Cuộc gặp tại Nhà Trắng khởi đầu tốt đẹp, nhưng dần biến thành khẩu chiến khi Phó tổng thống JD Vance lên tiếng công kích Tổng thống Ukraine.
Phó tổng thống Mỹ JD Vance ngày 28/2 có mặt trong cuộc gặp quan trọng giữa Tổng thống Donald Trump và người đồng cấp Ukraine Volodymyr Zelensky tại Nhà Trắng, nơi hai lãnh đạo dự kiến thảo luận và ký thỏa thuận khoáng sản được mong đợi từ lâu.
Đây được coi là cơ hội để ông Vance thể hiện vai trò và vị thế của mình, sau nhiều ngày bị lu mờ trước sức ảnh hưởng của Elon Musk, "cố vấn đặc biệt" của Tổng thống Trump, cùng chiến dịch tinh giản ráo riết mà Ban Hiệu suất Chính phủ (DOGE) đang tiến hành. Phó tổng thống là vị trí quan trọng trong chính quyền, được coi là người kết nối giữa Nhà Trắng với quốc hội và giám sát thương vụ mua lại TikTok tiềm năng, nhưng ông Vance trong hơn một tháng qua chủ yếu chỉ xuất hiện ở hậu trường.
Tất cả thay đổi trong cuộc gặp giữa ông Trump và ông Zelensky tại Nhà Trắng. Không khí cuộc gặp ban đầu khá cởi mở, khi Tổng thống Mỹ bày tỏ tự tin rằng thỏa thuận khoáng sản với Ukraine sẽ sớm được ký và đó sẽ là "một thỏa thuận rất công bằng". "Đó là cam kết lớn từ phía Mỹ", ông nói.
Ông Trump nói với các phóng viên trong Phòng Bầu dục rằng ông Zelensky sẽ "không phải quay về chiến đấu nữa" và tin tưởng Mỹ sẽ không phải tiếp tục gửi thêm nhiều vũ khí cho Ukraine sau khi thỏa thuận ngừng bắn được thiết lập. Đáp lại, Tổng thống Zelensky nói rằng "thỏa thuận khoáng sản sẽ là một bước tiến cho Ukraine".
"Mỹ đã đứng về phía chúng tôi ngay từ đầu cuộc chiến và tôi nghĩ Tổng thống Trump sẽ không ngừng sự hỗ trợ quan trọng này cho chúng tôi và mang đến hòa bình cho Ukraine", ông Zelensky nói.
Cuộc gặp cho đến lúc này vẫn diễn ra suôn sẻ. Khi một phóng viên hỏi rằng vì sao ông Zelensky không mặc âu phục tới Nhà Trắng, Phó tổng thống Vance đã cười lớn, còn Tổng thống Trump vẫn điềm tĩnh.
Lãnh đạo Ukraine lặp lại cách lý giải mà ông đã nhiều lần nói trong ba năm qua, rằng ông đã quyết định chỉ mặc đồ sang trọng khi chiến sự kết thúc và đất nước được hòa bình. Tổng thống Trump khi đó cố gắng hòa giải giữa phóng viên và ông Zelensky, nói rằng "tôi không biết hai ông có vấn đề gì với nhau không" rồi quay sang ông Zelensky và nói "nhưng tôi thích trang phục của ông đấy, thật vậy".
Tổng thống Mỹ đưa tay vỗ vai ông Zelensky và nói rằng "chúng ta sẽ có cuộc thảo luận tốt đẹp". Ông Trump nhấn mạnh ông "không nghiêng về phía Nga", mà chỉ thiên về Mỹ và điều tốt đẹp cho thế giới.
Bước ngoặt xảy ra khi Phó tổng thống Vance, người từng tỏ rõ lập trường không ủng hộ viện trợ quân sự cho Ukraine khi còn là thượng nghị sĩ, bất ngờ công kích cựu tổng thống Joe Biden và ca ngợi ông Trump vì đã tìm kiếm giải pháp ngoại giao cho cuộc chiến.
Ông cáo buộc chính quyền tiền nhiệm của đảng Dân chủ đã thất bại trong việc ngăn chặn Nga bằng biện pháp ngoại giao. Tuy nhiên, ông Zelensky nhanh chóng phản bác, đưa cuộc trò chuyện trở lại với lập trường Nga tấn công Ukraine trước.
"JD, ông đang nói về thể loại ngoại giao nào vậy", ông Zelensky hỏi vặn, gọi ông Vance bằng tên riêng thay vì chức danh chính thức một cách lịch thiệp.
Phó tổng thống Mỹ JD Vance (phải) chỉ tay vào Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky và công kích ông không tôn trọng Tổng thống Donald Trump (giữa), tại Phòng Bầu dục ngày 28/2. Ảnh: AFP
Câu hỏi này khiến ông Vance tức giận. "Tôi đang nói về kiểu ngoại giao sẽ chấm dứt những thứ đang tàn phá đất nước của ông, thưa Tổng thống Zelensky", Phó tổng thống Mỹ đáp trả. "Tôi nghĩ ông thiếu tôn trọng khi đến Phòng Bầu Dục và công khai tranh cãi vấn đề này trước truyền thông Mỹ".
