Ngọc Lan/Người Việt (tổng hợp)
LTS: Hôm nay là ngày 11 Tháng Chín, một ngày không quên trong kư ức nhiều người.
Nhớ lại h́nh ảnh, tâm trạng của ngày này, 12 năm về trước, trong lúc thế giới vẫn c̣n đầy những biến động, ḷng người hoang mang trước nỗi lo liệu một cuộc chiến nữa có xảy ra không, có lẽ cũng là dịp để mỗi người - nhất là những ai đă đi qua chiến tranh - có cái nh́n, có sự suy ngẫm, và trân trọng hơn một cuộc sống thanh b́nh mà ḿnh đang có.
Jeniffer Nguyễn - Seattle, "Xin góp một lời cầu nguyện cho các linh hồn đă bỏ ḿnh v́ nạn khủng bố trên đất Mỹ và trên khắp thế giới, luôn cả các chiến sĩ hy sinh trên tất cả trận chiến chống khủng bố trên toàn thế giới.” (H́nh: Mary Altaffer-Pool/Getty Images)
1.Sáng ngày 11 tháng 9 năm 2001, tôi đang ở trong một khu scif của một building cách quốc hội Hoa Kỳ khoảng 10 phút đi bộ, chuẩn bị cho cuộc họp lúc 9 giờ; một đồng nghiệp bước vào cho hay một chiếc phi cơ đă đâm vào một trong hai toà nhà chọc trời. Mọi người c̣n đang lao xao, không biết v́ lư do ǵ phi công lại gây ra tai nạn như vậy, th́ một đồng nghiệp khác vội vă bước vào, cho hay một phi cơ nữa đă lao vào toà nhà chọc trời thứ nh́. Đây không phải tai nạn nữa rồi, mà là một cuộc khủng bố!
Mọi người bèn nhanh chóng ra khỏi khu scif, đến bu quanh những chiếc TV dày đặc h́nh ảnh hai toà nhà bốc khói. Đột nhiên, xướng ngôn viên đài truyền h́nh đọc tin một chiếc phi cơ nữa đă lao vào Ngũ Giác Đài, tọa lạc bên kia Potomac, con sông chia ranh giới DC và Virginia. Thế là mọi người xách cặp táp vội vàng rời sở. Tôi trở về scif, nhận được cú điện thoại từ headquarter ở Virginia ra lệnh “sơ tán” khỏi DC. Tôi vội vàng back up tất cả tài liệu, công sức của nhóm trong hơn năm qua, vào laptop của ḿnh.
Ra khỏi building, tôi nhập vào ḍng người hoảng hốt, hối hả bước lên xe điện ngầm rời khỏi thủ đô.
Toa xe của tôi chật cứng người, không c̣n chỗ ngồi, nên tôi đành đứng gần cửa ra vào. Nh́n quanh, tôi thấy mặt hành khách ai cũng đều đượm vẻ lo âu, sợ hăi. Họ thầm th́ truyền miệng nhau những mẩu tin mà họ bắt được, như Department of State và Supreme Court đă bị tấn công (không có thật), và một chiếc phi cơ đă bị không tặc hiện đang hướng về DC, v.v…, càng làm tăng thêm sự sợ hăi cho mọi người.
Đột nhiên, tôi nghe tiếng nức nở. Người đàn bà da trắng đứng cạnh tôi ôm mặt khóc. Thấy vậy, mặc dù ḷng lo sợ không kém mọi người, tôi nói nhỏ với cô ta, “Don’t worry, you’ll be okay!” Cô ta nh́n tôi rồi nói, “My daughter is at a day care center right outside of the Pentagon.” Rồi cô ta tiếp tục khóc. Tôi bèn an ủi, “Stay calm, she’ll be alright.” Cô ta lau nước mắt rồi nói cám ơn. Xe điện càng lúc càng đông, người ta chen lấn nhau lên, và càng thêm người th́ càng nhiều tin xấu.
