|
Các nhà khoa học đã giải mã được những đoạn văn mới của bản thảo Qumran, một hiện vật đã mãi mãi chia rẽ giới học giả Kinh Thánh thành hai trường phái trước và sau. Trong gần một thế kỷ, các chuyên gia trên khắp thế giới đã tranh luận sôi nổi về bản thảo này. Nhưng chìa khóa để hiểu chúng nằm ở một từ duy nhất.
Khác biệt hoàn toàn với mọi thứ khác
Trong hơn 70 năm, các nhà ngôn ngữ học thậm chí còn không có một cái tên chính xác cho hệ thống ký hiệu được sử dụng để viết hai mảnh nhỏ từ bộ sưu tập Qumran. Để rõ ràng hơn, họ chỉ đơn giản gọi nó là "chữ viết bí ẩn B".
Một thách thức đáng kể khác là các bản thảo về cơ bản được ghép lại như một bức tranh khảm. Một số mảnh chỉ có kích thước vài milimét. Mực trên chúng đã bị phai màu hoặc loang không đều. Hơn nữa, giấy da bị nứt hoàn toàn.
Hình ảnh hồng ngoại không thực sự hữu ích — các hình dạng chữ cái không nhất quán và đôi khi thay đổi ngay trong cùng một dòng. Một số ký hiệu giống chữ viết Do Thái cổ, trong khi những ký hiệu khác lại giống chữ Hy Lạp. Với sự đa dạng như vậy, việc phân tích chữ viết cổ hầu như là không thể.
Kết quả là, vô số giả thuyết đã xuất hiện. Một số chuyên gia tin rằng những văn bản kỳ lạ này che giấu một loại giáo lý dị giáo nào đó. Những người khác lại cho rằng chúng là một tập hợp các câu thần chú ma thuật. Thậm chí có người còn kết luận rằng "văn bản bí ẩn B" vốn dĩ không thể giải mã được.
Emmanuel Oliveiro thuộc Đại học Groningen đã đảm nhận nhiệm vụ thúc đẩy vấn đề này tiến lên. Ông và nhóm của mình quyết định đi theo con đường đã được nhiều người đi qua. Vào giữa những năm 1950, các nhà ngôn ngữ học đã "giải mã" được sử dụng để viết các văn bản trên hầu hết các cuộn kinh. Nó được gọi là "chữ A". Nguyên tắc rất đơn giản: mỗi chữ cái tiếng Do Thái tương ứng với một ký hiệu mật mã duy nhất.
Oliveiro bắt đầu tìm kiếm các ký hiệu lặp lại trong "phông chữ B" và so sánh chúng với tần suất xuất hiện của các từ thông dụng trong Cựu Ước. Đến một lúc nào đó, chuyên gia này nghi ngờ rằng một chuỗi năm ký hiệu trong các bản thảo giống nhất với từ tiếng Do Thái "Israel". Cấu trúc chữ cái và tần suất lặp lại của chúng phần lớn đã xác nhận giả thuyết này.
Không có gì phạm pháp
Bằng cách sử dụng từ khóa, người ta đã có thể giải mã gần như tất cả các ký hiệu trong cả hai bản thảo. Cho đến nay, chỉ còn một vài ký hiệu hiếm gặp vẫn chưa được giải mã. Nhưng, Oliveiro lưu ý, điều này không cản trở việc hiểu nội dung. Vậy, những gì đã được giải mã?
Các đoạn văn chủ yếu chứa đựng vốn từ vựng đặc trưng hơn của các tác phẩm tiên tri và lịch sử: những từ ngữ nhắc đến Israel, Giu-đê và lều của Gia-cốp; các chỉ định về niên đại như "năm thứ hai, tháng thứ năm". Các đoạn khác đề cập đến các gò mộ và nghi lễ tang lễ.
Hơn nữa, các chuyên gia còn băn khoăn về cụm từ "Họ đã ruồng bỏ các con gái của bà ấy". Nếu không có ngữ cảnh, không thể xác định liệu những từ này nên được hiểu theo nghĩa đen hay nghĩa bóng.
Tuy nhiên, đây là bí ẩn duy nhất vẫn chưa được giải đáp. Trái với dự đoán của nhiều người, không tìm thấy bất kỳ giáo lý dị giáo hay công thức ma thuật nào trong các mẫu vật của "Thư B".
Điều đó không thể xảy ra nếu không có trí tuệ nhân tạo
Và có rất nhiều khoảng trống như vậy trong lịch sử của các bản thảo Qumran. Kể từ năm 1947, khi chàng trai Bedouin 15 tuổi Muhammad ad-Din tìm thấy những chiếc bình chứa các cuộn giấy gần như đã mục nát trong một hang động gần Biển Chết, các học giả đã không thể hiểu chính xác họ đang nghiên cứu cái gì.
Các văn bản này được viết bằng tiếng Aram, tiếng Do Thái và tiếng Hy Lạp, chứa đựng những đoạn trích từ Tanakh (Năm cuốn sách của Moses), các sách ngụy kinh Cựu Ước và những văn bản chưa từng được biết đến trước đây. Việc phân tích chúng đã làm sáng tỏ thêm lịch sử Do Thái giáo và sự ra đời của Kitô giáo.