Phần hỏi đáp tại Phòng Bầu dục lập tức trở thành cuộc đối đáp giữa Tổng thống Zelensky và Phó tổng thống Vance. Ông Zelensky ngay lập tức đặt câu hỏi: "Ông đã bao giờ đến Ukraine chưa, để thấy những vấn đề mà chúng tôi đang đối mặt".
Phó tổng thống Vance, người từng phản đối gói viện trợ 61 tỷ USD cho Ukraine vào tháng 4/2024, khi đang làm việc tại Thượng viện, không trả lời thẳng vào câu hỏi: "Tôi đã đến. À không, tôi đã xem vài câu chuyện và biết rằng ông đã đưa người của mình trong chuyến đi tuyên truyền".
Không rõ ông Vance muốn ám chỉ điều gì về "chuyến đi tuyên truyền" này, nhưng ông Zelensky thể hiện sự khó chịu ra mặt, khoanh tay trước ngực, nói rằng Mỹ chưa cảm nhận được áp lực từ chiến sự nhờ "được ngăn cách bởi một đại dương tuyệt đẹp", nhưng sẽ nhận thấy điều đó trong tương lai nếu Nga không dừng lại ở Ukraine.
Đây cũng là lúc Tổng thống Trump bắt đầu chen vào để bảo vệ phó tướng của mình: "Ông đang ở vào một tình thế rất tồi tệ, và ông Vance nói chuẩn. Ông không có quân bài nào trong tay", ông Trump nói.
"Tôi không chơi bài", ông Zelensky đáp trả, tranh luận trực tiếp với ông Trump, nối tiếp bởi phần khẳng định từ Tổng thống Mỹ rằng lãnh đạo Ukraine đang đánh cược vận mệnh đất nước trong cuộc chiến không có cửa thắng.
Thay vì bàn luận sâu hơn vào giải pháp thực chất cho chiến sự tại Ukraine, ông Vance đổi chủ đề. Phó tổng thống Mỹ tiếp tục công kích ông Zelensky vì "thiếu biết ơn" với sự hỗ trợ của Mỹ.
"Ông có nghĩ rằng việc đến Phòng Bầu Dục và công kích chính quyền đang cố gắng giúp bảo vệ đất nước ông là điều tôn trọng không", Phó tổng thống Vance nói. "Ông nên cảm ơn Tổng thống vì đã cố gắng chấm dứt cuộc xung đột này".
Ông Zelensky thực tế đã mở đầu cuộc gặp bằng lời cảm ơn: "Cảm ơn rất nhiều, thưa Tổng thống, cảm ơn ông đã mời tôi đến đây". Nhưng ông Vance dường như muốn nghe thấy lời công nhận mạnh mẽ hơn về các khoản viện trợ quân sự từ Mỹ suốt ba năm qua.
Khi ông Zelensky cố gắng giải thích, ông Vance tiếp tục ngắt lời, làm không khí cuộc tranh luận ngày càng căng thẳng và biến thành trận cãi vã nảy lửa ngay trong Phòng Bầu Dục, điều gần như chưa từng có tiền lệ trong những cuộc gặp cấp cao tại căn phòng quyền lực nhất nước Mỹ.
Ông Trump sau đó cũng lớn tiếng tham gia và cuộc khẩu chiến đã không còn lối thoát, dẫn đến kết cục phái đoàn Ukraine phải rời khỏi Nhà Trắng sớm hơn dự kiến mà không ký kết bất kỳ thỏa thuận nào.
Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio thừa nhận cuộc gặp tại Nhà Trắng bắt đầu "chệch hướng" sau cuộc trao đổi giữa ông Zelensky và ông Vance.
Các quan chức Nhà Trắng tiết lộ căng thẳng thật sự bắt đầu khi ông Vance lên tiếng chỉ trích chính quyền cựu tổng thống Biden, cáo buộc ông Zelensky "vận động cho phe đối lập" của ông Trump tại bang Pennsylvania.
Màn đối đầu này thể hiện sự thay đổi rõ rệt trong lập trường của đảng Cộng hòa, từ việc ủng hộ các thiết chế dân chủ, thường được mô tả là "kiểu Mỹ", ở nước ngoài sang quan điểm hoài nghi về sự can thiệp của Mỹ. Ông Vance, một cựu binh Mỹ từng chiến đấu ở Iraq và có tiềm năng tranh cử Tổng thống năm 2028, nhiều năm qua đã nổi lên là gương mặt dẫn đầu thế hệ chính trị gia trẻ tuổi đảng Cộng hòa với lập trường chống can thiệp quân sự khắp thế giới.
"Ông Zelensky đáng lẽ không nên đối đầu với ông Vance", một quan chức cấp cao giấu tên của Nhà Trắng tiết lộ sau cuộc họp với truyền thông. "Ông ấy đẩy Tổng thống Trump vào tình thế buộc phải ra tay bảo vệ phó tướng của mình và mọi thứ leo thang quá nhanh".
VietBF@sưu tập