Tôi làm một bài toán thật nhanh trong đầu, nếu có chuyện ǵ xảy ra lúc này, người ta sẽ đạp nhau mà chết; vả lại, sau trạm Foggy Bottom là đường hầm chạy xuyên sông Potomac, và đây cũng có thể là mục tiêu của bọn khủng bố. Tôi quyết định phải ra khỏi nơi này. Tôi nghĩ, ít ra ḿnh có thể tự chủ trên đôi chân của ḿnh. Khi xe điện đến Foggy Bottom, trạm cuối ở DC trước khi vô đường hầm vào Virginia, tôi len qua đám đông bước ra khỏi toa xe điện. Người đàn bà khóc lúc năy hỏi vọng theo, “Is this your stop?” Tôi không biết giải thích sao, chỉ trả lời “I have to get off here. Good luck to you!”
Ra khỏi đường hầm xe điện, tôi thấy mọi người hoảng hốt không kém. Ai nấy vừa đi vừa chạy, tay liên tục bấm cell phone, mắt cứ nh́n lên bầu trời như lo sợ tai hoạ sắp sửa giáng lên đầu. Tôi sực nhớ ra là ḿnh chưa liên lạc về nhà, bèn lấy cell phone ra gọi, nhưng cú phone không qua được v́ có quá nhiều người gọi cùng một lúc.
Chẳng bao lâu, tôi đi đến Key Bridge, một trong những cây cầu nối VA và DC. Từ trên cầu, nh́n về hướng đông, tôi thấy một cột khói đen bốc cao. Đó là tác phẩm của khủng bố vào Ngũ Giác Đài. Tôi đứng lặng người nh́n cột khói. Đầu óc trống rỗng. Tim nhói đau. Đứng cạnh tôi là một sinh viên của đại học George Washington. Sau đó, tôi cùng anh ta băng qua cầu. Biết tôi dự định đi bộ về trạm East Falls Church, cách đó khoảng 8 miles, anh ta cho biết apartment của anh ở gần đó, và gợi ư cho tôi dùng phone liên lạc về nhà, cũng như cho mượn xe đạp. Tôi chỉ xin được dùng phone để gọi cho vợ và ba má tôi để ở nhà yên tâm. Tấm ḷng tử tế của người thanh niên đó, tôi sẽ nhớ măi.
Sau khi gọi điện về nhà, tôi bắt đầu bước. Thật ra, vợ tôi muốn đi đón tôi, nhưng tôi cản, cũng như tôi có thể t́m phương tiện di chuyển khác; nhưng lúc đó, tôi chỉ muốn đi bộ một ḿnh. Đi để lấy lại b́nh tĩnh, để giải toả những bức xúc trong tâm, để làm lắng đi những kinh động vừa trải qua, cũng như để thẩm thấu được nỗi đau của những nạn nhân vô tội của hận thù...
(M&M - Virginia)
2.Sáng ngày 9/11/2001, tới sở, rót ly cà phê, ngồi xuống bàn làm việc, mở web browser, check stock prices.
Ủa hôm nay sao Internet chập chờn vậy ḱa? Cả mấy phút rồi mà cái browser vẫn ‘loading’.
Hmm, mấy tay IT quỷ quái làm biếng sao chưa chịu “troubleshoot network connectivity.” Quay qua check email. Email vẫn ok. Delete một đống email không quan trọng, accept vài meeting invitations, rồi th́ tôi bắt gặp cái email flagged ‘urgent’ của Finance Department, đại khái là, “Terrorist attacks in New York. Effective immediately all travels are suspended until further notice.”
Hmm, h́nh ảnh Federal Buiding ở Oklahoma City với Timothy McVeigh mấy năm trước đó ‘flashes back’ trong đầu. Chắc thằng cha nào khùng khùng kiểu McVeigh nữa đây rồi.
Nửa tiếng sau, tôi bước ra khỏi bàn làm việc, ghé lại breakroom lấy ly cà phê thứ hai. Hai bên hành lang vẫn yên lặng. Mọi người vẫn dán mắt vào màn h́nh computer, tiếng gơ keyboards vẫn nghe lách cách. Một ngày như mọi ngày.
