Nga có diện tích nông nghiệp tiềm năng lớn hơn bất kỳ nơi nào khác trên thế giới, nhưng nước này đã cạn kiệt khoai tây và hành tây.
Ngay cả Tổng thống Vladimir Putin cũng thừa nhận vấn đề. "Hóa ra chúng ta đang thiếu khoai tây", ông nói gần đây, đồng thời lưu ý đến việc thiếu củ cải đường và một số loại rau khác.
Điều này xảy ra sau khi giá khoai tây tăng vọt tại các cửa hàng ở Nga, gần gấp ba lần trong năm ngoái, theo số liệu chính thức. Trong khi đó, giá hành tây đã tăng gấp đôi.
Cơ quan thống kê Rosstat cho biết bắp cải hiện đắt hơn 50% so với một năm trước.
Người Nga phải trả khoảng 1 đô la cho một kg khoai tây vào tháng 6, nhưng đó là một mức giá cao ở một nơi mà thu nhập trước thuế trung bình khoảng 1.150 đô la, Rosstat cho biết.
Lương hưu chỉ hơn 230 đô la một chút.
Giá lương thực tăng cao là một trong những động lực chính gây ra lạm phát ở Nga, hiện đang ở mức 9,6%, theo Bộ Phát triển Kinh tế.
Ngân hàng trung ương đang cố gắng kiểm soát lạm phát với lãi suất chủ chốt ở mức cao, hiện tại là 20%. Lý do được đưa ra là nếu lãi suất cao khiến việc vay vốn trở nên khó khăn hơn, lượng tiền lưu thông sẽ giảm. Ít tiền hơn đồng nghĩa với nhu cầu giảm và giá cả giảm.
Nhưng điều đó đã gây ra thêm nhiều phức tạp.
Bộ trưởng Kinh tế cảnh báo về nguy cơ suy thoái sắp xảy ra
Tại Diễn đàn Kinh tế Quốc tế St. Petersburg gần đây, Bộ trưởng Kinh tế Maxim Reshetnikov đã đưa ra một cảnh báo hiếm hoi, rõ ràng về những vấn đề mà nền kinh tế trong nước đang phải đối mặt.
"Theo các số liệu, chúng ta đang trải qua một sự suy thoái, và theo tâm lý hiện tại của các doanh nhân, chúng ta đang trên bờ vực chuyển sang suy thoái", ông nói.
Theo Reshetnikov, mức lãi suất hiện tại đang khiến các doanh nhân nản lòng đầu tư. Ông ước tính rằng đầu tư trong quý 3 và quý 4 có thể giảm xuống dưới mức của năm ngoái.
Tuy nhiên, Thống đốc Ngân hàng Trung ương Elvira Nabiullina đã bác bỏ ý kiến cho rằng chính sách tiền tệ của bà đang sai lầm, mặc dù bà cũng dự đoán sẽ có những khó khăn.
Bất chấp các lệnh trừng phạt được áp đặt nhằm ngăn chặn chiến tranh với Ukraine, nền kinh tế Nga vẫn tăng trưởng trong hai năm - nhờ các chương trình của Moscow nhằm thay thế hàng nhập khẩu, sử dụng tiền từ quỹ đầu tư và dự trữ vốn trong hệ thống ngân hàng.
"Chúng ta phải hiểu rằng nhiều nguồn lực này thực sự đã cạn kiệt, và chúng ta phải nghĩ đến một mô hình tăng trưởng mới", Nabiullina nói.
Việc nền kinh tế Nga vẫn trụ vững một cách đáng ngạc nhiên kể từ cuộc tấn công của Putin vào Ukraine, bất chấp hơn một chục vòng trừng phạt của phương Tây, chủ yếu là nhờ sự chuyển dịch quyết liệt sang sản xuất vũ khí.
Vũ khí bùng nổ, khu vực dân sự gặp khó khăn
Sergei Chemezov, người thân tín của Putin, người đứng đầu tập đoàn quốc phòng nhà nước Rostec, gần đây đã khoe khoang về "sự gia tăng gấp mười lần về đạn dược và vũ khí so với năm 2021".
Các nhà phê bình cho rằng tăng trưởng tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của Nga không phản ánh tiềm năng của nền kinh tế trong việc sản xuất hàng hóa mới cho người dân hoặc nâng cao mức sống của họ.
