Sự leo thang ở Trung Đông không chỉ làm rung chuyển thị trường dầu mỏ mà còn đe dọa làm chệch hướng ưu tiên viện trợ của Mỹ, khiến Ukraine chịu áp lực ngày càng lớn trên chiến trường.
Khói lửa bốc lên từ một cơ sở khai thác dầu ở quận Shahran, thủ đô Tehran (Iran) sau khi trúng không kích của Israel. Ảnh: Anadolu Agency/TTXVN
Xung đột leo thang giữa Iran và Israel đang tạo ra những tác động phức tạp và đa chiều đến cục diện cuộc chiến giữa Nga và Ukraine. Theo Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW) có trụ sở tại Mỹ và tờ Kyiv Independent ngày 15/6, những diễn biến này không chỉ ảnh hưởng đến kinh tế và nguồn lực quân sự của các bên mà còn định hình lại ưu tiên địa chính trị của các cường quốc, đặc biệt là Mỹ.
Cú hích cho kinh tế dầu mỏ của Nga
Một trong những tác động rõ rệt nhất của căng thẳng Trung Đông là giá dầu tăng vọt, điều này mang lại lợi ích đáng kể cho nền kinh tế Nga. Sau các cuộc tấn công của Israel vào Iran, giá dầu thô Brent tương lai đã tăng hơn 5% lên trên 74 USD/thùng vào ngày 13/6. ISW lưu ý, mức tăng này có thể giúp Nga tăng doanh thu từ dầu mỏ, vốn chiếm khoảng 30% tổng doanh thu liên bang năm 2024.
Các nhà phân tích đã nhiều lần chỉ ra rằng những lệnh trừng phạt kinh tế từ phương Tây đang gây khó khăn cho Nga trong việc duy trì nỗ lực quân sự kéo dài ở Ukraine. Tổng thống Nga Vladimir Putin cũng đã bày tỏ lo ngại về việc giá dầu giảm, coi đó là nguy cơ gây bất ổn nền kinh tế Nga. Tuy nhiên, theo David Fyfe, nhà kinh tế trưởng tại Argus Media, giá dầu Brent tăng sẽ kéo theo giá dầu thô Ural của Nga tăng, giúp Moskva có thêm nguồn tài chính để duy trì cuộc chiến.
Ông Fyfe cũng nhận định rằng mối đe dọa đối với nguồn cung dầu mỏ từ Trung Đông có thể khiến các nước G7 tạm dừng nỗ lực hạ giá trần dầu thô của Nga từ 60 USD xuống 45 USD, điều mà Điện Kremlin chắc chắn sẽ hoan nghênh.
Sự chuyển hướng chú ý và nguồn lực từ Ukraine
Căng thẳng ở Trung Đông cũng làm thay đổi sự chú ý của quốc tế, đặc biệt là từ các đồng minh phương Tây, vốn đang tập trung vào cuộc chiến Ukraine. Jenny Mathers, giảng viên chính trị quốc tế tại Đại học Aberystwyth, cho rằng tác động chính đối với Nga và Ukraine sẽ là sự mất đi sự chú ý của truyền thông quốc tế và sự chuyển hướng trọng tâm của chính quyền Mỹ sang Trung Đông. Điều này đồng nghĩa với việc "bất kỳ áp lực nào đối với Nga về lệnh ngừng bắn hoặc thỏa thuận hòa bình đều sẽ suy yếu".
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cũng bày tỏ lo ngại sâu sắc về việc viện trợ quân sự của Mỹ có thể bị chuyển hướng từ Ukraine sang Israel. Ông dẫn chứng một lô hàng 20.000 tên lửa đánh chặn, ban đầu dự định cho Ukraine để đối phó với thiết bị bay không người lái (UAV), đã bị chuyển hướng sang Israel. "Đối với chúng tôi, đó là một đòn giáng. Khi phải đối mặt với 300 đến 400 thiết bị bay không người lái mỗi ngày, dù hầu hết đều bị bắn hạ hoặc đi chệch hướng, một số vẫn vượt qua được hệ thống phòng thủ. Chúng tôi đã trông chờ vào những tên lửa đó", ông Zelensky nêu rõ.
Tổng thống Zelensky bày tỏ rằng nếu không có sự hỗ trợ mạnh mẽ từ Mỹ, đặc biệt là việc duy trì các lệnh trừng phạt Nga, Ukraine sẽ đối mặt với rất nhiều khó khăn.
Serhii Danylov, chuyên gia tại Hiệp hội nghiên cứu Trung Đông của Ukraine, cũng nhận định rằng Kiev sẽ khó mua được vũ khí từ Mỹ hơn vì Washington dự kiến tăng cường viện trợ quân sự cho Israel.
Tác động với quan hệ Nga - Iran
Iran là một trong những đối tác trọng nhất của Nga. Tehran được cho đã cung cấp thiết bị bay không người lái Shahed và một số tên lửa đạn đạo tầm ngắn cho Moskva. Tuy nhiên, theo chuyên gia quân sự Oleksandr Musienko, sự leo thang của các hành động đầu đối ở Trung Đông sẽ buộc Iran phải tập trung nhiều hơn vào các vấn đề nội bộ và giảm bớt sự chuyển giao trang thiết bị sang Nga. Ngoài ra, các cuộc không kích của Israel đã khiến Ali Shamkhani, cố vấn chính trị, quân sự và hạt nhân của Lãnh tụ tối cao Iran, người chịu trách nhiệm về hợp tác quân sự-kỹ thuật với Nga, thiệt mạng.
Mặc dù vậy, các chuyên gia như James Shea từ Viện Chatham House và Samuel Bendett từ Trung tâm An ninh Mỹ Mới cho rằng các sự kiện ở Iran khó có thể ảnh hưởng đến khả năng Nga tiến hành các cuộc tấn công bằng UAV hàng loạt, vì Nga đã thiết lập các nhà máy để sản xuất UAV Shahed theo giấy phép và phát triển nhanh chóng ngành sản xuất UAV trong nước. Tuy nhiên, Nga có thể gặp khó khăn trong việc tiếp cận các phiên bản Shahed mới hơn như Shahed 238 (Geran 3) – một mẫu có tốc độ nhanh hơn nhiều.
Về lĩnh vực ngoại giao, Nga từ lâu đã ủng hộ Iran. Bộ Ngoại giao Nga đã lên tiếng chỉ trích các cuộc tấn công của Israel vào ngày 13/6, coi đó là mối đe dọa đến "sự ổn định và an ninh" ở Trung Đông. Theo chuyên gia Danylov, Điện Kremlin có thể sẽ ủng hộ Iran về mặt chính trị, ngoại giao và chia sẻ thông tin tình báo.
Đáng chú ý, các nhà phân tích cũng cho rằng Điện Kremlin có thể tìm cách thể hiện mình là người trung gian giữa Israel và Iran. Chuyên gia Shea chia sẻ rằng "Tổng thống Putin có vị thế tốt để đóng vai trò là trung gian cùng với Tổng thống Mỹ Donald Trump và nỗ lực dàn xếp lệnh ngừng bắn và giảm leo thang căng thẳng".
Ngược lại, sự leo thang của xung đột giữa Israel và Iran cũng làm nổi bật sự thất bại trong nỗ lực đàm phán các thỏa thuận hòa bình của ông Trump ở cả Trung Đông và Ukraine. Mặc dù ông Trump từng tuyên bố "chấm dứt mọi cuộc chiến", tình hình ở cả hai khu vực đều đang leo thang.
