Theo như có nhiều nhà phân tích cho biết Tổng thống Mỹ Donald Trump sẽ có biện pháp mạnh mẽ hơn so với nhiệm kỳ đầu, sau khi ông Donald Trump khởi động cuộc chiến thương mại mới với Trung Quốc, khi áp thuế 20% đối với hàng nhập khẩu từ nước tỷ dân này.
Kể từ khi trở lại Nhà Trắng vào tháng 1, Tổng thống Mỹ Donald Trump áp thuế 20% đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc, với lý do Bắc Kinh không kiềm chế việc xuất khẩu thuốc phiện gây chết người fentanyl sang Washington.
Mức thuế này áp dụng sau khi cộng thêm mức thuế do cựu Tổng thống Joe Biden ban hành trước đó đối với hơn 400 tỷ USD hàng hóa Trung Quốc.
Sau khi lên án mức thuế quan mới nhất do ông Trump đưa ra là "bắt nạt" và "đe dọa" , Bắc Kinh đáp trả bằng cách công bố mức thuế 10 - 15% đối với nhiều mặt hàng nông sản của Mỹ, bao gồm ngô, thịt bò, thịt lợn, sữa và đậu nành.
Mức thuế quan này có hiệu lực từ ngày 10/3, diễn ra sau thông báo của Bắc Kinh vào tháng trước về mức thuế 10% đối với dầu thô, máy móc nông nghiệp, xe bán tải và một số ô tô cùng mức thuế 15% đối với than và khí tự nhiên hóa lỏng.
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Lâm Giang cho hay: " Nếu chiến tranh là điều Mỹ muốn, dù là chiến tranh thuế quan, chiến tranh thương mại hay bất kỳ loại chiến tranh nào khác, chúng tôi sẵn sàng chiến đấu đến cùng".
Trong khi những biện pháp trả đũa gợi nhớ đến cuộc chiến thương mại đầu tiên của ông Trump vào năm 2018, cả Washington và Bắc Kinh đều đang đối mặt với những điều kiện rất khác so với 7 năm trước.
Theo phân tích, hai nền kinh tế lớn nhất thế giới dần tách rời trong những năm gần đây khi giảm sự phụ thuộc lẫn nhau và làm giảm tác động của thuế quan.
Phó giám đốc nghiên cứu Trung Quốc tại Gavekal Dragonomics có trụ sở tại Bắc Kinh, ông Christopher Beddor cho biết mức thuế quan mới nhất "khá dễ quản lý" đối với Trung Quốc và lưu ý chúng thấp hơn đáng kể so với mức thuế 60% mà Tổng thống Trump từng đe dọa trong chiến dịch tranh cử.
Ông Beddor nhấn mạnh: " Tôi không muốn đánh giá thấp tác động này, mức thuế quan thực tế đối với hàng hóa Trung Quốc nhập khẩu vào Mỹ gần như tăng gấp 3 lần, đây là mức thuế rất lớn . Nhưng kim ngạch xuất khẩu của Trung Quốc vào Mỹ chỉ chiếm một phần khá khiêm tốn trong nền kinh tế chung của nước này”.
Thị phần thương mại giảm
Theo Bloomberg , thị phần của Trung Quốc trong tổng kim ngạch thương mại của Mỹ đo bằng tổng kim ngạch xuất khẩu và nhập khẩu đã giảm từ 15,7% xuống 10,9% trong giai đoạn từ năm 2018 - 2024. Cùng kỳ, thị phần của Mỹ trong tổng kim ngạch thương mại của Trung Quốc giảm từ 13,7% xuống còn 11,2%.
Nhà kinh tế trưởng khu vực Trung Quốc tại ING cho biết Bắc Kinh sẽ không hoảng sợ về thuế quan, ít nhất là ở thời điểm hiện tại.
Lynn Song nhấn mạnh: “Dù tránh loại va chạm thương mại này sẽ được ưu tiên hơn, nhưng đó là điều đã lên kế hoạch. Mỗi lần leo thang thuế quan, chắc chắn sẽ có những thị phần thương mại trở nên không khả thi và nhiều công ty bị ảnh hưởng".
Trung Quốc và Mỹ đáp trả lẫn nhau về mức thuế quan. (Ảnh: Bloomberg)
Yếu tố khác làm giảm tác động của thuế quan bắt nguồn từ một số nhà xuất khẩu Trung Quốc như Shein và Temu. Họ thành công trong việc bán hàng hóa giá rẻ trực tiếp cho khách hàng khi tận dụng miễn thuế đối với những lô hàng có giá trị dưới 800 USD.
