Có rất nhiều nguyên nhân gây mất ngủ, chứng mất ngủ không chỉ ở người cao tuổi mà có những người còn rất trẻ đã bị bệnh mất ngủ làm giảm sút sức khỏe cũng như ảnh hưởng đến cuộc sống của họ. Bạn đã bao giờ bị mất ngủ chưa? Lâu lâu bị mất ngủ một lần, do một nguyên nhân gì đó như vui quá, buồn quá hoặc .v.v…thì không sao, có thể hồi phục nhanh chóng. Nhưng, một khi đã bị mất ngủ triền miên thì tinh thần sẽ bất ổn, sinh lực giảm và sẽ ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Cần phải xác định được nguyên nhân gây mất ngủ thì mới tìm ra phương thức khắc phục được chứng mất ngủ.
Nguyên nhân gây mất ngủ:
Những trường hợp mất ngủ có thể được chia thành 3 loại chính: mất ngủ thoáng qua, mất ngủ cấp tính, mất ngủ mãn tính.
Nguyên nhân gây mất ngủ ở người lớn tuổi: các nhà y học thường thấy nhiều nhất là mất ngủ do tuổi tác, vì các chức năng bị suy giảm một cách đáng kể. Đây là nguyên nhân rất khó tránh khỏi. Tế bào thần kinh trung ương của con người kể từ lúc phôi thai phát triển cho đến khoảng tuổi 25 là hoàn chỉnh, sau lứa tuổi này thì mỗi ngày có khoảng 3.000 tế bào nơron thần kinh bị hủy hoại. Vì vậy, ngoài ảnh hưởng đến các chức năng khác thì giấc ngủ của người cao tuổi cũng không thể không bị ảnh hưởng bởi nguyên nhân này.
Mất ngủ do bệnh tật: có rất nhiều loại bệnh làm ảnh hưởng đến giấc ngủ của người lớn tuổi, loại hay gặp nhất là đau nhức xương khớp như viêm đa khớp vạn thấp, do thoái hóa khớp, bệnh gút… Bệnh về tim mạch hay gặp nhất là bệnh cao huyết áp, thiếu máu cơ tim làm cho người lớn tuổi dễ đau thắt ngực, khó chịu và gây ra lo lắng làm ảnh hưởng rất nhiều đến giấc ngủ. Bệnh về đường hô hấp ở người lớn tuổi, nhất là bệnh giãn phế quản, hen phế quản… gây ho nhiều, rất khó ngủ. Bệnh về đường tiêu hóa, nhất là bệnh về dạ dày và bệnh viêm đại tràng mạn tính ảnh hưởng không ít đến giấc ngủ ở người cao tuổi. Bệnh về tiết niệu, tiền liệt tuyến, đái tháo đường cũng là một trong các tác nhân làm cho người cao tuổi mất ngủ.
Mất ngủ do môi trường sinh sống: do sinh sống ở nơi có quá nhiều tiếng ồn, nhà chật chội, mất vệ sinh, uống rượu bia say sỉn, hút thuốc lá nhiều… đều ảnh hưởng đến giấc ngủ của người cao tuổi. Khi nhịp sống sinh học bị phá vỡ thì có thể dẫn đến mất ngủ, sức khỏe giảm sút, luôn buồn phiền mệt mỏi, khó tập trung, chán nản, uể oải, trí nhớ kém… sẽ ảnh hưởng đến năng suất lao động và chất lượng học tập của mọi người.
Giải pháp khắc phục chứng mất ngủ:
Để khắc phục tình trạng mất ngủ ở người cao tuổi, trước tiên ta cần thực hiện bước phòng tránh chứng mất ngủ mà không dùng đến thuốc, như lập cho mình một thời gian biểu đi ngủ và thức dậy đúng giờ. Tránh tạo áp lực trong cuộc sống, điều tối kỵ là đem những công việc suy nghĩ nhiều vào lúc đi ngủ. Nên để đầu óc thư giãn trước khi đi ngủ, sống với lòng vị tha, buông bỏ tính ích kỷ, ganh tị, làm việc công ích…để lòng được thanh thản nhẹ nhàng. Tránh uống trà đặc, cà phê, rượu bia… trước khi đi ngủ. Tránh ăn quá nhiều hay để bụng đói khi đi ngủ. Không hút thuốc lá lúc đi ngủ vì nicotine ở thuốc lá sẽ kích thích làm hưng phấn rất khó ngủ.
Phòng ngủ cần thoáng mát, ánh sáng phù hợp. Khi lên giường ngủ nên tự massage nhẹ nhàng ở vùng đỉnh đầu, vùng cổ, vùng thái dương, lòng bàn tay, lòng bàn chân. Nằm ngủ với tư thế thoải mái. Nếu người bị bệnh dạ dày – tá tràng, hội chứng trào ngược nên nằm gối cao; người hay ngáy nên nằm sấp hay ở tư thế nghiêng, người bị sỏi thận nên nằm thay đổi tư thế khác nhau, người bị bệnh tim nên nằm ngủ nghiêng về bên phải…
Đã lên giường ngủ, sau 45 phút mà vẫn không ngủ được hãy ngồi dậy đọc một cuốn sách mình thích hoặc nghe những bài nhạc êm dịu, sớm muộn gì chúng ta cũng sẽ buồn ngủ. Hãy kiên nhẫn, sau 2-3 tuần dần dần nhịp sinh học sẽ lập lại và ổn định với giấc ngủ bình thường.
