Tại sao thả hàng cứu trợ xuống Gaza lại nguy hiểm?

[Romano]

Các đợt thả hàng cứu trợ xuống Gaza đang gây tranh cãi khi Liên Hợp Quốc cảnh báo chúng có thể giết chết chính những người cần cứu trợ. Dù được xem là biện pháp cuối cùng giữa lúc khan hiếm hàng hóa trầm trọng, phương thức này bị cho là tốn kém, thiếu hiệu quả và tiềm ẩn nhiều rủi ro nhân đạo.
Cuối tuần qua, Jordan, Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE) và Israel đã thực hiện các đợt thả hàng cứu trợ xuống Dải Gaza lần đầu tiên trong nhiều tháng, trong bối cảnh có thông tin cho rằng khoảng 1/3 dân số nơi đây đã phải nhịn đói suốt nhiều ngày liền.

Tuy nhiên, Liên Hợp Quốc đã lên tiếng chỉ trích phương thức này, cảnh báo rằng việc thả hàng cứu trợ từ trên không có thể gây nguy hiểm đến tính mạng những người Palestine đang sắp chết vì đói.Ông Philippe Lazzarini, Cao ủy Cơ quan Cứu trợ và Hành động của Liên Hợp Quốc về Người tị nạn Palestine (UNRWA), cho rằng cách làm này “không thể đảo ngược tình trạng đói khát ngày càng trầm trọng” và thậm chí còn có thể gây tác dụng ngược.

“Chúng tốn kém, không hiệu quả và thậm chí có thể cướp đi sinh mạng của những người dân đang đói”, ông Lazzarini viết trên mạng xã hội X.

Thả hàng viện trợ là gì và tại sao lại nguy hiểm?
Có nhiều cách để các tổ chức nhân đạo và các nước trên thế giới chuyển hàng cứu trợ đến vùng bị ảnh hưởng như đường bộ, đường biển hay đường hàng không. Việc thả hàng bằng dù từ máy bay nghe có vẻ ấn tượng, nhưng đây là phương án nhiều rủi ro và thường chỉ được dùng như “biện pháp cuối cùng trong tuyệt vọng”.

“Các quốc gia hiểu rõ rằng việc thả hàng từ máy bay không phải là cách hiệu quả để cứu trợ. Nguồn tin Palestine cho biết hàng cứu trợ thả xuống hiện chưa đến được tay những người dễ bị tổn thương nhất. Phương thức này chỉ giúp được một bộ phận nhỏ và cho thấy tình trạng đã trở nên quá bế tắc. Gaza hiện đã đến mức đó”, phóng viên Sally Lockwood của Sky News tại Jordan nhận định.

Chuyên gia phân tích quân sự Sean Bell cũng cảnh báo, hình thức cứu trợ bằng đường không chỉ hiệu quả nếu máy bay có thể hạ cánh. Tuy nhiên, đường băng duy nhất ở Gaza, nằm tại Rafah, đã bị đóng cửa từ năm 2021.

Theo ông Sean Bell, phương án đang được sử dụng hiện nay là cực kỳ nguy hiểm. “Máy bay bay chậm và thấp trên vùng chiến sự là điều cực kỳ rủi ro. Khi các kiện hàng chạm đất, nguy cơ va trúng người rất cao”, ông Bell nói.

Quan trọng hơn cả, số lượng hàng tiếp tế bằng đường không là vô cùng hạn chế. “Gaza cần tới 500 xe tải cứu trợ mỗi ngày trong khi một chuyến bay chỉ mang được số hàng tương đương với một xe tải và con số này chỉ chiếm 0,2% nhu cầu thực tế”, ông Bell cho biết thêm.

Bên cạnh đó, các kiện hàng cũng dễ rơi vào tay không đúng người cần nhận và cuối cùng bị bán lại trên thị trường chợ đen. “Một số đã bị các băng nhóm chiếm đoạt và hiện đang bị buôn bán trái phép”, phóng viên Lockwood cho biết.

Vì sao lại thả hàng cứu trợ vào lúc này?
Israel đã cắt toàn bộ nguồn cung vào Gaza từ đầu tháng 3 năm nay và chỉ mới mở lại một số trung tâm cứu trợ vào tháng 5 vừa qua với nhiều điều kiện ràng buộc nhằm ngăn hàng hóa rơi vào tay lực lượng Hamas.