Bắc Kinh liên tục đưa ra biện pháp để né nền kinh tế khỏi mọi cú sốc thương mại. Tại cuộc họp vào tuần trước ở Bắc Kinh, Đại hội Đại biểu Nhân dân toàn quốc Trung Quốc công bố một số biện pháp kích thích tài khóa, bao gồm tăng mức nợ cho chính quyền địa phương và phát hành 179 tỷ USD trái phiếu kho bạc dài hạn.
Chuyên gia về kinh tế Trung Quốc tại Đại học Khoa học và Công nghệ Hong Kong Carsten Holz cho biết chính sách đối nội của Bắc Kinh mang lại bộ đệm để đối phó với yêu cầu của Mỹ.
Một số nhà phân tích tin dù có vị thế mạnh hơn so với năm 2018, nhưng Bắc Kinh vẫn muốn đàm phán với Tổng thống Trump, ít nhất là trong thời điểm hiện tại.
Hướng đi mới của ông Trump
Một trong những tín hiệu mạnh mẽ nhất mà quan chức Trung Quốc sẵn sàng thảo luận là vòng thuế quan mở đầu tiên của họ tương đối nhẹ và bị hạn chế đối với một số lượng hàng hóa hạn chế. Theo nhà phân tích thực phẩm và nông nghiệp tại tập đoàn nghiên cứu Trivium China, điều này cho thấy chiến lược " tránh leo thang".
Nhà phân tích Even Rogers Pay chia sẻ: “Sự trả đũa chứng minh cho việc dù chính phủ Trung Quốc không có ý định chịu áp lực thương mại, nhưng họ sẽ không bị dụ dỗ vào cuộc xung đột thương mại leo thang.
Thay vào đó, bằng cách áp dụng thuế quan vừa phải đối với ngành công nghiệp chủ chốt, Bắc Kinh đang gia tăng áp lực chính trị ở những quốc gia đỏ - quốc gia xuất khẩu ngô, đậu nành, lúa miến và sản phẩm nông nghiệp khác mà họ hy vọng sẽ đưa ông Trump lên bàn".
Hàng hóa xếp tại cảng Thanh Đảo, tỉnh Sơn Đông, Trung Quốc. (Ảnh: Getty)
Bắc Kinh cũng có thể đang tìm kiếm thỏa thuận "giai đoạn hai" theo hướng của thỏa thuận "giai đoạn một" đạt được với ông Trump vào năm 2020 để chấm dứt cuộc chiến thương mại đầu tiên.
Theo thỏa thuận giai đoạn một, Trung Quốc cam kết mua 200 tỷ USD hàng hóa và dịch vụ của Mỹ, bao gồm nông sản, trong vòng hai năm. Tuy nhiên, theo Viện Nghiên cứu Kinh tế Peterson, Bắc Kinh chỉ đáp ứng khoảng 58% số tiền này sau khi thương mại bị trật bánh do đại dịch COVID-19.
Giáo sư kinh tế tại Đại học Kinh tế và Kinh doanh Quốc tế ở Bắc Kinh John Gong nói: “Chính phủ ở Trung Quốc tất nhiên sẽ lo lắng, nhưng không lùi bước một cách nhục nhã. Họ rất muốn đàm phán thỏa thuận, nhưng nếu không thể họ sẽ có thái độ".
Trong khi đó, một số nhà phân tích tin ông Trump có nguy cơ chơi quá mức. Trong cuộc chiến thương mại vừa qua, ông Trump chỉ tập trung vào Trung Quốc, nhưng kể từ khi trở lại chức vụ Tổng thống Mỹ, ông lại đặt mục tiêu thêm vào nhiều quốc gia khác, bao gồm Mexico và Canada.
Chỉ hai ngày sau khi áp đặt thuế quan sâu rộng đối với Canada và Mexico, ông Trump cũng tuyên bố trì hoãn thuế đối với nhiều mặt hàng nhập khẩu cho đến ngày 2/4.
Ông Ông Christopher Beddor, Phó Giám đốc nghiên cứu Trung Quốc của Gavekal Dragonomics nêu quan điểm: " Có rất nhiều điều có thể xảy ra với ông Trump bây giờ và thành thật mà nói có khả năng ông ấy buộc phải rút lui, vì hậu quả kinh tế trong nước của Mỹ quá tồi tệ. Cách tiếp cận của Trung Quốc là hãy chờ xem và áp dụng nhiều kích thích tài chính hơn để giảm thiểu tác động".
