Cuộc bầu cử lãnh đạo đảng Tự do Canada đã chính thức khép lại với chiến thắng áp đảo của Mark Carney, một nhà kỹ trị kỳ cựu nhưng chưa từng nắm giữ chức vụ dân cử.
Ông Mark Carney nhận được 85,9% số phiếu bầu từ các thành viên đảng, vượt xa đối thủ Chrystia Freeland, cựu Bộ trưởng Tài chính và từng là đồng minh thân cận của Thủ tướng sắp mãn nhiệm Justin Trudeau.
Với kết quả này, ông Carney sẽ thay thế ông Trudeau, người đã tuyên bố từ chức sau gần một thập kỷ cầm quyền.
Phát biểu sau chiến thắng hôm 9/3 (giờ địa phương), ông Carney nhấn mạnh tinh thần độc lập và chủ quyền của Canada trước sức ép từ phía Mỹ: “Nước Mỹ không phải Canada, và Canada không bao giờ là một phần của Mỹ dưới bất kỳ hình thức nào”.
Ông Mark Carney trở thành người kế nhiệm ông Justin Trudeau. Ảnh: New York Times.
Một trong những thách thức lớn nhất mà ông Carney sẽ phải đối mặt ngay sau khi nhậm chức là chính sách thương mại và các tuyên bố cứng rắn từ Tổng thống Mỹ Donald Trump, New York Times nhận định.
Người đứng đầu Nhà Trắng đã nhiều lần đe dọa áp đặt thuế quan lên hàng hóa Canada, gây ảnh hưởng tiêu cực đến nền kinh tế nước này. Trước tình hình đó, ông Carney cam kết sẽ duy trì chính sách thuế quan đối ứng với Mỹ: “Chính quyền của tôi sẽ không dỡ bỏ thuế cho đến khi Mỹ thể hiện sự tôn trọng đối với Canada”.
Tuy nhiên, thách thức không chỉ đến từ bên ngoài. Vì Carney hiện chưa nắm giữ ghế trong Quốc hội, ông dự kiến sẽ nhanh chóng kêu gọi tổng tuyển cử nhằm hợp thức hóa vị trí lãnh đạo của mình.
Trong cuộc bầu cử sắp tới, ông Carney sẽ đối đầu với Pierre Poilievre, lãnh đạo đảng Bảo thủ, người từng dẫn trước Đảng Tự do hơn 20 điểm % trong các cuộc thăm dò nhưng đang dần mất ưu thế.
Nhà kỹ trị kỳ cựu
Ông Carney, 59 tuổi, sinh ra ở miền Tây Bắc Canada và lớn lên tại Alberta, một khu vực nổi tiếng với ngành công nghiệp dầu mỏ và tài nguyên thiên nhiên. Trên hành trình học thuật, ông Carney theo học tại hai trong số những trường đại học danh giá nhất thế giới: Đại học Harvard và Đại học Oxford.
Trước khi tham gia chính trị, ông Carney có hơn một thập kỷ làm việc tại Goldman Sachs - một trong những tập đoàn tài chính lớn nhất thế giới. Sau đó, ông chuyển sang khu vực công và đảm nhận vai trò Thống đốc Ngân hàng Trung ương Canada vào năm 2008, đúng vào thời điểm cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu xảy ra.
Dưới sự lãnh đạo của ông Carney, Canada đã vượt qua giai đoạn suy thoái một cách tương đối ổn định nhờ các chính sách kịp thời và quyết đoán. Ông được đánh giá cao nhờ khả năng điều hành linh hoạt và sáng tạo.
"Ông ấy là một nhà quản lý ngân hàng trung ương sáng tạo và có tầm nhìn xa", Will Hutton, Chủ tịch Viện Khoa học Xã hội Anh, nhận xét về ông Carney.
Sau khi rời Ngân hàng Trung ương Canada năm 2013, ông Carney tiếp tục giữ chức Thống đốc Ngân hàng Trung ương Anh cho đến năm 2020 - thời điểm Vương quốc Anh chính thức rời Liên minh châu Âu (EU).
Ông Carney cũng từng cảnh báo rằng Brexit có thể gây rủi ro lớn cho nền kinh tế Anh. Những biện pháp phòng ngừa do ông chỉ đạo triển khai đã giúp giảm thiểu tác động tiêu cực của sự kiện này.
