Sự thiếu hụt từ nguồn tiền liên bang cùng với cuộc đình công của công nhân ngành xe hơi đang mở rộng (và chưa biết khi nào sẽ kết thúc), việc tái thanh toán nợ vay của sinh viên, cũng như vấn đề giá xăng đang tăng cao đã đặt ra những mối đe dọa tiềm ẩn mới đối với ngân sách các gia đình ở Mỹ.
Những rủi ro tiềm ẩn ở phía trước
Việc chính phủ liên bang có thể sắp đóng cửa vào đầu tháng 10/2023 đã đặt ra mối đe dọa mới đối với những người mà ngân sách gia đình đang phải đối mặt với nhiều áp lực, nhất là khi các khoản tiết kiệm trong đại dịch dần dần đã cạn kiệt.
Dù cho những cú sốc này sẽ không đủ để nhấn chìm nền kinh tế của Hoa Kỳ, nhưng các kinh tế gia cho rằng một loạt các tác động lớn và xấu (từ cuộc đình công đang diễn ra của công nhân ngành xe hơi đến lãi suất vay tăng và việc giảm sự tài trợ chăm sóc trẻ em) chắc chắn sẽ tấn công vào ngân sách của mỗi gia đình vào thời điểm mà nhiều nguồn thu đang biến mất.
Giới quan sát dự báo mức tăng trưởng sẽ giảm đi đáng kể trong ba tháng cuối năm nay do hàng loạt các thách thức đang làm giảm sự chi tiêu của cả các gia đình lẫn các công ty kinh doanh lớn nhỏ. Mức tăng trưởng kinh tế cho đến thời điểm hiện tại trong năm nay đã vượt xa sự kỳ vọng, với việc người Mỹ chi nhiều tiền để mua xe mới, đi nghỉ hè ở ngoài nước và đi xem các buổi hòa nhạc đắt tiền suốt mùa hè dài. Các khoản chi tiêu này đã chiếm đến 2/3 nền kinh tế và giúp thúc đẩy mức tăng trưởng và đưa đất nước thoát ra khỏi cuộc suy thoái tưởng rằng sẽ đến.
Nhưng các chuyên gia, gồm cả người đứng đầu
Cục Dự trữ Liên bang (FED) vẫn cảnh cáo về làn sóng bất ổn mới có thể khiến cho người tiêu dùng sẽ chi tiêu thận trọng hơn dù cho thị trường việc làm vẫn còn mạnh, sung mãn. Ngày 2/9/23, Chủ tịch FED ông Jerome H. Powell có nhận định trong một cuộc họp báo:
"Cuối cùng, chúng ta đã bước vào giai đoạn mà nền kinh tế được tiếp nhận một động lực đáng kể. Đó là những gì mà chúng tôi phải tính đến cho các bước đi tiếp theo. Nhưng cũng có tiềm ẩn rất nhiều rủi ro ở phía trước".
Theo các kinh tế gia tại
Goldman Sachs, tác động "nhân ba" của nợ sinh viên sắp trả, việc đóng cửa chính phủ và sự đình công rộng lớn hiện tại có thể sẽ làm giảm đi hơn 1% mức tăng trưởng kinh tế hàng năm trong Quý IV, dù rằng sự thiệt hại sẽ lớn hơn nếu chính phủ phải đóng cửa lâu hoặc các hoạt động sản xuất xe hơi ngưng trệ lại kéo dài.
Cứ mỗi tuần lể mà chính phủ đóng cửa, mức tăng GDP sẽ giảm đi 0.2% hàng năm (phần lớn là do mức chi tiêu liên bang bị giảm sẽ kéo theo doanh thu giảm ở các công ty kinh doanh lớn nhỏ). Theo
Anderson Economic Group có trụ sở tại East Lansing, Michigan, chỉ trong tuần lể đầu tiên, cuộc đình công của nghiệp đoàn công nhân ngành xe hơi
United Auto Workers (UAW) đã gây ra sự thiệt hại cho nền kinh tế hơn 1,6 tỷ USD (trong đó có 100 triệu USD tiền lương không được đưa vào nền kinh tế và hơn 500 triệu USD mức thiệt hại cho các công ty xe).
Các chuyên gia dự tính cuộc đình công có thể kéo dài hàng tuần hoặc hàng tháng nếu các người dứng đầu nghiệp đoàn chưa thể đàm phán xong sự thoả thuận về hợp đồng để tăng lương mới với
General Motors, Ford và
Stellantis. Ngày 23/9,
UAW thông báo đang mở rộng cuộc đình công từ ba nhà máy lên đến 38 nhà máy tại 20 tiểu bang.
