Đêm 25/4/1975. Sài G̣n như nín thở giữa lằn ranh của một thời đại đang hấp hối. Trong bóng tối dày đặc của một thành phố sắp sụp đổ, một đoàn xe lặng lẽ lăn bánh ra khỏi dinh thự của cựu Thủ tướng Trần Thiện Khiêm, hướng về phi trường Tân Sơn Nhứt. Trên chiếc xe đó là cựu Tổng thống Việt Nam Cộng ḥa Nguyễn Văn Thiệu – và theo sau là những chiếc vali, gói ghém không chỉ đồ đạc, mà có lẽ c̣n cả nỗi hoảng loạn, lo âu, và kư ức của một chế độ sắp tàn.
Frank Snepp – cựu sĩ quan CIA, người trực tiếp tham gia hộ tống ông Thiệu ra sân bay – đă kể lại thời khắc ấy với chi tiết khiến người đọc không thể không h́nh dung đến một cảnh tượng nặng trĩu uẩn khúc.
Tiếng kim loại va nhau trong bóng tối
Theo lời Snepp, ông Thiệu không đi một ḿnh. Từ phía một lùm cây trong khuôn viên, một nhóm phụ tá bất ngờ xuất hiện, mỗi người vác một chiếc vali nặng trĩu, vội vă yêu cầu mở cốp xe. Họ kiên quyết tự tay xếp đồ, như sợ ai đó nh́n thấy bên trong. Và rồi là âm thanh ấy – tiếng kim loại va chạm, vang lên khô khốc giữa không gian vắng lặng. Frank Snepp mô tả âm thanh đó như “tiếng chuông gió bị bóp nghẹt”.
Người ta có thể nghe thấy không chỉ tiếng của kim loại, mà c̣n là tiếng của thời cuộc, tiếng của một quyền lực sụp đổ, tiếng bước chân vội vă của kẻ rút lui trong nỗi tủi hổ và tuyệt vọng.
16 tấn vàng – sự thật và huyền thoại
Cũng từ chi tiết này, lời đồn về việc ông Thiệu mang theo "16 tấn vàng" khi đào thoát càng lan rộng, ám ảnh bao thế hệ. Báo chí quốc tế lẫn người dân miền Nam khi ấy xôn xao, và không ai có thể xác minh được thực hư.
Tuy nhiên, chính Frank Snepp – người đă ở đó, chứng kiến tận mắt – đă xác nhận với BBC News Tiếng Việt rằng: “Không có bằng chứng nào cho thấy ông Thiệu mang theo vàng.”
Ông khẳng định đó chỉ là vài chiếc vali, và mọi thứ đều nằm trong tầm mắt ông. Nhưng ông cũng không phủ nhận âm thanh va đập của kim loại – một điều đă góp phần nuôi dưỡng nghi ngờ. Kim loại ấy là ǵ? Trang sức? Tiền xu? Vật dụng cá nhân? Hay đơn giản chỉ là sự tưởng tượng của một tâm trí đang bị căng thẳng đẩy đến giới hạn?
Bóng tối trong ḷng những chiếc vali
Dù bên trong những chiếc vali ấy là ǵ đi nữa, điều đáng sợ hơn có lẽ không nằm ở vật chất, mà ở biểu tượng. Những chiếc vali ấy tượng trưng cho sự sụp đổ, cho một vị lănh đạo không từ chức trong vinh quang mà ra đi trong lặng lẽ, âm thầm.
Không ai lên tiếng giă từ. Không có lá quốc kỳ phủ lên vai ông. Chỉ có tiếng bánh xe lăn trên đường nhựa, và âm thanh kim loại lạnh lùng va vào nhau.
Một chương buồn trong sử Việt
Nguyễn Văn Thiệu từng là người đứng đầu một quốc gia. Nhưng vào thời khắc quyết định, ông không c̣n đại diện cho nhân dân, mà chỉ c̣n là một cá nhân đang tháo chạy. Cuộc rút lui ấy không mang theo “16 tấn vàng”, nhưng mang theo một vết thương lịch sử chưa từng lành hẳn trong kư ức người Việt.
Và trong đêm ấy, giữa tiếng kim loại khô khốc, một chương sử khép lại. Không bằng tiếng súng, mà bằng tiếng của im lặng – và bỏ lại phía sau là một đất nước hoang mang, tan nát, ngơ ngác bước vào ngày 30 tháng 4.
VietBF@sưu tập