Trung Quốc thử nghiệm tuyến hàng hải mới sang châu Âu qua Bắc Cực

[Romano]

Một công ty vận tải biển của Trung Quốc chuẩn bị đưa tàu container đi theo tuyến đường ven bờ phía Bắc của Nga để tới châu Âu, mở ra khả năng thiết lập một tuyến vận tải thường xuyên qua Bắc Cực trong bối cảnh biến đổi khí hậu làm tan băng nhanh chóng.Theo tờ Politico ngày 18/9, con tàu Istanbul Bridge sẽ khởi hành từ cảng Ninh Ba - Châu Sơn, cảng container lớn nhất thế giới, và dự kiến đến cảng Felixstowe (Anh) sau 18 ngày. Chuyến đi này có sự hộ tống của tàu phá băng và được coi là thử nghiệm nhằm hướng tới việc hình thành tuyến vận tải cố định kết nối nhiều cảng ở châu Á và châu Âu thông qua tuyến đường biển phía Bắc của Nga.

Các chuyên gia nhận định đây không chỉ là vấn đề về thời gian vận chuyển. Ông Malte Humpert, nhà nghiên cứu thuộc Viện Bắc Cực ở Washington, cho rằng Bắc Cực là khu vực đầu tiên trên thế giới mà biến đổi khí hậu đang trực tiếp làm thay đổi bản đồ địa chính trị, bởi sự xuất hiện của tài nguyên, tuyến hàng hải và cơ hội tiếp cận mới.

Trong khi phần lớn thương mại toàn cầu hiện đi qua kênh đào Suez, Địa Trung Hải và Singapore, tuyến Bắc Cực ngắn hơn khoảng 40% và ít chịu rủi ro địa chính trị. Tuy nhiên, giới phân tích cho rằng khó có thể kỳ vọng sự thay đổi lớn trong ngắn hạn. Ông Peter Sand, chuyên gia của công ty tư vấn Xeneta, lưu ý các thử nghiệm trước đây của Trung Quốc mới chỉ dừng ở các chuyến đi đơn lẻ, trong khi lần này Bắc Kinh muốn thiết lập chuỗi cảng trung chuyển tương tự một tuyến hàng hải thương mại thực thụ.

Quy mô hiện tại vẫn còn hạn chế, chỉ chiếm khoảng 1% tổng thương mại Viễn Đông - Bắc Âu. Tuy nhiên, tuyến đường này có thể mang lại lợi thế trong mùa cao điểm, chẳng hạn như giúp hàng hóa Giáng sinh từ Trung Quốc đến châu Âu sớm hơn, tránh tình trạng tắc nghẽn cảng biển. Về lâu dài, các chuyên gia dự báo lĩnh vực ô tô có thể tận dụng tuyến vận tải này do đặc thù vận chuyển hàng loạt từ một điểm đến một điểm.

Song song với tiềm năng thương mại, các rủi ro môi trường được nhấn mạnh. Bắc Cực đang ấm lên nhanh gấp ba đến bốn lần so với phần còn lại của hành tinh. Việc sử dụng nhiên liệu dầu nặng có nguy cơ gây ô nhiễm nghiêm trọng nếu xảy ra sự cố tràn dầu, trong khi công tác ứng cứu ở Bắc Cực thường chậm và hạn chế. Ông Andrew Dumbrille, cố vấn của Liên minh Bắc Cực Xanh, cảnh báo tác động từ khí thải carbon đen và khả năng tràn dầu có thể để lại hậu quả lâu dài đối với hệ sinh thái.Ngoài ra, con tàu Istanbul Bridge được sử dụng trong hành trình thử nghiệm là tàu 25 năm tuổi, treo cờ Liberia, không được thiết kế đặc biệt để đi trong băng dày. Dù có tàu phá băng hộ tống, các chuyên gia cho rằng điều này vẫn tiềm ẩn nguy cơ đáng kể.

Giới quan sát cho rằng thử nghiệm của Trung Quốc phản ánh tầm nhìn chiến lược dài hạn, nhằm chuẩn bị cho kịch bản khi Bắc Cực có thể không còn băng trong nhiều tháng mỗi năm trong vài thập kỷ tới. Tuyến đường này chưa thể thay thế các kênh đào Suez hay Panama, nhưng có khả năng trở thành lựa chọn bổ sung trong hệ thống vận tải toàn cầu.

Trong khi đó, các tổ chức môi trường quốc tế kêu gọi Tổ chức Hàng hải Quốc tế (IMO) sớm siết chặt quy định về nhiên liệu và bảo vệ môi trường tại khu vực Bắc Cực. Cuộc họp tiếp theo của ủy ban phòng ngừa ô nhiễm và ứng phó của IMO dự kiến diễn ra vào tháng 2/2026, được kỳ vọng sẽ đặt ra các chuẩn mực nghiêm ngặt hơn cho hoạt động hàng hải ở khu vực đặc biệt nhạy cảm này.