhà hát ở Nga vào tháng 3/2024 khiến ít nhất 143 người thiệt mạng, và hai vụ nổ nhằm vào một buổi lễ chính thức ở thành phố Kerman của Iran vào tháng 1/2024 khiến gần 100 người thiệt mạng.
Bất chấp áp lực chống khủng bố, ISIS đã tập hợp lại, "sửa chữa các hoạt động truyền thông và khởi động lại các âm mưu bên ngoài", Quyền Giám đốc Trung tâm Chống khủng bố Quốc gia Mỹ Brett Holmgren cảnh báo vào tháng 10.
Các yếu tố địa chính trị đã hỗ trợ IS. Cuộc chiến của Israel chống lại Hamas ở Gaza đã gây ra sự tức giận lan rộng mà các chiến binh thánh chiến sử dụng để tuyển dụng. Những rủi ro đối với người Kurd Syria đang giam giữ hàng nghìn tù nhân IS cũng có thể tạo ra cơ hội cho nhóm này.
Các cơ quan thực thi pháp luật Mỹ cho biết IS chưa nhận trách nhiệm về vụ tấn công ở New Orleans hoặc ca ngợi nó trên các trang mạng xã hội, mặc dù những người ủng hộ tổ chức này đã làm như vậy.
Một quan chức quốc phòng cấp cao của Mỹ, phát biểu với điều kiện giấu tên, cho biết ngày càng có nhiều lo ngại về việc IS tăng cường nỗ lực tuyển dụng và trỗi dậy ở Syria.
Những lo ngại này gia tăng sau sự sụp đổ của Tổng thống Syria Bashar al-Assad vào tháng 12 và nhóm chiến binh này có khả năng sẽ lấp đầy khoảng trống.
Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken đã cảnh báo rằng Nhà nước Hồi giáo sẽ cố gắng lợi dụng giai đoạn bất ổn này để tái lập năng lực ở Syria, nhưng cho biết Mỹ quyết tâm không để điều đó xảy ra.
Một nhóm của Liên Hợp Quốc giám sát các hoạt động của IS đã báo cáo với Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc vào tháng 7 về "nguy cơ trỗi dậy" của nhóm này ở Trung Đông và gia tăng lo ngại về khả năng của chi nhánh có trụ sở tại Afghanistan, ISIS-Khorasan (ISIS-K), tiến hành các cuộc tấn công bên ngoài đất nước.
Các chính phủ châu Âu coi ISIS-K là "mối đe dọa khủng bố bên ngoài lớn nhất đối với châu Âu", báo cáo cho biết.
Nhóm nghiên cứu cho biết: "Ngoài các cuộc tấn công đã thực hiện, số lượng âm mưu bị phá vỡ hoặc bị theo dõi trên khắp Cộng hòa Hồi giáo Iran, Châu Á, Châu Âu và có khả năng xa tới tận Bắc Mỹ đang diễn ra ngày càng nhiều".
Jim Jeffrey, cựu đại sứ Mỹ tại Iraq và Thổ Nhĩ Kỳ, và là Đặc phái viên của Liên minh toàn cầu chống Nhà nước Hồi giáo, cho biết nhóm này từ lâu đã tìm cách thúc đẩy các cuộc tấn công đơn độc như vụ việc ở New Orleans.
Tuy nhiên, ông cho biết mối đe dọa vẫn là những nỗ lực của ISIS-K nhằm tiến hành các cuộc tấn công gây thương vong lớn như những gì đã xảy ra ở Moscow và Iran, và ở châu Âu vào năm 2015 và 2016.
ISIS cũng tiếp tục tập trung vào Châu Phi.
Tuần này, báo cáo cho biết 12 chiến binh Nhà nước Hồi giáo sử dụng xe có gắn bẫy đã tấn công một căn cứ quân sự vào thứ Ba ở vùng Puntland, đông bắc Somalia, giết chết khoảng 22 binh sĩ và làm bị thương hàng chục người khác.
Báo này gọi vụ tấn công là "cú đánh của năm. Một vụ tấn công phức tạp đầu tiên thuộc loại này".
Các nhà phân tích an ninh cho biết IS ở Somalia đã phát triển mạnh mẽ hơn nhờ dòng chiến binh nước ngoài đổ vào và nguồn thu nhập lớn hơn từ việc tống tiền các doanh nghiệp địa phương, trở thành "trung tâm đầu não" của nhóm này tại Châu Phi.
FBI cho biết hôm thứ năm rằng Shamsud-Din Jabbar, 42 tuổi, người Texas và là cựu chiến binh Quân đội Mỹ từng phục vụ ở Afghanistan, đã hành động một mình trong vụ tấn công ở New Orleans.
Jabbar dường như đã thực hiện các bản ghi âm lên án âm nhạc, ma túy và rượu, những hạn chế tương tự như sách lược của IS.
Các nhà điều tra đang xem xét "con đường dẫn đến sự cực đoan" của Jabbar, không rõ làm thế nào anh ta chuyển đổi từ một cựu quân nhân, một đại lý bất động sản và một cựu nhân viên của công ty tư vấn và thuế lớn Deloitte thành một người "100 phần trăm lấy cảm hứng từ ISIS", viết tắt của Nhà nước Hồi giáo.
Những tháng gần đây, các quan chức tình báo và an ninh nội địa Mỹ đã cảnh báo cơ quan thực thi pháp luật địa phương về khả năng các nhóm cực đoan nước ngoài, chẳng hạn như ISIS, nhắm vào các cuộc tụ tập đông người, đặc biệt là bằng các cuộc tấn công bằng xe đâm vào người.
Bộ Tư lệnh Trung ương Mỹ cho biết trong một tuyên bố công khai vào tháng 6 rằng IS đang cố gắng "tái thiết sau nhiều năm suy yếu năng lực".
IS tuyên bố đã thực hiện 153 vụ tấn công ở Iraq và Syria trong nửa đầu năm 2024, tốc độ này sẽ đưa nhóm này "lên tới tốc độ tăng gấp đôi số vụ tấn công" đã tuyên bố trong năm trước.
HA Hellyer, chuyên gia nghiên cứu Trung Đông và là cộng sự cấp cao tại Viện Nghiên cứu Quốc phòng và An ninh Hoàng gia Anh, cho biết Nhà nước Hồi giáo khó có thể giành lại được lãnh thổ đáng kể một lần nữa.
Ông cho biết ISIS và các tổ chức phi nhà nước khác vẫn tiếp tục gây ra mối nguy hiểm, nhưng chủ yếu là do khả năng gây ra "các hành vi bạo lực ngẫu nhiên" hơn là do chúng là một thực thể lãnh thổ.
"Không phải ở Syria hay Iraq, nhưng có những nơi khác ở châu Phi có thể kiểm soát một phần lãnh thổ trong một thời gian", Hellyer nói, "nhưng tôi không thấy điều đó có khả năng xảy ra, không phải là dấu hiệu báo trước cho sự trở lại nghiêm túc".
VietBF@ sưu tập