Ba cửa khẩu tiếp giáp Gaza đều do Israel kiểm soát: Kerem Shalom ở phía Nam, Crossing 147 ở miền tâm và Erez ở phía Bắc.

Kể từ khi xung đột với Hamas nổ ra vào tháng 10/2023, các tổ chức nhân đạo và các nhà lãnh đạo thế giới liên tục cáo buộc Israel cản trở việc vận chuyển hàng cứu trợ. Ông Lazzarini cho biết, Liên Hợp Quốc hiện có khoảng “6.000 xe tải” cứu trợ đang ở Jordan và Ai Cập, chờ được cấp phép để vào Gaza.

Israel thông báo sẽ “tăng cường viện trợ trong một tuần”, đồng thời đã thực hiện một số đợt thả hàng vào cuối tuần qua. Trong một thông cáo, Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) cho biết sẽ phối hợp với Liên Hợp Quốc và các tổ chức nhân đạo để đảm bảo hàng được chuyển giao, nhưng không nêu chi tiết cụ thể.

Cùng với việc tăng viện trợ, Israel đã tuyên bố tạm dừng các hoạt động quân sự hàng ngày trong 10 giờ, từ 10h sáng đến 8h tối, tại ba khu vực: Al-Mawasi (dọc bờ biển), trung tâm Deir al-Balah và Gaza City ở phía bắc. Đồng thời, các hành lang viện trợ an toàn cho xe chở thực phẩm và thuốc men cũng được thiết lập từ 6h sáng đến 11h đêm, bắt đầu từ ngày 27/7.

Theo các quan chức Liên Hợp Quốc, một số hạn chế đi lại đã được Israel nới lỏng. Hơn 100 xe tải hàng hóa đã được tập kết tại các cửa khẩu để chuẩn bị chuyển vào Gaza. Tuy nhiên, các tổ chức nhân đạo nhấn mạnh rằng lượng viện trợ hiện tại vẫn còn rất xa so với mức cần thiết để ngăn chặn nạn đói và một cuộc khủng hoảng y tế quy mô lớn.

Cơ quan Y tế Gaza do Hamas điều hành cho biết, tính đến thời điểm này đã có 133 người Palestine tử vong vì suy dinh dưỡng, trong đó có 87 trẻ em. Tổ chức Bác sĩ Không Biên giới cũng cảnh báo 25% trẻ em và phụ nữ mang thai ở Gaza đang suy dinh dưỡng.

Trong khi đó, Israel vẫn khẳng định rằng không có nạn đói xảy ra ở Gaza.

Có gì trong các kiện hàng viện trợ được thả xuống Gaza?
Các kiện hàng chủ yếu được vận chuyển bằng máy bay vận tải C-130, trong đó có 10 chiếc của Jordan và 8 chiếc của UAE.

Mỗi máy bay có thể chở 8 pallet hàng, với tổng trọng lượng khoảng 8 tấn. Hàng hóa chủ yếu gồm thực phẩm khô, gạo, bột mì và sữa bột cho trẻ em nhưng không có vật tư y tế nào được đưa vào Gaza.

Trong đợt thả hàng ngày 27/7, Jordan và UAE đã thả khoảng 25 tấn hàng viện trợ xuống Gaza. Tuy nhiên, phía Jordan nhấn mạnh rằng đây không thể là phương án thay thế cho viện trợ qua đường bộ.

Thủ tướng Anh Keir Starmer tuyên bố Anh sẽ hỗ trợ việc thả hàng, nhưng hiện chưa có máy bay Anh nào xuất hiện tại Jordan. Ông Starmer cũng đã thảo luận về tình hình Gaza với Tổng thống Mỹ Donald Trump trong chuyến thăm Scotland ngày 28/7.

Phát biểu sau cuộc gặp, ông Trump cho biết Mỹ “sẵn sàng hỗ trợ” và sẽ thành lập các trung tâm thực phẩm, đồng thời cung cấp thêm tài chính.

“Chúng tôi sẽ tham gia sâu hơn. Chúng tôi đã từng thực hiện một số đợt không vận và thả hàng, người dân chạy đến nhận. Thủ tướng Anh sẽ hỗ trợ chúng tôi”, ông Trump nói thêm.

Năm 2024, Không quân Hoàng gia Anh (RAF) đã thực hiện 10 đợt thả hàng, với tổng trọng lượng 110 tấn, trong khuôn khổ liên minh do Jordan dẫn đầu. Tuy nhiên, hiện chưa rõ mức độ tham gia của Anh trong giai đoạn này.