|
Châu Âu đang đối diện một câu hỏi lớn trong chiến lược an ninh: Liệu có nên xây dựng “bức tường UAV” dọc biên giới NATO để đối phó với các mối đe doạ an ninh trong tương lai?
Chủ tịch Ủy ban Châu Âu Ursula von der Leyen trong bài diễn văn Thông điệp Liên minh ngày 10/9 nhấn mạnh, châu Âu “phải lắng nghe lời kêu gọi” từ các quốc gia Baltic về việc xây dựng một “bức tường máy bay không người lái (UAV)”. Bà khẳng định, đây “không phải là một tham vọng viển vông, mà là nền tảng cho việc xây dựng một nền quốc phòng đáng tin cậy”.
Ủy viên quốc phòng EU Andrius Kubilius trước đó cho biết ông dự định triệu tập các Bộ trưởng quốc phòng EU để bàn thảo về việc triển khai dự án “bức tường máy bay không người lái” dọc biên giới phía Đông sau vụ UAV xâm nhập không phận Ba Lan hồi đầu tháng này.Dự án được gọi là "Bức tường máy bay không người lái Baltic", có sự tham gia của Ba Lan, Phần Lan, Estonia, Latvia và Litva, nhằm củng cố tuyến phòng thủ chiến lược của EU và NATO. Hiện có ít nhất 8 công ty quốc phòng đồng ý đầu tư vào dự án này, trong đó 2 công ty xác nhận một số công nghệ đã sẵn sàng triển khai, song chờ quyết định tích hợp từ các chính phủ châu Âu.
Ông Jaanus Tamm, Chủ tịch kiêm CEO công ty quốc phòng DefSecIntel (Estonia), kỳ vọng cuộc họp do ông Kubilius đề xuất sẽ đưa ra tín hiệu mạnh mẽ rằng EU coi đây là ưu tiên nghiêm túc.
“Điều chúng tôi cần không chỉ là thêm một tuyên bố chính trị, mà là một kế hoạch hành động cụ thể”, ông Tamm nhấn mạnh.
Có gì trong dự án "Bức tường máy bay không người lái Baltic"?
Trung tâm của dự án này là một hệ thống phòng thủ nhiều lớp mang tên Eirshield - một nền tảng đánh chặn do DefSecIntel (Estonia) hợp tác phát triển cùng Origin Robotics (Latvia).
Theo ông Jaanus Tamm, Eirshield tích hợp radar, camera, máy dò tần số vô tuyến, dữ liệu định hướng của UAV và đánh giá mức độ đe dọa để quyết định phản ứng phù hợp, bao gồm gây nhiễu, chặn tín hiệu hoặc dùng UAV đánh chặn.
Ông Agris Kipurs, đồng sáng lập kiêm giám đốc điều hành Origin Robotics, cho biết hệ thống Eirshield “hoàn toàn tự động”, nhờ trí tuệ nhân tạo (AI) điều khiển toàn bộ quy trình từ phát hiện đến đánh chặn mục tiêu mà “không cần con người trực tiếp ra tay”. Ông nhấn mạnh, Eirshield được thiết kế để đối phó với các mục tiêu không người lái “bay nhanh” mang đầu đạn với vận tốc lên tới 200 km/giờ, đồng thời tích hợp những bộ phận có khả năng cơ động. Nền tảng này cũng có thể lắp đặt trên nhiều loại UAV, trong đó có cả những mẫu do DefSecIntel phát triển, nhằm đối phó với phổ rộng năng lực của các đối tượng đe dọa.
Về chi phí, ông Kipurs cho biết mỗi lần kích hoạt Eirshield tốn “hàng chục nghìn” euro - rẻ hơn đáng kể so với chi phí “vài triệu” euro cho các hệ thống phòng không truyền thống vốn thiết kế để vô hiệu hóa tên lửa hay máy bay có người lái. Ông giải thích thêm rằng các hệ thống phòng không cũ không được tối ưu cho mối đe dọa UAV nhỏ, tốc độ cao, nên Eirshield được xây dựng đặc biệt để lấp khoảng trống này.
Ông Tamm cho hay, hệ thống đã được triển khai tại Ukraine, nơi nó được kết nối với “hệ thống súng của bên thứ ba” để bắn hạ những UAV bay thấp như Shahed. Theo ông Kipurs, Eirshield dự kiến sẽ xuất hiện tại các buổi biểu diễn công nghệ trong vài tuần tới.
Công nghệ UAV sẽ được điều chỉnh theo tiêu chuẩn NATO
Theo ông Tamm, hệ thống Eirshield hiện triển khai tại Ukraine có thể phải điều chỉnh đáng kể trước khi áp dụng tại khu vực Baltic nhằm đáp ứng các tiêu chuẩn NATO và phù hợp với bối cảnh “thời bình”.
Ông Tamm giải thích: “Trong chiến tranh, mọi vật thể bay thường mặc nhiên bị coi là mối đe dọa, nên việc xác định và tiêu diệt mục tiêu diễn ra nhanh chóng. Nhưng trong thời bình, cần phải chắc chắn rằng vật thể xuất hiện thực sự là UAV thù địch, và quá trình theo dõi cũng phải thận trọng, chính xác hơn nhiều”.
Các cải tiến được tính đến bao gồm việc trang bị lưới hoặc sử dụng UAV cỡ nhỏ để vô hiệu hóa thiết bị bay đang tiến đến, thay vì phá hủy chúng bằng hỏa lực có nguy cơ gây nổ. Ông Kipurs bổ sung rằng chính quân đội các nước sẽ quyết định chiến thuật cụ thể, cũng như tỷ lệ kết hợp giữa các biện pháp phát hiện và đánh chặn.
Ông Tamm nhấn mạnh “bức tường máy bay không người lái” không nhằm thay thế các hệ thống phòng không truyền thống, chẳng hạn các tổ hợp phòng thủ chống tên lửa, mà sẽ bổ sung một lớp bảo vệ chuyên biệt trước mối đe dọa UAV.
Dự án gây tranh cãi
Hiện nay, dự án “tường máy bay không người lái” đang thu hút sự chú ý trở lại. Thế nhưng chỉ mới tháng trước, Ủy ban châu Âu đã thẳng thừng bác bỏ đề xuất tài trợ 12 triệu euro do Estonia và Litva đưa ra cho dự án này, với lý do nó chưa thực sự phù hợp với các ưu tiên của khối.
Bất chấp sự từ chối đó, cả 3 quốc gia vùng Baltic đều quyết định trích ngân sách quốc gia để thúc đẩy kế hoạch. Estonia đã cam kết 12 triệu euro trong ba năm tới cho chương trình, với sự tham gia của nhiều công ty quốc phòng trong nước cùng các doanh nghiệp từ Latvia và Litva.
Tại Latvia, chính phủ phân bổ 10 triệu euro để ký 3 hợp đồng nghiên cứu với Origin Robotics cùng các thành viên khác trong cụm công nghiệp quốc phòng, bao gồm SAF Tehnika và Frankenburg Technologies, nhằm phát triển các giải pháp chống máy bay không người lái. Trong khi đó, giới chức Litva cho biết nước này từng nhận được 11 triệu euro từ EU để mua sắm UAV, trong đó 3 triệu euro được dành riêng cho hệ thống chống máy bay không người lái.
|
|
