|
Washington vừa công bố các lệnh trừng phạt mới nhắm vào Rosneft và Lukoil, hai tập đoàn dầu khí hàng đầu của Nga, đánh dấu lần đầu tiên chính quyền Donald Trump áp đặt trừng phạt trực tiếp với Moscow kể từ khi trở lại Nhà Trắng hồi tháng 1. Đây được xem là bước ngoặt trong chính sách của ông Trump với cuộc chiến Ukraine, nhưng đồng thời cũng chứa đầy toan tính chính trị tinh vi.Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent nhấn mạnh, các biện pháp này là cần thiết bởi “Tổng thống Putin đã từ chối chấm dứt cuộc chiến vô nghĩa”, đồng thời khẳng định Rosneft và Lukoil là nguồn tài chính chính nuôi dưỡng cỗ máy chiến tranh của Điện Kremlin. Ông cũng cảnh báo Washington sẵn sàng áp dụng các biện pháp mạnh tay hơn nếu cần.
Trong khi Tổng thống Trump gọi lệnh trừng phạt là “tuyệt vời”, giới chuyên gia lại chia rẽ: liệu đây có thực sự buộc Nga thay đổi, hay chỉ là một màn trình diễn quyền lực chính trị, vừa để chứng minh Tổng thống Trump “cứng rắn trước Putin”, vừa không làm chao đảo giá năng lượng toàn cầu.
Chi tiết các lệnh trừng phạt
Theo Bộ Tài chính Mỹ, toàn bộ tài sản của Rosneft và Lukoil tại Mỹ sẽ bị đóng băng, đồng thời cấm các doanh nghiệp và cá nhân Mỹ giao dịch với hai tập đoàn này. Hàng chục công ty con cũng bị đưa vào danh sách trừng phạt.
Điểm mấu chốt là Mỹ đe dọa trừng phạt thứ cấp các tổ chức tài chính nước ngoài vẫn làm ăn với Rosneft và Lukoil - ảnh hưởng trực tiếp đến các ngân hàng ở Trung Quốc, Ấn Độ và Thổ Nhĩ Kỳ, những thị trường tiêu thụ phần lớn dầu thô xuất khẩu của Nga. Theo Bloomberg, hai tập đoàn này chiếm gần một nửa xuất khẩu dầu thô của Nga. Tuần trước, Anh đã áp dụng các biện pháp tương tự, và EU dự kiến công bố gói trừng phạt mới trong cuối tuần này.
Tại sao lại là “lúc này”?
Trên đường đua tranh cử năm 2024, Tổng thống Trump từng tuyên bố sẽ chấm dứt chiến tranh Ukraine trong vòng 24 giờ nếu đắc cử. Thực tế, chính trị quốc tế không cho phép điều đó diễn ra dễ dàng.
Từ khi trở lại Nhà Trắng, ông liên tục thay đổi quan điểm: từ tuyên bố Ukraine có thể “giành lại toàn bộ lãnh thổ bị chiếm kể từ 2022” đến đề xuất chia tách Donbas, trao phần lớn cho Nga.
Gần đây, Tổng thống Trump đột ngột hủy hội nghị thượng đỉnh lần hai với Tổng thống Nga Putin, vì bất mãn với “điều kiện tiên quyết” từ phía Nga. Ông thừa nhận: “Mỗi lần nói chuyện với Vladimir, cuộc trao đổi rất tốt, nhưng rồi mọi chuyện chẳng đi đến đâu.”
Sức ép từ Quốc hội Mỹ và đồng minh châu Âu buộc Tổng thống Trump phải tính toán lại, chuyển từ thái độ nửa vời sang một bước đi mang tính biểu tượng và cảnh báo mạnh mẽ.
Liệu đòn trừng phạt có hiệu quả?
Ngành năng lượng chiếm khoảng 25% ngân sách Nga, do đó siết chặt Rosneft và Lukoil là cắt trực tiếp “dòng máu” tài chính của Điện Kremlin.