Tới breakroom th́ gặp mấy gă Product Marketing đang í ố rù ŕ. Ḿnh hỏi, “No travel for you guys, huh? What’s up in New York?” Tới lúc đó ḿnh mới vỡ lẽ là chuyện rất nghiêm trọng không phải chỉ ở New York mà c̣n vài chỗ nữa và đă xảy ra cả mấy tiếng đồng hồ rồi.
Hmm, Internet is down, có đọc được news ǵ đâu? Măi đến giờ mới biết là hai chiếc phi cơ lủi vào World Trade Center và vài nơi khác, ḿnh không rơ ông anh ḿnh có travel bữa đó không, c̣n mấy đứa bạn th́ sao. Gọi điện thoại ông anh, bắt gặp ổng ở đầu bên kia. Yên ḷng. Gọi vài đứa bạn, không đứa nào trả lời. Không biết tụi nói có đi trip qua miền Đông không. Để đó chiều về hẳn hay.
Chiều tối lái xe về nhà. Đường vẫn đông nghịt. Trao đổi với vợ vài câu chuyện lúc ban ngày đă nói với nhau, rồi hai đứa quay qua dán mắt vào TV. Bây giờ ḿnh mới rơ là chuyện quan trọng như thế nào vừa xảy ra lúc sáng. Tụi terrorists lần này scored a big deal rồi. Trầm ngâm.
(Trùm Ṣ – San Jose)
Vân Nguyễn - Arizona, “Hôm nay là ngày giỗ của biết bao nhiêu người, xin được thắp nén hương ḷng xin chia buồn với những gia đ́nh có người thân bị nạn trong cái ngày đau buồn đó.” (H́nh: Mike Segar-Pool/Getty Images)
3. Ngày 9 tháng 11 năm 2001 rơi vào ngày Thứ Ba.
Lùi lại một chút vào ngày Thứ Sáu tuần trước đó, có một sự kiện đáng nhớ.
Hôm đó vào giờ ăn trưa, một đồng nghiệp Mỹ khoe với mọi người là chị của anh sắp kỷ niệm 5 năm ngày cưới. Cô này làm đám cưới với một sĩ quan cứu hỏa. Hai người đă chọn ngày September 11 tại v́ có thể đọc thành 9-1-1. Lúc đó ai cũng trầm trồ khen hai người này chọn ngày cưới thật đặc biệt và có ư nghĩa.
Trở lại vào ngày Thứ Ba, 11 Tháng Chín năm 2001, tôi có ngày nghỉ ở nhà, tự thưởng cho ḿnh cái thú nằm nướng trên giường không phải dậy sớm đi làm.
Với tay vặn radio nghe đài FM, tôi chợt nghe có breaking news: hai chiếc máy bay đâm vào World Trade Center ở New York.
Lúc đó chỉ nghĩ là tai nạn hàng không. Nhưng tôi vẫn ngồi dậy, chạy ra pḥng khách bật TV lên th́ thấy hai ṭa nhà khói bay lên. Thỉnh thoảng người ta chiếu lại cảnh chiếc máy bay thứ hai cố ư đâm vào toà nhà. Sau đó nh́n thấy 2 toà nhà từ từ sụm xuống. Nghe cô phóng viên nói có một chiếc khác đâm xuống Bộ Quốc Pḥng làm sụp một góc nhưng TV không có chiếu cho thấy h́nh ảnh đó.
Sau đó tiếng cô phóng viên lại nói là có một chiếc nữa đă mất liên lạc không biết ư định đâm xuống chỗ nào, về sau nói là rơi xuống Pennsylvania.
Xen lẫn những sự việc này là TV chiếu những cảnh bụi khói mịt mù, cảnh sát cứu hỏa cố gắng làm việc.
Suốt ngày hôm đó tôi cứ ngồi xem TV, mặc dù TV cũng chỉ lặp đi lặp lại những sự kiện đó thôi.
Tôi chạy lại computer mở e-mail th́ thấy bạn bè gởi thơ hỏi thăm nhau nhất, là những bạn bè bên ngoài nước Mỹ rất lo lắng. Chợt nhớ ra cô bạn ở NYC, tôi cố gắng liên lạc mà không được măi đến gần 7 giờ tối Calif. mới nói chuyện được với nó.