Dù có nền tảng kinh tế vững chắc, ông Carney chưa từng tham gia tranh cử trước đây, điều này đặt ra nhiều dấu hỏi về khả năng vận động chính trị của ông.
Trước đây, nhà kỹ trị 53 tuổi từng làm cố vấn kinh tế cho Thủ tướng Trudeau. Tuy nhiên, việc chưa từng giữ một vị trí dân cử khiến ông phải dành nhiều thời gian để xây dựng hình ảnh và thuyết phục cử tri.
Daniel Béland, giáo sư khoa học chính trị tại Đại học McGill, nhận xét: “Ông ấy là một nhà kỹ trị đúng nghĩa, nhưng việc điều hành một quốc gia không giống như quản lý một ngân hàng”.
Trong quá trình vận động tranh cử, ông Carney đã đưa ra nhiều cam kết lớn, bao gồm kiểm soát chi tiêu chính phủ, đầu tư vào nhà ở, đa dạng hóa quan hệ thương mại và áp dụng các biện pháp kiểm soát nhập cư tạm thời. Ông cũng là người ủng hộ mạnh mẽ vai trò của khu vực tư nhân trong giải quyết khủng hoảng khí hậu.
Trong khoảng thời gian làm thống đốc Ngân hàng Canada, ông Carney nổi tiếng với những bài phát biểu có tính hàn lâm và sâu rộng liên quan đến khía cạnh chính trị trong việc quản lý kinh tế.
Trong cuốn sách "Giá trị" mới được công bố gần đây, ông Carney đã đưa ra lời chỉ trích gay gắt về chủ nghĩa tư bản và đề xuất rằng thị trường phải phục vụ công dân, theo New York Times.
Thách thức trong nước
Sự xuất hiện của Carney đã khiến đảng Bảo thủ chuyển hướng tấn công mạnh mẽ vào ông. Các chiến dịch công kích tập trung vào tài sản cá nhân và các quyết định đầu tư của ông Carney, đồng thời nhấn mạnh mối liên hệ giữa ông và Thủ tướng Trudeau.
Đảng Bảo thủ cho rằng việc ông Carney từng cố vấn cho Thủ tướng Trudeau có thể khiến ông trở thành bản sao chính trị của người tiền nhiệm, trong bối cảnh nhiều cử tri đang mong muốn một sự thay đổi sau gần một thập kỷ cầm quyền của đảng Tự do.
Tuy nhiên, ông Carney đã cố gắng tách biệt hình ảnh của mình với ông Trudeau, nhấn mạnh năng lực quản lý khủng hoảng và kinh nghiệm điều hành các ngân hàng trung ương lớn như Ngân hàng Canada và Ngân hàng Anh.
Bên cạnh các thách thức về đối ngoại, ông Carney cũng sẽ phải đối mặt với các vấn đề trong nước, bao gồm khủng hoảng nhà ở, chi phí sinh hoạt tăng cao và chính sách nhập cư.
Nhiều cử tri đổ lỗi cho chính quyền ông Trudeau về tình trạng giá nhà đất leo thang và tình trạng thiếu hụt nguồn cung việc làm do chính sách nhập cư ồ ạt sau đại dịch.
Ngoài ra, ông Carney cũng đang đứng trước bài toán khó về việc khai thác tài nguyên thiên nhiên, bao gồm dầu khí, khoáng sản hiếm và uranium. Là một người ủng hộ đầu tư xanh, Carney sẽ cần đưa ra chiến lược cân bằng giữa bảo vệ môi trường và tận dụng nguồn tài nguyên để phát triển kinh tế.
Mặc dù từng là một nhà tài chính quyền lực, ông Carney đã khẳng định bản thân là một nhà lãnh đạo có tư tưởng tiến bộ, cam kết giữ vững giá trị của đảng Tự do.
“Con người mới có giá trị chứ không phải thị trường", ông Carney tuyên bố. “Khi được quản lý tốt, thị trường có thể tạo ra việc làm và tăng trưởng mạnh mẽ, nhưng chúng cũng thờ ơ trước nỗi đau con người và không nhìn thấy những nhu cầu cấp bách nhất của chúng ta”.
VietBF@sưu tập