Theo cựu quan chức Bộ Tài chính Marshall Billingslea: “Ngay cả khi các nhà máy lọc dầu ở Ấn Độ, Trung Quốc hay Thổ Nhĩ Kỳ vẫn muốn mua dầu Nga, ngân hàng của họ có thể sẽ nói: Không!”
Tuy nhiên, các chuyên gia như Thomas Graham (Hội đồng Quan hệ Đối ngoại Mỹ) cảnh báo: “Nếu Nhà Trắng nghĩ các biện pháp này sẽ thay đổi chính sách Kremlin, họ đang tự huyễn hoặc. Moscow quá quen với việc lách trừng phạt.”
Một số phân tích khác dự báo xuất khẩu dầu Nga sang Ấn Độ - thị trường lớn nhất trong 3 năm qua - có thể giảm mạnh, trong khi ông Trump tiếp tục gây sức ép lên Thủ tướng Narendra Modi. Chuyên gia Thomas ODonnell nhận định: “Đây là bước đi rất quan trọng. Nếu được thực thi mạnh mẽ, nó có thể làm Nga suy yếu nghiêm trọng với tư cách một quốc gia dầu mỏ.”
Hiệu quả cuối cùng phụ thuộc vào mức độ Mỹ thực thi cam kết. Dưới thời Cựu Tổng thống Joe Biden, Washington từng tránh trừng phạt trực tiếp Rosneft và Lukoil để không đẩy giá dầu tăng vọt. Tổng thống Trump giờ phải cân bằng giữa hứa hẹn giữ giá xăng thấp và lập trường cứng rắn với Nga.
Các bước đi tiếp theo
Các đồng minh của Ukraine thúc giục Tổng thống Trump tăng cường hỗ trợ, trong đó có kế hoạch sử dụng tài sản Nga đóng băng để tài trợ quốc phòng cho Kyiv. Tuần này, EU dự kiến thông qua gói vay 140 tỷ euro (162 tỷ USD) cho Ukraine, đảm bảo bằng tài sản Nga phong tỏa tại châu Âu, nhưng Mỹ vẫn chưa tham gia trực tiếp.
Trong khi đó, Tổng thống Ukraine Zelensky vận động Mỹ cung cấp vũ khí tầm xa, nhưng nỗ lực với tên lửa Tomahawk thất bại sau cuộc điện đàm giữa ông Trump và Putin. Wall Street Journal đưa tin, chính quyền Trump cho phép Ukraine dùng tên lửa Storm Shadow của Anh để tấn công sâu lãnh thổ Nga, song ông Trump ngay lập tức phủ nhận trên mạng xã hội: “Mỹ không liên quan gì đến những tên lửa đó - dù đến từ đâu hay Ukraine sử dụng ra sao.”
-----
Bề ngoài, lệnh trừng phạt có vẻ là bước ngoặt mạnh mẽ trong chính sách của Tổng thống Trump với Moscow. Nhưng sâu bên trong là toan tính tinh vi: vừa thể hiện cứng rắn với Tổng thống Putin, vừa tránh đẩy giá năng lượng toàn cầu leo thang, có thể tác động tiêu cực tới cử tri Mỹ.
Nếu Washington thực thi triệt để, các biện pháp này có thể bóp nghẹt dòng tài chính của Nga, buộc Điện Kremlin phải tính toán lại. Ngược lại, nếu chỉ dừng ở mức biểu tượng, đây sẽ là một màn trình diễn quyền lực, vừa để chứng minh Tổng thống Trump “không mềm yếu trước Tổng thống Putin”, vừa mở đường cho thương lượng hậu trường.
Trong ván cờ địa chính trị phức tạp này, mỗi nước đi mang nhiều tầng ý nghĩa. Liệu đây có phải bước khởi đầu cho chiến lược mới của Tổng thống Donald Trump, hay chỉ là nước cờ tạm thời trong cuộc chơi quyền lực của ông?
|
|