Tôn trọng giấc ngủ trưa dù chỉ 15 hay 30 phút, vì nó hết sức có ý nghĩa, giúp cơ thể giải phóng hay có sự ứ đọng đặc biệt là acid lactic trong quá trình chuyển hóa, là nguyên nhân dẫn đến mệt mỏi. Tránh ngủ ngày quá nhiều sẽ làm khó ngủ vào ban đêm.
Nếu các giải pháp trên vẫn không hiệu quả thì có thể dùng các bài thuốc nam để chữa trị chứng mất ngủ, như dùng lá vông non nấu canh, hoa thiên lý nấu canh, uống trà tâm sen…
Dưới đây là mấy bài thuốc Đông y chữa trị chứng mất ngủ rất hữu hiệu:
Bài 1: Cam thảo, Trần bì, Thanh bì, Hương phụ, Đào nhân, Xích thược, Vỏ trắng cây Dâu – mỗi vị 15g; Sài hồ, Mộc thông, Bán hạ, Đại phục bì, Tô tử – mỗi vị 10g. Đem tất cả các vị thuốc này sắc lấy nước uống.
Cách sắc thuốc: Cho các vị thuốc vào ấm sắc thuốc, đổ nước vào nấu sôi ở lửa vừa. Sau 15 phút, chắt lấy nước thuốc để riêng ra. Còn bã đổ thêm nước vào nấu sôi tiếp 20 phút, sau đó chắt lấy nước bỏ bã. Trộn lẫn 2 nước thuốc này, chia đều ra uống trong ngày. Ngày sắc uống 1 thang.
Bài 2: Hạt sen 20 hạt, Long nhãn 15g. Đem hai vị thuốc này sắc kỹ, ăn cái và uống hết nước trước khi đi ngủ.
Bài 3: Phục thần, Đại táo, Hồ đào nhân, Trúc diệp, Đăng tâm – mỗi vị 10g; Cam thảo 3g. Đem tất cả các vị thuốc này sắc lấy nước uống. Cách sắc và uống thuốc như bài 1, ngày 1 thang.
Bài 4: Hạt sen, Bách hợp, Toan táo nhân – mỗi vị 20g, sắc uống như bài 1, ngày 1 thang.
Bài 5: Toan táo nhân, Phục linh, Tri mẫu – mỗi vị 10g; Xuyên khung, Cam thảo – mỗi vị 5g. Cách sắc thuốc và uống như bài 1.
Bài 6: Bài thuốc trị mất ngủ mãn tính: Trân châu mẫu, Dạ giao đằng – mỗi vị 30g; Bạch truật, Bạch thược, Toan táo nhân, Đang quy, Đan sâm, Phục linh – mỗi vị 20g; Tam lăng, Nga truật, Sài hồ, Cam thảo – mỗi vị 10g. Cách sắc uống như bài 1.
Nếu người uể oải, lưỡi đỏ, tưa lưỡi vàng thì thêm Chi tử, Mẫu đơn bì – mỗi vị 10g. Nếu miệng khô, nóng cổ thì thêm Sa sâm, Mạch môn đông – mỗi vị 10g. Nếu khí huyết ở tim không đủ thì thêm Hoàng kỳ, Long nhãn mỗi vị 10g. Và cũng sắc uống như bài 1.
Bài 7: Mẫu lệ 30g; Thục linh, Câu kỷ tử, Toan táo nhân, Sơn dược – mỗi vị 15g; Sơn thù du, Phụ tử, Phục linh, Tri mẫu – mỗi vị 9g; Trạch tả 6g; Mẫu đơn bì, Nhục quế – mỗi vị 3g. Cách sắc và uống thuốc như bài 1.
Bài 8: Bài thuốc trị mất ngủ mãn tính: Toan táo nhân (sao), Từ thạch, Long cốt, Mẫu lệ – mỗi vị 30g; Bách hợp 20g; Hợp hoan bì, Dạ giao đằng, Câu kỷ tử – mỗi vị 15g; Thạch hộc, Bá tử nhân, Dâm dương hoắc – mỗi vị 12g, Đậu cổ, Chi tử, Viễn trí, Trần bì, Bạch truật – mỗi vị 10g; Thiên trúc hoàng, Tri mẫu, Hổ phách (nghiền, ngâm) – mỗi vị 6g; Chu sa (nghiền, ngâm) 1,5g. Cách sắc và uống thuốc như bài 1
Bài 9: Bài thuốc chữa chứng mất ngủ gây buồn phiền, hay quên, tức ngực: Dạ giao đằng, Mạch nha – mỗi vị 50g; Bách hợp 40g; Bạch thược, Tâm sen, Sinh địa – mỗi vị 20g; Uất kim, Hương phụ, Liên kiều, Cam thảo – mỗi vị 15g; Táo đỏ 8 quả. Cho tất cả các vị thuốc này vào ấm sắc và uống như bài 1.
Lý Công Quyền (St)