Hôm sau tôi trở lại làm việc, mọi người vẫn c̣n nói về chuyện này, trông người nào cũng lo lắng và bất an.
(Ṣ Ṣ – Orange County)
4. Vậy mà cũng đă hơn chục năm rồi từ ngày xảy ra vụ 9/11.
Lúc đó tôi làm ở Long Island, New York cách nơi World Trade Center (Twin Towers) khoảng 30 miles. Nhưng trên đường đi làm hàng ngày tôi thường nh́n thấy New York landmark từ những cây cầu nối liền New Jersey/New York .
Sáng Thứ Ba ngày 9/11/2001, tôi đi làm cũng như mọi ngày. Vào tới hăng đang tán dóc với đồng nghiệp th́ có người báo có một chiếc máy bay đâm vô một trong hai ṭa nhà của WTC.
Sau đó nghe thêm một chiếc nữa, nhưng tụi tôi tưởng chỉ có một chiếc mà nhiều người tường thuật khác nhau. Cả đám chạy lên nóc building ḍm về phía Manhattan quan sát, nhưng có thấy ǵ đâu.
Rồi th́ nghe thông báo cho mọi người về, và khuyên nên “car pooling” v́ ngoài đường đă bắt đầu kẹt xe. Lúc đó muốn gọi điện thoại cũng không được. Thấy mọi người hớt hăi, hoang mang và giúp đỡ lẫn nhau để t́m đường về với gia đ́nh, mới thấy mọi người đối với nhau đầy t́nh người.
Từ building chỗ làm đă thấy highway kẹt cứng xe. Bàn tán vài phút, tôi quyết định bỏ xe lại ở hăng và đi xe chung với một đồng nghiệp. Đứa lái, đứa chỉ đường th́ may ra mới rời khỏi nơi Long Island.
Muốn trở về New Jersey th́ tụi tôi phải chạy ngược về hướng thành phố Queens và Bronx. Nhiều lúc phải t́m đường local chạy để tránh kẹt xe. Có một đoạn đường tụi tôi chạy dọc theo highway th́ thấy NYC skyline xa xa bên bờ sông. Hai đứa mở radio nghe theo dơi trong suốt đoạn đường. Lâu lâu lại nghe tường thuật chuyện đang xảy ra ở Pentagon, rồi ở Pennsylvenia. Tới lúc nghe một ṭa nhà sập, rồi cái thứ hai sập th́ cường độ panic của mọi người trên highway lúc bấy giờ rất là hỗn loạn.
Những cây cầu nối liền đảo NYC và đất liền New Jersey bắt đầu chặn và đóng lại v́ sợ kẹt xe trên cầu dài lỡ có chuyện ǵ thiệt mạng c̣n nhiều hơn. Từng cây cầu bị đóng, thành ra tụi tôi cứ trực chỉ hướng North chạy cho tới gần tiểu bang Connecticut th́ có highway về lại New Jersey.
Khi hai toà nhà sập, tụi này không nghe ǵ v́ cách một con sông lớn, nhưng chúng tôi nh́n thấy sự h́nh thành của bụi khói quyện thành một màu xám bao phủ bốc lên từ một góc của thành phố. Bụi khói cứ theo chiều gió mà lang ra.
Sau khi xảy ra chuyện 9/11, th́ cuộc sống sinh hoạt ở New York không c̣n như xưa. Sự di chuyển vào thành phố New York có phần khắc khe hơn. Đường commute đi làm của tôi càng thêm khó khăn nên tôi phải t́m một việc làm khác để không phải bị ngồi kẹt cứng ở highway nhiều khi không biết chừng nào mới về tới nhà.
Đă hơn 10 năm, tôi vẫn có dịp về New York nhưng chưa bao giờ đi coi nơi công trường xây cất Freedoom Tower thay thế The Twin Towers. Tôi muốn giữ trong tôi h́nh ảnh đẹp của New York thuở nào với hai ṭa tháp cao ngất biểu tượng của một nền kinh tế Mỹ giàu mạnh.
(Tâm La – California)