Câu hỏi thú vị nhất là về niên đại của các bản thảo. Các đồng nghiệp của Emmanuel Oliveiro từ Đại học Groningen gần đây đã trả lời câu hỏi này. Một nhóm quốc tế gồm các nhà ngôn ngữ học, khảo cổ học và các chuyên gia khác đã làm việc với chỉ hai mảnh nhỏ, nhưng phải mất hơn mười năm để xác định niên đại của chúng.
Cuối cùng, công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) cũng được đưa vào sử dụng. Một chương trình chuyên dụng đã kết hợp nhiều yếu tố, thành phần mực, hình dạng chữ cái và chất liệu giấy da. Kết luận cuối cùng: các mẫu vật có niên đại từ giữa thế kỷ thứ hai trước Công nguyên.
Điều đáng ngạc nhiên là các nghiên cứu về khảo cổ học và định tuổi bằng đồng vị carbon phóng xạ được thực hiện trước đây lại cho ra kết quả hoàn toàn giống nhau, với sai số khoảng vài thập kỷ.
"Ý nghĩa của phát hiện này rất sâu rộng", Marouf Dali, phó giáo sư tại Khoa Trí tuệ Nhân tạo ở Groningen và là một trong những tác giả của nghiên cứu, nhận xét. "Các nhà khoa học giờ đây có thể quay lại với những câu hỏi đã tồn tại từ lâu về thời điểm lưu hành của một số văn bản Kinh Thánh nhất định và mối liên hệ của những dòng chữ khắc này với những thay đổi chính trị và văn hóa ở Judea cổ đại".
Ông cho biết phương pháp trí tuệ nhân tạo mà ông đã thử nghiệm cũng có thể áp dụng cho các phần khác của bộ sưu tập Qumran. Đặc biệt là vì một số phần trong đó vẫn còn là những câu đố thực sự.
Hàng tấn vàng và bạc
Tháng 3/1953, gần một hang động lịch sử gần Biển Chết, nhà khảo cổ học người Pháp Henri de Contenson tình cờ phát hiện ra một điều chưa từng có. Ông viết: "Ngay tại lối vào, bên phải là một khu vực chưa được khai quật. Ở đó có hai vật thể lớn màu xanh lục. Thật không thể tin được. Tôi chưa từng thấy bất cứ thứ gì giống như vậy".
Sau này người ta mới biết, đó là những chiếc trụ bằng đồng, có chữ viết bên trong. Không thể đọc được chữ viết vì lớp kim loại đã bị bào mòn theo thời gian. Những hiện vật này được gửi đến Bảo tàng Rockefeller ở Jerusalem, nơi các nhà ngôn ngữ học chỉ có thể nhận ra rõ ràng một vài từ: "chôn vùi", "đào", "vàng" và "bạc".
Năm 1956, các hiện vật được cắt thành từng dải và đọc. Văn bản ghi: "Trong bể chứa lớn, nằm ở sân của hội trường có cột, trong một hốc đối diện cửa, ở góc, có giấu 900 talent vàng. Trong bể chứa dưới bức tường phía đông có 600 thỏi bạc. Ẩn giấu bên cạnh con sông lớn là 12 talent vàng. Trong lăng mộ của nhà tiên tri, phía sau lề đường ở góc phía nam, dưới cột thứ hai, có một chiếc bình đựng các tượng nhỏ và đồ trang sức bằng vàng."
Tổng cộng có 65 kho báu được cho là chứa một lượng vàng và bạc khổng lồ, tương ứng là 1.285 và 666 talent thời cổ đại. Nhưng tìm chúng ở đâu?
Nhà thám hiểm người Anh John Allegro đã quyết định thực hiện một nhiệm vụ đầy thách thức. Không giống như nhiều người khác, ông không hề nghi ngờ rằng tài liệu đó liệt kê những kho báu huyền thoại của Đền thờ Jerusalem. Kinh Thánh chứa đựng một mô tả chi tiết về nội thất của thánh đường này: "Và Solomon đã xây dựng đền thờ. Và ông đã ốp các bức tường bên trong đền thờ bằng ván gỗ tuyết tùng. Và Solomon đã dát vàng ròng bên trong đền thờ."
Vào thế kỷ thứ nhất sau Công nguyên, người La Mã đã san bằng ngôi đền và mang đi hầu hết các vật dụng quý giá của nó. Tuy nhiên, như nhà sử học Do Thái cổ đại Josephus Flavius đã chứng thực, người Do Thái đã kịp thời giấu đi một số kho báu.
Allegro đã tiến hành ba cuộc thám hiểm, rà soát từng mét đất gần Jerusalem và tại Qumran. Nhưng không thành công. Năm 1988, dường như vận may cuối cùng cũng mỉm cười: gần hang động nơi tìm thấy các cuộn kinh, một chiếc bình được khai quật. Thật không may, nó trống rỗng. Và, như phân tích pháp y cho thấy, nó được làm vào thời kỳ sau đó.
Sau cái chết của Allegro, một số người đam mê đã cố gắng tiếp tục công việc của ông. Họ đề xuất tìm kiếm ở Syria hoặc Ai Cập. Nhưng mỗi lần đều thất bại. Trong những năm gần đây, các chuyên gia có xu hướng tin rằng kho báu cuộn giấy đồng chỉ là một truyền thuyết tuyệt đẹp. Ai biết được? Có lẽ các nhà ngôn ngữ học do Emmanuel Oliveiro dẫn đầu sẽ nghiên cứu lại văn bản và tìm ra manh mối.
|
|
