Khoảng 6 tấn tôm hùm của các doanh nghiệp Việt Nam chuẩn bị xuất qua TQ từ cửa khẩu Móng Cái đã bị chết ngộp do phía TQ bất ngờ ra lệnh hạn chế mặt hàng này.
Tình trạng này đả xảy ra từ ba hôm nay, 19–22 tháng Chín 2023, theo
VnExpress trích dẫn lời của lãnh đạo Chi cục Hải quan TP.Móng Cái (tỉnh Quảng Ninh) cho biết.
Vì thế, có khoảng 6 tấn tôm hùm do không kịp về các kho đông lạnh đã bị chết ngộp, được bán vội ra thị trường để tìm cách thu hồi lại vốn, với giá mỗi ký từ 200,000 – 400,000 đồng, chỉ bằng một phần ba giá xuất cảng tôm hùm sống này.
Tôm hùm, cua, cá sống… từ Việt Nam được xuất cảng sang TQ qua lối mở Km3+4 Hải Yên với khoảng 100 xe tải/ngày. Theo UBND TP.Móng Cái, từ đầu năm đến ngày 15/9/23, tại lối mở Km3+4 Hải Yên, đã có hơn 532,000 tấn hàng hóa xuất cảng, tăng hơn 128% so với cùng thời kỳ của năm 2022. Trong đó, có 10% là tôm, cua, cá sống.
Lối mở Km3+4 Hải Yên, nơi xuất cảng tôm hùng sống sang TQ (Ảnh: Hải quan Móng Cái)
Theo trang Người Lao Động, tính cho đến 15 giờ ngày 22/9, toàn bộ các mặt hàng thủy sản của các doanh nghiệp, cư dân biên giới xuất cảng qua lối mở cầu phao tạm Km3+4 Hải Yên, Móng Cái đã được xuất sang TQ. Hiện không còn xe hàng nào bị kẹt lại tại khu vực cảng này.
Trong ngày 22 đã có 65 xe hàng chở thủy sản tươi sống, thủy sản đông lạnh của các doanh nghiệp, cư dân biên giới xuất cảng sang TQ, trong đó có 45 xe chở tôm hùm, 20 xe cua, nghêu, ốc.
Cũng theo tờ báo này, trong khoảng ba ngày qua, phía TQ cho kiểm tra kỹ hơn các mặt hàng hải sản tươi sống khiến cho hàng tấn tôm hùm sống đã bị chết hàng loạt vì chờ đợi quá lâu, khiến cho các doanh nghiệp Việt Nam gánh chịu thiệt hại rất lớn.
Được biết, trong tám tháng đầu của năm 2023, tổng số kim ngạch xuất nhập cảng qua địa bàn TP.Móng Cái đạt hơn 1,78 tỷ USD, với hơn 760 công ty doanh nghiệp làm thủ tục xuất nhập cảng tại Chi cục Hải quan Cửa khẩu Móng Cái.
VietnamNet cùng ngày có đưa ra thêm thông tin, việc hạn chế nhập cảng tôm hùm của TQ đã khiến cho các doanh nghiệp Việt Nam bị thiệt hại hàng tỷ đồng.
Bình luận về việc này, nhiều độc giả đã bày tỏ sự bất bình vì tại sao các doanh nghiệp Việt Nam lại cứ phụ thuộc vào thị trường TQ, để khi hết lần này đến lần khác dân Việt trong nước phải
"ra tay giải cứu" hàng nông sản, trái cây bị kẹt lại, không xuất qua được?
Với sự hiểu biết, độc giả Thanh Hà bình:
"Không phụ thuộc vào TQ thì sẽ phụ thuộc vào ai, nên nhớ hàng sống thì chỉ có xuất sang TQ được thôi, xuất sang các nơi khác thì chỉ có xuất hàng đông lạnh".
"Nếu muốn xuất hàng sống thì giá cực chát chứ không như đem sang TQ. Nếu cứ xuất sang thị trường khác ra thế nào thì xuất sang thị trường TQ cũng như vậy thì làm gì có chuyện ầm ĩ này? Do xuất theo kiểu hàng chợ nên nếu thích thì họ mua, nếu không thích thì họ lại thôi".
Cùng quan điểm, một số độc giả có bày tỏ:
"Doanh nghiệp không thể nỗ lực được vì nông dân nuôi trồng không đạt đủ tiêu chuẩn" (Kul HD);
"Mình có uy tín thì mình mới làm ăn được với thị trường uy tín" (Tu Le Hong);
"Muốn vào được thị trường uy tín thì phải đủ tiêu chuẩn đã" (Kính Lúp)
Khi tôm hùm sống không xuất cảng được thì người Việt mới có ăn với giá "giải cứu" chỉ bằng một phần ba (Thanh Niên)
Độc giả Chính Nghĩa lại có ý kiến khác: "Tôi cho rằng: tôm hùm ngon thì bán trong nước cũng rất tốt mà. Sao lại để chết phí như vậy chứ? Đã nhiều lần Việt Nam phải chịu cảnh tương tự như thế này rồi. Nhà tôi đã và đang săn mua tôm hùm tươi loại to từ 2 kg trở lên để ăn mà nhiều năm nay có ai bán đâu?".
Đúng là tại các chợ, siêu thị không thấy bán tôm hùm nuôi tại Việt Nam. Muốn ăn phải vào nhà hàng sang với giá vài triệu đồng một ký, và có bao nhiêu gia đình có thể chi tiêu theo kiểu này?