Thay vào đó, nó chỉ cho thấy ngành công nghiệp vũ khí được tài trợ bởi ngân sách đang sản xuất ngày càng nhiều máy bay không người lái, tên lửa và xe tăng. Trong khi đó, các lĩnh vực dân sự từ lâu đã gặp khó khăn do chi phí cao, thiếu hụt nhân sự và công nghệ lạc hậu - một vấn đề càng trở nên trầm trọng hơn bởi các lệnh trừng phạt.
Các lĩnh vực xây dựng và bất động sản đang sa lầy trong khủng hoảng sâu sắc.
Sản xuất ô tô cũng bị đình trệ kể từ khi các nhà sản xuất và nhà cung cấp phương Tây quay lưng lại với Nga. Và mặc dù Trung Quốc đang bán được nhiều xe hơn tại Nga, nhưng họ lại không sản xuất tại địa phương.
Avtovaz, nhà sản xuất Lada thuộc đế chế của Chemezov, đã không thể lấp đầy khoảng trống mà các nhà sản xuất ô tô phương Tây để lại.
Tại Diễn đàn Kinh tế ở St Petersburg, công ty đã giới thiệu mẫu xe mới nhất của mình, Lada Azimut, dự kiến sẽ được sản xuất hàng loạt vào năm tới.
Tuy nhiên, các mẫu xe trước đó vẫn đang nằm chất đống trong kho do thiếu nhu cầu.
Doanh số bán xe mới tại Nga đã giảm trở lại sau một thời gian ngắn tăng trưởng vào năm 2024. Trong năm tháng đầu năm nay, tổng doanh số chỉ đạt khoảng 450.000 xe, giảm 26%. Avtovaz cũng dự báo thị trường sẽ sụt giảm 25% trong cả năm nay.
Cuộc khủng hoảng cũng đang ảnh hưởng đến nhà sản xuất máy móc nông nghiệp Rostselmash. Là nhà sản xuất máy gặt đập liên hợp và máy kéo, công ty đã áp dụng chế độ nghỉ phép bắt buộc đối với hơn 15.000 nhân viên.
Điều này khiến nhân viên không rõ liệu họ có thể quay lại làm việc sau đó hay không. Nhà máy đã cắt giảm giờ làm việc vào tháng 3 và cho 2.000 công nhân nghỉ việc một tháng sau đó.
Nghịch lý thay, Rostselmash cũng không thể hưởng lợi từ việc các đối thủ phương Tây rút lui trên diện rộng.
Doanh số máy gặt đập liên hợp đang trì trệ, với mức sụt giảm 20% vào năm ngoái, tiếp theo là mức giảm từ 10% đến 15% trong năm nay.
Khoảng 40% sản lượng hàng năm của Rostselmash đang nằm phủ bụi trong các nhà kho. Nông dân thiếu tiền mặt để mua công nghệ mới - phải đối mặt với lãi suất cao và chi phí sản xuất tăng cao.
Thu hoạch thu hẹp làm dấy lên lo ngại về an ninh lương thực
Điều này lại ảnh hưởng đến mùa màng. Năm 2022, khi Điện Kremlin phát động cuộc xâm lược toàn diện vào Ukraine, Putin đã tự hào báo cáo sản lượng ngũ cốc kỷ lục 157 triệu tấn. Tuy nhiên, sản lượng đã giảm hàng năm kể từ đó.
Putin đã ra lệnh tăng sản lượng ngũ cốc lên 170 triệu tấn và xuất khẩu lên 80 triệu tấn vào năm 2030. "Nhưng dựa trên những xu hướng mới nhất, tình hình ở nước ta đang đi theo hướng ngược lại", Phó Thủ tướng Dmitry Patrushev, người phụ trách nông nghiệp, cho biết. Ông kêu gọi nhanh chóng khắc phục điều này.
Moscow hiện đang hy vọng sản lượng sẽ tốt hơn năm ngoái khi nông dân bắt đầu thu hoạch khoai tây. Nguồn cung tăng vọt có thể khiến giá giảm, ít nhất là trong thời điểm hiện tại.
Nếu không, Putin có thể phải dùng đến công thức của đồng minh lâu năm của mình, nhà lãnh đạo Belarus Alexander Lukashenko, được mệnh danh là "nhà độc tài khoai tây".
Lukashenko - không có chính bản thân mình - gần đây là người Bêlarut được đề xuất chỉ ăn khoai tây một hoặc hai lần một tuần - nói khác, họ sẽ quá béo.