Cuộc đình công cù nhằng của Nghiệp đoàn công nhân xe hơi (UAW) đang gây ra thiệt hại đáng kể cho nền kinh tế Mỹ (Ảnh: Bill Pugliano/Getty Images)
Theo ước tính từ Gregory Daco, một kinh tế gia ở trưởng tại EY-Parthenon, nếu chính phủ phải đóng cửa, nền kinh tế có thể sẽ bị thiệt hại 6 tỷ USD mỗi tuần (phần lớn do nhân viên liên bang chưa có lương để chi tiêu và chính phủ tạm ngưng chi tiêu hàng hóa và dịch vụ). Dù một số tổn thất đó sẽ được bù đắp sau khi chính phủ mở cửa trở lại (nhân viên sẽ được hoàn trả lại lương) nhưng có khả năng sự ảnh hưởng sẽ kéo dài sau khi thời gian đóng cửa kết thúc.
Ảnh hưởng đến từng gia đình
Trên khắp nước Mỹ, ngân sách các gia đình đang bị áp lực bởi giá hàng tạp hóa tăng, giá xăng và nhà ở cũng tăng. Lạm phát đã giảm đáng kể so với mức cao 9.1% vào mùa hè năm ngoái, nhưng mức giảm không nhanh và mạnh như sự mong đợi của các chuyên gia hoạch định chính sách. Mức tăng giá chung trong hai tháng qua đã từ 3% trong tháng Sáu đã lên 3,7% trong tháng Tám vừa qua.
Dù cho người Mỹ tiết kiệm được số tiền đáng kể là 2,1 ngàn tỷ USD trong đại dịch nhưng theo
FED, số tiền đó dự kiến sẽ cạn kiệt vào cuối tháng 9 này. Hậu quả là căng thẳng về sự chi tiêu sẽ tăng thêm. Tại
Farmers Restaurant Group (chuỗi nhà hàng ăn uống có 6 nhà hàng nằm trong và ngoài Washington, DC như quán cà phê Founder Farmers nổi tiếng ở trung tâm thành phố) các giám đốc điều hành nhận thấy nhu cầu ăn uống đang có phần chậm lại.
Theo người đồng sáng lập Dan Simons, trong lần đóng cửa gần đây nhất vào năm 2018, doanh số bán hàng của mỗi nhà hàng
Farmers Restaurant Group đã giảm đến 17%.
"Việc đóng cửa chính phủ là thứ cuối cùng mà chúng tôi không muốn nhìn thấy trong lúc này. Người đi làm tự hỏi 'điều gì sẽ xảy ra nếu tôi không còn đủ giờ làm và điều gì sẽ xảy ra nếu tôi không thể kiếm đủ tiền để thanh toán các hóa đơn gửi đến?' Khi ai đó không đi ăn tối vì họ chưa được trả tiền lương cũng có nghĩa là tôi sẽ mất một khoản thu không thể bù đắp được".
Tuy nhiên, người Mỹ đang phấn khởi do một thị trường lao động vẫn còn mạnh mẽ giúp cho nhiều người có thể tiếp tục chi tiêu. Tỷ lệ thất nghiệp đang ở mức 3.8%, gần mức thấp lịch sử và mức tăng lương cuối cùng cũng đã vượt xa mức lạm phát. Nhưng cũng có những dấu hiệu đáng lo ngại:
Nhiều người đang phải gánh thêm nợ để trang trải các chi phí căn bản. Tỷ lệ nợ quá hạn đối với các khoản vay mua xe hơi và thẻ tín dụng cũng tăng.
FED đã tăng mức lãi suất 11 lần kể từ năm ngoái với hi vọng sẽ làm chậm lại nền kinh tế đủ để kiềm chế mức lạm phát.
Đối với nhiều người, các cuộc tranh cãi ở Washington giữa giới lập pháp về ngân sách của chính phủ cho năm tài chính tiếp theo gợi nhớ đến cuộc chiến về nợ trần hồi mùa xuân này. Một cuộc khủng hoảng được ngăn chặn trong gang tấc nhờ một thỏa thuận vào đầu tháng Sáu, chỉ vài ngày trước khi chính phủ sắp bị cạn tiền để thanh toán các hóa đơn. Nhưng, cho dù điều tồi tệ nhất đã không xảy ra, nhiều chủ nhân công ty kinh doanh, công chức liên bang và người đang nhận phúc lợi về An sinh xã hội cho biết sự bất ổn về tài chính của họ đã để lại sự tổn thất lâu dài.
Khi hạ mức xếp hạng tín dụng của Hoa Kỳ lần đầu tiên,
Fitch Ratings có nêu lý do:
"Các bế tắc về tranh chấp chính trị liên tục về giới hạn nợ và 'các thoả thuận giờ chót' đã làm xói mòn niềm tin vào vấn đề quản trị tài chính của Hoa Kỳ". Thực tế cho thấy, các công ty kinh doanh nhỏ bắt đầu lo lắng về việc chính phủ phải đóng cửa. Sự suy giảm niềm tin vào các tranh cãi nội bộ của nền chính trị ở Mỹ đã có tác động nặng nề đối với họ, theo trích dẫn lại từ
The Washington Post.