Có lẽ vì thị phần bán tôm hùm trong nước quá nhỏ bé nên nông dân nuôi tôm hùm ngoài biển của Việt Nam phải tìm đường bán sang TQ, để rồi xuất không được lại rao bán…
tôm hùm bị chết ngộp!
Từ tháng 2/2020,
VnExpress đã từng có bài viết
"Tôm hùm Việt thăng trầm theo TQ", trong đó đã tường thuật lại câu chuyện của những người nuôi tôm hùm ở tỉnh Khánh Hòa và Phú Yên.
Một trong những nông dân có thâm niên nuôi tôm hùm 20 năm nay ở Khánh Hòa là ông Hùng có kể:
"Trong bao nhiêu năm nay chúng tôi chỉ mua bán phụ thuộc ở phía TQ vì dẫu sao, hiếm có thị trường nào tiêu thụ hàng lại dễ tính như thế. Mỗi lần mà họ ngưng nhập là mình như ngồi trên đống lửa vậy!"
Có những thời điểm, TQ cho thu mua gom tôm hùm sống với số lượng nhiều, giá lên tới cả triệu đồng một ký tôm hùm baby (gần 50 USD) và 2,5 triệu đồng một ký tôm hùm bông (>100 USD). Với mức giá ấy, ông Hùng cho biết có vụ, người nuôi lời 500 triệu đến 1,5 tỷ đồng. Những năm 2007-2012, nhiều gia đình ở thủ phủ nuôi tôm hùm lời cả vài tỷ đồng một năm, cũng nhờ ở thị trường TQ.
Ông Thanh, một nông dân nuôi tôm hùm ở Phú Yên nhớ lại:
"Ở giai đoạn đó, nuôi tôm sướng lắm, có năm gia đình tôi cầm chắc vài tỷ đồng. Chỉ cần tôm không bị bệnh, trọng lượng đạt theo yêu cầu là thương lái vào mua sạch mà không cần phải kiểm tra vi sinh hay chất lượng thịt như các doanh nghiệp thu mua xuất thủy sản sang châu Âu. Hỏi sao bao năm chúng tôi vẫn chuộng bán cho thương lái xuất đi TQ".
Theo các tính toán của Chi cục thủy sản Phú Yên, Khánh Hòa, mỗi năm lượng hàng xuất đi TQ được ổn định, giá cả không bấp bênh thì tổng giá trị kinh tế của ngành nuôi tôm hùm mang về cho Việt Nam lên đến gần 2,000 tỷ VN đồng (82 triệu USD).
Tuy vậy, theo lãnh đạo Chi cục thủy sản của hai tỉnh này, điểm mấu chốt khiến cho giá cả tôm hùm luôn bấp bênh là do 90% lượng tôm hùm sống và đông lạnh của Việt Nam xuất đi thị trường TQ, và chỉ có 10% là dành cho việc tiêu thụ nội địa.
Đặc biệt, thay vì xuất theo chính ngạch thì các doanh nghiệp hầu như đi theo đường tiểu ngạch. Kết quả là, hồi đầu năm 2019, TQ bắt đầu siết chặt đường này, đến tháng Chín 2019, tôm hùm Việt bị tồn kho nhiều, giá giảm sâu.
Trong khi đó, các gia đình nuôi tôm hùm tại hai tỉnh Phú Yên, Khánh Hòa vẫn cứ gia tăng quy mô diện tích nuôi trồng, bất chấp thị trường tăng trưởng lớn nhỏ ra sao.
Theo thống kê từ Chi cục thủy sản Khánh Hòa, số lồng nuôi tôm tại tỉnh này tăng 15-20% mỗi năm. Nếu trong hai năm 2018-2019, giá tôm hùm bông có lúc lên tới 2,5 triệu đồng một ký, tôm hùm xanh 900,000 đồng một ký thì đến năm 2020 giá rớt xuống, chỉ còn 500,000-1,4 triệu đồng.
"Tôm hùm bông" nuôi ở Phú Yên (Ảnh: VnExpress)
Khi TQ cho
"siết" phẩm chất hàng, cơ quan quản lý đã thông báo cho các địa phương và người nuôi. Để xuất qua được TQ, người dân phải đăng ký việc nuôi trồng với cơ quan quản lý theo đúng quy hoạch.
Tuy nhiên, khi trao đổi với
VnExpress, ông Nguyễn Trọng Chánh, Chi cục trưởng Chi cục Thủy sản Khánh Hòa cho biết tới nay số lượng đăng ký vẫn còn lẻ tẻ:
"Người dân không chịu nghe theo hướng dẫn của cơ quan quản lý mà đua nhau nuôi tự phát nên hàng chưa hội đủ tiêu chuẩn để xuất cảng chính ngạch sang TQ và nhiều thị trường khó tính khác".
Ông Chánh đề xuất các cơ quan ban ngành cần hỗ trợ qua việc đưa ra phương án khuyến khích doanh nghiệp tìm hướng đi mới bằng cách đẩy mạnh hơn thị trường nội địa, tìm ngách cho xuất cảng tôm hùm bằng cách tăng số lượng hàng chế biến từ tôm hùm như tôm hùm đông lạnh, tôm hùm hấp (cook-lonsters) hay các loại thực phẩm có bỏ thêm tôm hùm.
Oái ăm thay, ở Việt Nam vẫn chưa có doanh nghiệp nào (dám) đứng ra chế biến loại tôm hùm xuất cảng!
